استعدادیابی کودکان و بزرگسالان، کارآفرینی و استارت آپی دانش آموزی و دانشجویی

اشاره

همزمان با بلوغ جسمی، یکی از غرایز خاموش انسانی شروع به فعالیت کرده و مطالبات خود را دارد. این بیداری جنسی در نوجوان، به دلیل نداشتن اطلاعات کافی یا درست، گاهی مشکلاتی را پدید می آورد که حل آن ها زمان و هزینه ی روانی و معنوی زیادی را می طلبد. می دانیم که رویکرد دین در مسائل روانی، رویکردی پیش گیرانه است و تلاش می کند تا با وضع قوانینی از وقوع مشکل جلوگیری کند، اما اگر شخصی به دلایل گوناگون در بحرانی افتاد، نگاه دین امیدبخشی و ارتقای بینش به او برای حل مشکل می باشد. درباره ی مشکلات جنسی نوجوانان نیز این رویکرد مشاهده می شود؛ یعنی دین اسلام چند سال قبل از بلوغ با وضع قوانین ارتباطی برای کودکی که «ممیز» شده، اندک اندک او را از افتادن در دام مشکلات جنسی دور ساخته و با تمرین ارتباط درست به وی، او را آماده حریم سازی ارتباطی در سنین تکلیف می نماید.

واژه مدیریت

با رسیدن کودک به دوره ی نوجوانی، حالت های روانی تازه ای هم در وی پدیدار می شود. یکی از این حالت های مورد توجه، میل به استقلال خواهی و خود محوری است. این تمایل سبب می شود تا نوجوان از پذیرش نظر دیگران سر باز زند و تلاش کند که خود مسئولیت رفتار و اندیشه ی خویش را بر عهده بگیرد. با توجه به این ظرافت روحی، لازم است در خیلی از موارد، به استقلال خواهی نوجوان احترام گذاشته و حتی از آن به بهترین نحو استفاده کنیم. به عنوان مثال در مسائل غریزی و جنسی نوجوان، از واژه مدیریت جنسی استفاده کنیم. معنا و پیام این واژه برای نوجوان این خواهد بود که خود مسئولیت اداره جنسی خویش را بر عهده خواهد داشت و قرار نیست کسی او را کنترل یا مدیریت کند. تاثیر این روش، در دستیابی نوجوان به مهارتی به نام تقوا خود را نشان خواهد داد. در واقع والدین یا مربیان با این نگاه، روی خلوت نوجوان تاثیر گذاشته و پایه های سعادت را در وی پی ریزی کرده اند.

موج سواران کوچک

یکی از جنبه های بلوغ، کنجکاوی های جنسی در نوجوانان است که به علت رشد غریزه جنسی در آن ها پدید می آید. بخش عمده ای از مشکل، از راه ارتقای دانش درست و نگاه صحیح به غریزه جنسی به دست می آید که والدین و مربیان در انتقال این اطلاعات نقش عمده ای دارند. گذر سالم از مرحله نوجوانی، وابسته به کنترل این غریزه سرکش بوده و مهار آن نیز نیازمند تدبیرهای لازم از سوی پدران و مادران است. روان شناسان عواملی چون کمبود محبت، تربیت نادرست، تظاهر جنسی والدین در مقابل نوجوان، محیط ناسالم، سخت گیری های بی دلیل، تبلیغات هم سالان، ضعف اخلاقی خانوادگی، وجود وسایل و کتاب های تحریک کننده و برخی از عوامل دیگر را از دلایل عمده انحراف جنسی نوجوانان بر می شمارند که اصلاح رفتار جنسی، به حذف این عوامل منفی وابسته است.(1)

بر این اساس، تربیت جنسی صحیح نوجوان، یکی از وظایف عمده والدین و از ظریف ترین کارها در این دوره است. در راستای تحقق این هدف رعایت نکاتی چون ایجاد سرگرمی برای نوجوان، پرهیز از دادن اطلاعات اضافی و خارج از محدوده سؤال او، جدی گرفتن سؤالات جنسی نوجوان، کنترل عواملی که باعث تحریک جنسی نوجوان می شود و سرانجام دادن اطلاعات لازم و راهنمایی نوجوان در برخورد درست با مسایل جنسی که می تواند او را در گذر از این امواج پرتلاطم یاری رساند، ضروری است. (2)

