آیا تاکنون با کودکانی مواجه شده‌اید که از پاسخ به هر سؤالی طفره رفته و پشت سر والدین خود پنهان می‌شوند؟ معمولا از جمع گریزانند و تنهایی را ترجیح می‌دهند و همیشه سر به زیرند؟ گاهی این رفتار نشانه ادب و متانت آنها تلقی می‌شود ولی مراقب باشید که می‌تواند از علائم کمرویی و خجالت باشد.
این قبیل کودکان معمولا به دلیل شرایطی که دارند در ارتباطات خود دچار مشکل بوده و از مواجهه با موقعیت‌های جدید می‌هراسند.
در این میان والدین می‌توانند به فرزند خود کمک کنند به‌طوری که در اولین گام باید به این باور برسند که کودکشان طبیعتا انسانی خجالتی است و از قرار گرفتن در محیط‌های تازه و افراد جدید دچار اضطراب می‌شود.
درک موقعیت، برنامه‌ریزی و فعالیت آنها در شرایط کم استرس می‌تواند بزرگ‌ترین کمک ممکن به این قبیل کودکان باشد. روانشناسان با ارائه برخی راهکارهای رفتاری به والدین کمک می‌کنند تا اضطراب‌های اجتماعی و فردی کودکانشان را مدیریت کنند.
بررسی‌ها حاکی از آن است که بخشی از خجالت و کمرویی ریشه در وراثت داشته و بسیاری از کودکانی که والدین خجالتی دارند از همان سنین کودکی با این مسئله دست به گریبان‌اند.
والدین می‌توانند با به‌کارگیری تکنیک‌های مدیریت رفتاری به فرزندان خجالتی خود کمک کنند تا این موقعیت‌های آزاردهنده را به حداقل برسانند. بنابراین با مشاهده تغییر و بهبود رفتاری در کودکان خجالتی باید آنها را تشویق کرده و از لحاظ عاطفی به‌گونه‌ای با او برخورد کنند که برای برداشتن گام‌های بعدی ترغیب شوند.
به مرور و با کاهش اضطراب اجتماعی کودک، قدرت خلاقیت و اعتماد به نفس او برای روبه‌رو شدن با افراد جامعه بهبود می‌یابد.
برخورد با غریبه‌ها
کودکان ممکن است در شرایط مختلف دچار احساس خجالت شوند به عنوان مثال در مواجهه با افراد غریبه چنین حسی را تجربه کنند. انتظارات آنها از خود معمولا در چنین شرایطی بسیار بالاست و همین تصور، آنها را دچار تشویش و نگرانی کرده و نمی‌توانند درباره نوع رفتار خود تصمیم درستی بگیرند.
چشم دوختن به زمین و پنهان شدن پشت والدین معمول‌ترین واکنش‌هایی است که این قبیل کودکان در مقابل افراد غریبه از خود بروز می‌دهند. سعی کنید پیش از قرار دادن او در چنین موقعیتی با معرفی او به افراد غریبه مانند دوست یا همکار، چند دقیقه‌ای را با او صحبت کنید تا کودکتان هم با مشاهده برقراری ارتباط راحت شما با سایرین، کمتر دچار استرس و خجالت شده و ساده‌تر با این مسئله برخورد کنند.
سپس درباره احساس کمرویی او با خودش صحبت کنید. نحوه معرفی، گفت‌وگو و دست دادن با طرف مقابل را نیز با عروسک‌هایش تمرین کنید تا به مرور حس کمرویی در او کمرنگ شود.
محیط‌های بازی
بعدازظهرها معمولا فرصت مناسبی برای گذراندن وقت خود با کودکان و بازی با آنهاست. نبودن افراد آشنایی که فرزندتان بتواند با آنها بازی کند، می‌تواند حس خجالت و انزوای او را برانگیزد و مانع از ورود او به محیط‌های شاد و یافتن دوستان تازه شود. البته تمام موقعیت‌های اجتماعی غیرقابل پیش‌بینی بوده و همه انسان‌ها ناخودآگاه در شرایط پراسترسی که گاه حس خجالت آنها را تقویت می‌کند، قرار می‌گیرند و تنها شامل کودکان نمی‌شود.
برای بهبود ارتباط کودکان کم رو سعی کنید آنها را وارد گروه‌های کوچک کنید تا ابتدا با چهرهای جدید کمتری آشنا شوند و به مرور که کودک با این قضیه کنار آمد، او را وارد گروه‌های بزرگ‌تر کرده تا بتواند روحیات خود را با آنها سازگار کند.
