یکی از شایع‌ترین مشکلاتی که معمولا کودکان و شیرخواران دچار آن می‌شوند، گوش‌درد است. فصل گرما، بچه‌ها بعد از برگشتن از استخر از گوش درد می‌نالند و فصل سرما بعد از سرما‌خوردگی و شروع آبریزش و سرفه.
علت ابتلای کودکان به گوش درد چیست؟
عفونت گوش یکی از شایع‌ترین عفونت‌هایی است که در دوران شیر‌خوارگی بروز می‌کند و علل میکروبی (عفونی) و غیر‌میکروبی دارد.
شایع‌ترین علت گوش‌درد غیر‌میکروبی، مشکلات مربوط به ساختار شیپور استاش و گوش میانی در کودکان است.
شایع‌ترین علت عفونی گوش درد در نوزادان، عفونت ا‌ی‌کولای یا استرپتوکوک است، اما در کودکان بزرگ‌تر، پنوموکوک است.
چرا برخی کودکان مدام دچار گوش درد هستند؟
برخی عوامل کودک را مستعد گوش درد می‌کند، مثلا کودکان نارس یا کودکانی که با بطری تغذیه می‌شوند، یا به‌مدت طولانی در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان در تهویه مکانیکی بوده‌اند، کودکانی که در محیطی زندگی می‌کنند که مرتب با دود سیگار یا آلودگی هوا در ارتباط هستند یا مسائل بهداشتی در محیط زندگی‌شان رعایت نمی‌شود، بیشتر مستعد عفونت گوش و گوش درد هستند.
کودکانی هم که مشکلات تکاملی عصبی یا شکاف کام دارند، بیشتر به این عفونت‌ها دچار می‌شوند و دچار گوش درد می شوند.
آیا وارد شدن آب به گوش کودک هم احتمال ابتلا به گوش درد را افزایش می‌دهد؟
نه، چون طول پرده‌گوش در کودکان حدود 2 تا 3 سانتی‌متر و محفظه‌ای بسته است که آب داخل آن باقی نمی‌ماند. دستکاری اضافی با این هدف که آب را از گوش کودک خارج کنیم، به‌خصوص در نوزادان فقط ایجاد مشکل می‌کند.
در صورتی که پرده گوش ملتهب یا پاره شده باشد، حمام کردن باعث درد گوش می‌شود. در این شرایط لازم است با مشورت پزشک حین حمام، داخل گوش کودک ژلاتین‌های مخصوصی که فضای گوش را پر می‌کند یا موم‌های روغنی گذاشت تا پرده گوش بهبود یابد.
آیا نوزادم به عفونت گوش دچار شده است؟
ساده‌ترین راه برای کشف این‌که کودک‌تان به عفونت گوش یا هر بیماری دیگری مبتلا شده است یا خیر، تغییر در خلق و خوی اوست.
بچه ای که به درد گوش مبتلا شده معمولا بی‌قرار است، خواب نا‌آرامی دارد، گوشش را می‌کشد و مدام دست به گوش دارد.
در عفونت گوش خارجی، گوش قرمز و ملتهب است و ترشح دارد.
گوش درد و عفونت گوش در نوزادان با بی‌قراری، تب و اسهال یا شیر نخوردن همراه است.
سایر علائم گوش درد در نوزادان عبارتند از:
۱-نوزاد مرتب دستش را به طرف گوشش می‌برد و برای گرفتن گوش خود تقلا می‌کند.
۲- وقتی مرتب تلاش می‌کند تا سرش را به یک سمت بگذارد طوری که گوشش را محافظت کند.
۳- مایع زرد یا زرد مایل به سفیدی که از گوش بیرون می‌آید؛ این نشانه در اکثر نوزادان اتفاق نمی افتد، اما در صورت بروز، نشانه حتمی عفونت گوش تلقی می‌شود. این نشانه همچنین نمایانگر این امر است که سوراخی کوچک در پرده گوش ایجاد شده است. نگران نباشید! این مشکل زمانی که عفونت گوش درمان شود، برطرف خواهد شد.
۴- کاهش اشتهای کودک؛ عفونت گوش می‌تواند موجب مشکلات گوارشی شود. این مشکل می‌تواند جویدن و بلع را نیز برای نوزادتان مشکل کنند. بنابراین شاید مشاهده کنید که نوزاد پس از چند جرعه اول سینه یا شیشه شیرش را پس می‌زند.
۵- گریه‌های بیش از حد معمول و بی‌خوابی می‌توانند از جمله دلایل عفونت گوش باشند. بی‌خوابی به اين دليل رخ می‌دهد که درد گوش آنقدر آزاردهنده هست که نگذارد کوچولوی شما به خواب برود.
۶- تب بالای ۳۸ درجه یعنی ممکن است بدن در حالت جنگ با نوعی عفونت باشد. چه بسا این عفونت همان عفونت گوش است.