خودارضایی

انحرافات جنسی در نوجوان شکل های گوناگونی دارد که شایع ترین آن، وجود عادت ناپسند خودارضایی است. به دنبال اولین خواب شبانه ای که برای نوجوان اتفاق می افتد، گاهی تجربه لذت جنسی، نوجوان را کنجکاو کرده و به دنبال تکرار آن در بیداری است. از آن جایی که این انرژی در اندام تناسلی انباشته شده، نوجوان تلاش می کند تا از راه دست ورزی با این اندام، به تکرار لذت بپردازد. با توجه به کمبود اطلاعات نوجوان و بی خبری آنان از آسیب های این کار و نیز بی اطلاعی از گناه بودن چنین رفتاری، به تدریج این مسئله به صورت عادت در می آید. با افزایش دامنه اطلاعات نوجوان در سال های بعد از سویی و دشواری ترک این رفتار به دلیل عادت شدن از دیگر سوی، نوجوان با تعارضی جدی روبرو می شود که حل آن به راحتی دیگر مسائل نیست؛ چون از مطرح کردن آن واهمه دارد و در عین حال از این که توانایی ترک آن را دارا نیست، مرتب خود را سرزنش می کند و به تدربج تبدیل به نوجوانی بی نشاط همراه با انبوهی از احساسات منفی و کوهی از سؤال های بی جواب می شود. برخی از نوجوانان با گرفتن اطلاعات جنسی درست و متناسب با نیاز خود در قبل از بلوغ، عملاً در این دام جنسی نمی افتند. اما عده ای دیگر زمانی متوجه ناپسند بودن، گناه آلود بودن و آسیب های این رفتار جنسی می شوند که ترک آن برایشان دشوار است. در این راستا علاوه بر سوق دادن نوجوان به مطالعه کتاب های سودمند در این زمینه(3) می توان گام های زیر را برای ترک این مشکل پیشنهاد کرد:

یاری خواستن از خدا

غریزه جنسی هدیه ای الهی است که علاوه بر برخورداری انسان از لذت بهره مندی آن به شکل درست و حلال، موجب تداوم نسل انسان می شود. به نوجوان پیشنهاد می شود که در ترک این رفتار نجوایی این گونه با خداوند داشته باشد:« خدایا این غریزه هدیه تو به من است. خودت مرا در مهار این غریزه و استفاده درست از آن یاری کن». این پیوند معنوی، جدال عقل و شهوت را به نفع عقل تمام کرده و نوجوان را برخوردار از نیرویی سرشار جهت مقابله با وسوسه های جنسی می کند. در همین راستا لازم است نوجوان را از ارزش عفت ورزی و پاداش های معنوی این مقاومت ها آگاه نمود.

از امام صادق علیه السلام نیز نقل شده است که دعای قرآنی زیر در خصوص فشارهای ناشی از مسائل جنسی است.

«رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَةَ لَنا بِه ـ رودگارا! تکلیف سنگین بر ما قرار مده » (بقره/286)

تغییر باورها

الف) برخی از نوجوانان می پندارند که این کار ضرری برای جسم و روح آن ها ندارد که لازم است آسیب ها به شکلی علمی و مستند بازگو شود.

ب) برخی دیگر گمان می کنند که تخلیه جنسی کاری لازم بوده و ترک آن موجب فشارهای جسمی و روانی می شود. در حالی که وجود هورمون جنسی در بدن نه تنها ضرری ندارد، بلکه سبب رشد و استحکام عضلانی و استخوانی بدن شده و مقدار زاید آن به صورت خودکار همانند شیر اطمینان آبگرمکن در خواب از انسان دفع می شود.

ج) عده ای دیگر فکر می کنند که به جای کارهای جنسی بزرگ تر، از خودارضایی استفاده می کنند و با این کار بد از وقوع کار بدتر مانند زنا، تجاوز و... جلوگیری به عمل می آید. برای این گروه باید زشتی نافرمانی به هر شکلی که باشد در مقابل آفریدگار توضیح داده شده و کوچک انگاری گناه و عواقب ناشی از آن بازگو شود. در عین حال آموزه هایی که این گناه را کبیره دانسته و زنای دست معرفی یا بزرگ تر از زنا و لواط معرفی کرده اند، بیان گردد.

د) برخی به خود تلقین کرده اند که ترک این کار ممکن نیست و آن ها قدرت ترک را ندارند. در مقابله با این باور غیرمنطقی از شیوه پیشنهادی امام صادق علیه السلام استفاده می کنیم که به فرد گناهکار فرمود: آیا حاضری این عمل خودارضایی را در جمع و در حضور دیگران انجام دهی؟ فرد گفت: خیر. حضرت فرمود: «پس اختیارت به دست خود تو می باشد.» این عده از نوجوانان باید بپذیرند که ترک هر عادت و رفتاری ممکن است و انسان از قدرت تغییر بسیار بالایی برخوردار است. شرط لازم این کار خواستن است.

