كم حرفی، منزوی شدن، پرخاشگری و خجالت از نشانه‌های افسردگی‌كودكان است.وقتی می‌شنویم كسی دچار افسردگی است به فكرمان خطور نمی‌كند كه شخص بیمار كودكی خردسال باشد، اما باید گفت كه كودكان و حتی نوزادان نیز دچار افسردگی می‌شوند.
پژوهشگران با دقت در نوزادانی كه به علت بیماری مجبور بودند در بیمارستان و به دور از والدینشان بخصوص مادر بستری شوند پی به علائمی بردند كه نشان می‌داد این نوزادان به افسردگی مبتلا شده‌اند. تغییر در نگاه، میزان خواب و خوراك و حتی گریه كردن این نوزادان از جمله علائم افسردگی در آنها بود.
نكته مهم در افسردگی كودكان این است كه چون ما افسردگی را در دوران شاد كودكی بعید می‌دانیم، گاهی به علائم و نشانه‌های آن دقت كافی نداریم و آن نشانه‌ها را به گونه‌ای اشتباه تعبیر می‌كنیم، مثلا كم حرفی و منزوی بودن كودكمان در جمع را نشانه خجالتی بودن او می‌دانیم یا پرخاشگری و تحریك‌پذیری او را به تربیت غلط مرتبط می‌سازیم، در حالی كه این نشانه‌ها می‌توانند از وجود افسردگی در فرزندمان خبر دهند.
علائم افسردگی در كودكان
گریه مداوم، ناامیدی، لذت نبردن از فعالیت‌هایی كه در گذشته انجام آنها را دوست داشته، بی‌حوصله و كم انرژی شدن، منزوی شدن و در جمع‌ها شركت نكردن و عدم توانایی در برقراری ارتباط و دوست‌یابی از علائم افسردگی در كودكان است كه تقریبا این تغییرات را براحتی می‌توان در رفتار كودك تشخیص داد.
برخی علائم افسردگی در كودكان براحتی قابل تشخیص نیست و باید آنها را با دقت در اعمال و گفتار كودك و هنگام گفتگو با او فهمید، مثل اعتماد به نفس پایین توام با احساس گناه به طوری كه دائم به دلیل كارهایی كه انجام می‌دهد، عذرخواهی كند یا خودش را مقصر چیزهایی بداند كه به او ربطی ندارد.
حساسیت و پرخاشگری مثل این كه كودك دائم از چیزی شاكی باشد و در درونش حرصی داشته باشد كه نتوانید دلیل قطعی و منطقی برایش پیدا كنید، شكایت‌های مكرر از بیماری جسمی مانند سردرد، شكم درد، پادرد و... بدون علت پزشكی از علائمی هستند كه باید با دقت بیشتر به آنها پی ببرید تا اگر فرزندتان به افسردگی مبتلاست بسرعت در صدد درمان او برآیید.
در سنین بالاتر غیبت‌های مكرر از مدرسه یا انجام ندادن تكالیف، كاهش تمركز، صحبت كردن درباره فرار از خانه یا تلاش در جهت آن، اختلالات عمده در خواب و خوراك و صحبت از خودكشی از علائم جدی افسردگی هستند كه به پیگیری والدین نیاز دارد.
وجود علائم بالا در فرزند شما می‌تواند نشانه افسردگی او باشد، اما قبل از این‌كه بخواهید خودتان تشخیص دهید از یك متخصص بخواهید تا شما را راهنمایی كند، چرا كه علائم رفتاری در كودكان بسیار پیچیده است و به دلیل شناخت كم آنها از احساسات درونی شان نمی‌توانند براحتی حس و حالی كه دارند بروز داده یا برای شما توصیف كنند، به همین دلیل اگر چند تا از علائم بالا را در فرزند خود دیدید، بهتر است قبل از هر چیز با یك روان‌شناس كودك مشورت كنید تا بتوانید ریشه رفتارهای او را بیابید و از بروز مشكلات بیشتر جلوگیری كنید.