۷- وقتی بوی بدی از گوش فرزندتان به مشام شما می‌رسد شک نکنید که او دچار عفونت گوش شده است.
معمولا چه مدت گوش درد ادامه می‌یابد؟
اوتیت به چند نوع تقسیم می‌شود؛ یکی همان گوش درد معمولی است که ناشی از جمع شدن ترشحات چرکی پشت گوش است و برای درمان آن آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود. علایم این نوع گوش درد حاد بین 21 تا 25 روز طول می‌کشد.
وقتی علایم ترشح از گوش بیش از 21 روز طول کشید، یعنی گوش درد مزمن است، اما نوع مزمن در شیر خواران و نوزادان زیاد شایع نیست.
آیا ممکن است عفونت گوش باعث پارگی پرده گوش شود؟
اوتیت سروز یا ترشح چرکی پشت پرده گوش شایع‌ترین نوع اوتیت در کودکان و بزرگسالان و علامت عمده آن، کاهش شنوایی بدون درد و تب است.
تست‌های تشخیصی مختلفی برای اثبات این نوع اوتیت تجویز می‌شود و اگر مشکلی وجود داشت، باید درمان‌های لازم را آغاز کرد.
دلیل بروز اوتیت سروز، آلرژی یا مشکلات مربوط به شیپور استاش یا گرفتگی بینی است که باعث فشار منفی در گوش و تجمع مایع در گوش میانی می‌شود که اگر چرکی شود این مایع جمع شده همانند اوتیت حاد با علایمی مثل تب همراه است و اگر مورد غفلت قرار بگیرد، باعث پارگی پرده گوش می‌شود.
اگر پرده گوش پاره شود، نیاز به دستکاری ندارد و خود به خود درمان می‌شود. البته اگر پرده گوش پاره شود، توان شنوایی کودک 30 تا 40 درصد کاهش می‌یابد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
با بروز اولین نشانه‌های عفونت گوش، به پزشک مراجعه کنید. پزشک با وسیله‌ای به نام اتوسکوپ، داخل گوش نوزاد را بررسی می‌کند. پرده گوش قرمز، متورم و دارای ترشح، به احتمال زیاد عفونت کرده است.
احتمال دارد پزشک با وسیله دیگری به نام اتوسکوپ نوماتیک، گوش کودک را بررسی کند؛ در این بررسی دستگاه جریان اندکی از هوا را داخل گوش تولید می‌کند، سپس پزشک مشاهده می‌کند که آیا پرده گوش در پاسخ به هوا حرکت می‌کند یا خیر. اگر حرکت نکند، نشانه این است که مایع در گوش میانی جمع شده و عفونت کرده است.
برای درمان عفونت گوش، چه راه‌هایی پیشنهاد می‌شود؟
در اغلب موارد، اوتیت خود به خود درمان می‌شوند. کافی است راه بینی را باز نگه‌دارید و از قطره سدیم کلراید 9 درصد استفاده کنید.
کودکان مبتلا به عفونت گوش باید مایعات زیادی بنوشند.
در صورتی که دلیل اوتیت آلرژی باشد، باید از درمان‌های کمکی ضدآلرژی استفاده کرد.
به والدین توصیه می‌کنیم از خود‌درمانی پرهیز کنند و اگر علایم بیش از 24 ساعت طول کشید، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنند.
در 20 درصد موارد برای درمان، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود که در رده اول آن آموکسی‌سیلین یا آموکسی‌کلاو قرار دارد.
کمپرس گرم (مثل حوله گرم) هم اگرچه درد را کاهش می‌دهد، اما می‌تواند باعث احتقان شود و احتمال سوراخ شدن پرده گوش را افزایش می‌دهد.
برای کاهش درد گوش کودک می توان از استامینوفن و بروفن استفاده کرد.
قدیمی‌ها در گوش کودکانی که گوش درد داشتند دود سیگار فوت می کردند، اما از این کار نیز باید خودداری کرد، زیرا سیگار خطر عفونت را در گوش بالا می‌برد.
آیا عفونت گوش خطرناک است؟
می‌تواند اینگونه باشد! عفونت شدیدی که درمان نشده باشد، می‌تواند پرده گوش را پاره کند. البته این پارگی اغلب اتفاق نمی افتد و در صورت بروز التیام می‌یابد، اما باید مرتبا نزد پزشک بروید تا از برطرف شدن عفونت و التیام یافتن گوش، اطمینان حاصل کنید.
عفونت‌های بسیار مکرر می‌توانند موجب زخم شدن گوش و از دست دادن شنوایی نیز شوند. در موارد بسیار نادر عفونت گوش درمان نشده می‌تواند به عفونت جمجمه در پشت گوش (ماستوئید) یا مننژیت منجر شود.
با مراجعه به موقع به پزشک و درمان، می‌توانید از عوارض بیماری تا حد زیادی پیشگیری کنید.