حذف همه محرک ها

امروزه دسترسی به محرک های جنسی بسیار راحت شده است.کنترل همه ی موارد هم ممکن نیست ولی می توان با آموزش خودکنترلی و مدیریت خویشتن به نوجوان شیوه ی مقابله با محرک هایی که مقدمه این کار هستند را آموخت. لازم است نوجوان همه ی مواردی که سبب تحریک جنسی او می شوند را از زندگی خود حذف کند. پاره ای از این محرک ها عبارتند از: دسترسی به فیلترشکن های اینترنتی، دسترسی به فیلم های مستهجن، خواندن کتاب های جنسی، نشستن و ارتباط با افراد مبتلا، رفتن به رختخواب پیش از غلبه خواب، دیر برخاستن از رختخواب به هنگام بیداری، زیاد ماندن در حمام، تنها ماندن در اتاق دربسته، بی برنامه رها کردن خود، استفاده زیاد از غذاهای محرک مانند شیرینی جات، تنقلات، پیاز، ادویه، سرخ کردنی ها، تحرک نداشتن و عدم فعالیت در زمینه های ورزشی، پوشیدن لباس های تنگ و...

تبدیل انرژی

از نظر علمی، توان جنسی یک انرژی قابل تبدیل است. می توان به نوجوان توصیه کرد که این قدرت خود را تبدیل به یک انرژی حرکتی نماید. لازم است نوجوان با تنظیم فعالیت های ورزشی ممکن مانند پیاده روی، ورزش های گروهی مثل فوتبال، والیبال، بسکتبال و... و نیز فراگیری مهارت های رزمی، شکل تازه ای از انرژی را در خود پدید آورد که سلامت جسمی، روانی و معنوی وی را به دنبال خواهد داشت. این برنامه می تواند با گام های کوچک آغاز شده و تا مراحل حرفه ای ادامه یابد.

قانون جریمه

برای ترک کامل خود ارضایی می توان به نوجوان پیشنهاد جریمه داد. یعنی نوجوان با خود و خدای خود عهد کند که هر گاه مرتکب این عمل شد، روز بعد از آن را روزه بگیرد یا مقدار زیادی از پس انداز خود را صدقه بدهد یا خود را موظف به انجام کار دشوار دیگری نماید. مثلاً از برخی از غذاها محروم کند و تا مدتی از برنامه های مورد علاقه تلویزیونی دست بکشد. بهتر است این جریمه ها برای مقدمات این کار وضع شوند تا پیشگیری به عمل آید مثلاً هر وقت که نوجوان به سراغ یک سایت مستهجن رفت، هر چند که این کار باعث خودارضایی او در آن زمان نشود، خودش را جریمه مادی یا معنوی بنماید. همچنین از نگهداری سی دی های مبتذل، رمان های جنسی، ذخیره تصاویر برهنه، ارتباط با جنس مخالف و... خودداری کرده و برای توانمند شدن در این گام به ازای هر کدام از تخلفات، محرومیتی را متقبل شود.

پرهیز از ارتباط با جنس مخالف

یکی از تمایلات نوظهور در دوران نوجوانی، تمایل به ارتباط گرفتن با جنس مخالف است. نوجوان به مقتضای تغییرات فیزیکی و روانی جدیدش، به شدت نیاز به جنس مخالف را در خود احساس می کند تا در سایه این ارتباط به آرامش برسد. از این رو مسئله دوستی با جنس مخالف، مشکلی است که بسیاری از نوجوانان و خانواده های آنان را دچار مشکلاتی کرده است. تنها شکل صحیح این ارتباط در آموزه های اسلامی، ازدواج است که نوجوان تا رسیدن به این مرحله فرسنگ ها فاصله دارد. از این رو، ضمن پذیرش این نیاز طبیعی نوجوان، باید او را در مهار و مدیریت این احساس یاری نمود. این وضعیت در پسران و دختران شکل های متفاوتی دارد. هدف دختران از این گونه ارتباطات، تأمین نیازهای روانی و هدف عمده پسران از ارتباط با جنس مخالف، تامین نیازهای جنسی و بدنی و نیاز اثبات توانمندی در مسیر برقراری این ارتباط است. یکی از شیوه های برطرف کردن این مشکل، دادن آگاهی های لازم از آسیب های فراروی این گونه ارتباطات به دو گروه جنسیتی است.