مجالس و مهمانی‌ها
کودکان خجالتی و کمرو معمولا از شرکت در مجالس، مهمانی‌ها و جشن تولدها به تنهایی امتناع می‌ورزند و برخی دیگر حتی با وجود پدر و مادر خود نیز دچار مشکل بوده و قادر نیستند به‌خوبی با دوستان و اطرافیان برخورد کنند. شما به عنوان والدین کودک با صحبت‌های خود و پیش از رفتن به مراسم سعی‌کنید او را آرام کنید. به‌طور مثال اگر عکس یا فیلمی از مجلس مشابه دارید به او نشان داده و افراد غریبه فامیل که کودکتان تاکنون با آنها برخورد نداشته را به او معرفی کنید تا با روبه‌رو شدن با آنها دچار اضطراب نشده و به راحتی صحبت کند.
البته به یاد داشته باشید که تمام موارد ذکر شده باید در گذر زمان صورت گیرد و شاید نتایج آن تا مدت‌ها بعد ظاهر شود پس نباید بلافاصله منتظر واکنش مناسبی از سوی آنها باشید. کودکان و نوجوانان خجالتی و کمرو برخلاف آنچه اغلب افراد تصور می‌کنند بسیار باهوش بوده و خلاقیت زیادی دارند.
این قبیل کودکان معمولا عاطفی بوده و به مراقبت زیادی احتیاج داشته و تمایلی ندارند که با حرف‌ها و اعمال خود دل اطرافیان را برنجانند. به خاطر داشته باشید که برای بهبود رفتارهای آنها باید راهکارهای مناسبی به کار برد.زیرا کوچک‌ترین اشتباهی می‌تواند باعث تخریب شخصیت و از بین بردن اعتماد به نفس باقیمانده در آنها شود.کودکان اغلب به دلیل خجالتی بودن، افکار، دیدگاه و اعمالشان مورد انتقاد قرار می‌گیرد و همین امر آنها را از انجام اعمال صحیح و شایسته بازمی‌دارد. معمولا گوش شنوایی برای درد دل و ترس‌های آنها وجود ندارد بنابراین شما به عنوان والدین چنین کودکانی باید چتر حمایتی خود را روی سر آنها گسترده و تا جایی که می‌توانید با راهکارهای صحیح سعی کنید، اعتماد به نفس آنها را افزایش دهید.
در واقع رفتارهایی که کودکان خجالتی از خود بروز می‌دهند از جهات زیادی به رفتارها و الگوهایی برمی‌گردد که از خانواده و اطرافیان خود گرفته‌اند. کودکان دوربین‌های فیلمبرداری بی‌نظیری هستند که رفتارهای ما را لحظه به لحظه ثبت کرده و در زمان مناسب از آنها استفاده می‌کنند. علاوه بر الگوهای رفتاری، تفاوت‌های ادراکی، عدم‌تعادل تغذیه‌ای، قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها و نیز بروز برخی مشکلات از قبیل شوک، آسیب‌های شدید و کودک‌آزاری از جمله مواردی به‌شمار می‌رود که باعث ایجاد حس خجالت و کمرویی در کودکان می‌شود.
به کودکان خود یاد دهید که در زمان روبه‌رو شدن با افراد جدید، پیشقدم شده و خود را معرفی کنند و آغازکننده گفت‌وگو باشند.
فهرستی از شرایط و مواردی را تهیه کنید که کودکتان با قرارگرفتن در آن احساس خجالت و کمرویی می‌کند (مانند: روبه‌رو شدن با افراد غریبه، تلفنی صحبت کردن، شرکت در مجالس و مهمانی‌ها، قرار گرفتن در جمع دوستان و همسن و سالان). سعی کنید زمانی که در رفتارهای کودکتان بهبودی مشاهده میکنید، وی را تشویق کرده و اعتماد به نفس او را افزایش داده و خوشحالی خود را بروز دهید.
همین امر روحیه و انگیزه او را برای بهتر شدن افزایش می‌دهد. اگر این امکان برایتان وجود دارد، فرزند خجالتی خود را در کلاس‌های مهارت افزایی ثبت‌نام کنید تا با قرار گرفتن در جمع دوستان و همسن و سالان حضور اجتماعی خود را افزایش دهد.