دلایل افسردگی در كودكان
افسردگی به دلایل مختلف به سراغ كودكان می‌آید كه می‌توان این دلایل را به انواع مختلف تقسیم كرد.افسردگی نیز مانند بیشتر اختلالات روانی می‌تواند زمینه ژنتیك داشته باشد. به این صورت كه اگر پدر یا مادر یا نزدیكان كودك دچار افسردگی باشند، احتمال ابتلای او به افسردگی بیشتر است.
تغییرات اجتماعی مانند جنگ یا بلایای طبیعی مانند زلزله و سیل نیز می‌تواند كودكان را افسرده كند.
اما امروز مهم‌ترین دلیل برای افسردگی كودكان رفتار والدین است، چرا كه بچه‌ها در سنین پایین به والدین خود وابسته‌اند و رفتار والدین می‌تواند در روحیه آنها بسیار تاثیرگذار باشد. رفتارهایی مانند تبعیض بین فرزندان، به رخ كشیدن نكات منفی كودك و ابراز نكردن صفات مثبت او و كلا رفتارهای نسنجیده به طوری كه روحیه او را تضعیف كند و اعتماد به نفس او را كاهش دهد، می‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به افسردگی در كودك باشد. غیر از رفتار والدین با كودك، رفتار والدین با هم نیز می‌تواند در بروز افسردگی نقش داشته باشد، مانند دعواهای زناشویی مداوم و مقصر دانستن كودك در اختلافات خانوادگی، مطرح كردن مسائل اقتصادی در حضور كودك، آگاهی كودك از بیماری والدین به‌طوری كه نگران از دست دادن والدینش شود و خود را در بیماری آنها مقصر بداند و در نهایت جدایی والدین.
برخی عوامل روان‌شناختی نیز مانند نبود عزیزان و مخصوصا مرگ پدر یا مادر، از دست دادن سلامت مانند نقص عضو یا بیماری‌های مزمن و لاعلاج می‌تواند كودك شما را افسرده كند.
برخی دلایل ساده مانند تعویض مدرسه یا مهدكودك، اسباب‌كشی و مهاجرت كه از نظر شما ممكن است متنوع و خوشحال‌كننده باشد، می‌تواند كودك شما را افسرده كند چرا كه تغییر ناگهانی و بدون مقدمه و از دست دادن دوستان برای كودك ناراحت‌كننده است و اگر با او همراه نباشید و به گفتگو با او نپردازید، ممكن است برایش مشكلات روحی پیش بیاید.
پیشگیری و درمان
پس از این‌كه افسردگی در كودك شما تشخیص داده شد و همچنین دلیل یا دلایل افسردگی او را نیز فهمیدید، حال راحت‌تر می‌توانید به درمان او بپردازیم. ایجاد یك فضای صمیمی و دوستانه در محیط خانوادگی، برآورده كردن نیاز‌های او به اندازه مناسب، گفتگو با فرزند به نحوی كه خوب به حرف‌هایش گوش دهید و به احساساتش احترام بگذارید و گاهی تغییر فضایی كه باعث افسرگی كودك شده است و دقت در روابط بین فردی در خانواده مانند رابطه پدر و مادر با هم و با فرزندان دیگر، همه و همه می‌تواند از راهكارهای درمان افسردگی در كودك شما باشد و در عین حال رعایت تمام این نكات می‌تواند از بروز افسردگی نیز پیشگیری كند.
اما اگر علائم افسردگی در كودك شما ادامه یافت یا به‌گونه‌ای بود كه به سلامت او ضربه می‌زد، مانند كم خوابی یا كم اشتهایی و اگر ریشه افسردگی كودك شما ژنتیكی بود حتما از یك متخصص كمك بخواهید و نگذارید وضعیت كودكتان وخامت پیدا كند، چرا كه افسردگی می‌تواند لطمه‌های زیادی به فرزندتان بزند و هر چه سریع‌تر در صدد درمان آن بر آیید، به نفع شما خواهد بود.