مکیدن انگشت یا پستانک در نوزادان و کودک کوچک یک واکنش طبیعی است :زیرا مکیدن در کودکان یک رفلکس طبیعی است که از زمانی که در رحم مادر بوده اند، شروع شده است و به صورت عادت به مکیدن از 3-4 ماهگی شکل می‌گیرد.
مکیدن شست یا انگشت یکی از اعمال سازشی اولیه است که کودک به وسیله‌ی آن خود را خوشحال می‌کند این عادت یک احساس عمیق امنیت به کودک می‌بخشد که او به آن احتیاج دارد.
مکیدن و جویدن، یکی از روشهایی است که نوزادان و کودکان کوچک به وسیله ی آن می‌توانند محیط اطراف خود را لمس کنند. کودک در سنین شیر خوارگی اغلب بعد از غذا خوردن، انگشت خود را می‌مکد. برخی دیگر از کودکان به محض اینکه پستانک را از دهانشان بیرون بیاورند این کار را می‌کنند.
اگر کودک نتواند در دوره ی شیر خوارگی غریزه ی مکیدن را از طریق مکیدن شیر و از پستان مادر و پستانک ارضاء کند، به شیوه هایی مانند مکیدن شست و غیره جبران می‌کند.
اگر نوزاد و یا بچه ی کوچک شما چیزی در دهان می‌کند و یا انگشت خود را می‌مکد، وادارش نکنید که از این کار خودداری کند زیرا اگر این کودکان در محیطهای طبیعی و شرایط عادی رشد کنند و محبت ها و توجه لازم والدین وجود داشته باشد موجب می‌شود که کودک به محیط اطراف توجه داشته باشد و با امکانات تازه ای که اورا با دنیای جدید پیوند می‌دهد آشنا شود و به تدریج کمتر به مکیدن انگشت روی می‌آورد و کم کم آن را به طور طبیعی تا قبل از 3-4 سالگی کنار می‌گذارد.
اگرغریزه ی مکیدن پس از یک سالگی به تدریج کمرنگ تر نشد، علل مختلفی مانند:
حسادت، افسردگی ، تغییرات جدید ناخوشایند تولد یک بچه ی جدید، ترس از والدین و یا رفتن به کودکستان .
همین طور ممکن است کودک بدون علت و طبق عادتی که در او تقویت شده است این کار را انجام دهد. اگر مکیدن انگشت در سنین بالا مخصوصاً در سالهای قبل از مدرسه رفتن مشاهده شود، اختلال است و باید این مسئله را جدی گرفت.
عوارض و مشکلاتی که مکیدن می‌تواند به بار آورد:
اگر این اختلال در سنین مدرسه وجود داشته باشد باعث می‌شود که کودک از طرف دیگر همسالان مورد تمسخر قرار گیرد و باعث کاهش اعتماد به نفس در وی می‌شود.
از دیگر مشکلات این است که هنگامی‌که کودک انگشت خود را می‌مکد باعث می‌شود دهانش باز بماند و عادت کند همیشه از طریق دهان تنفس کند.همچنین مکیدن انگشت در بعضی مواقع باعث می‌شود کودک به علت اینکه زبانش در حالت عادی نمی‌ماند سرزبانی صحبت کند.
همین طور مکیدن انگشت می‌تواند یک کودک را آنقدر آرام کند که دیگر توجه ای به اطراف نداشته باشد مثل مدرسه و معلم. کودک خیال پرداز شده و نمی‌تواند به چیزی توجه و تمرکز کند.
توصیه می‌شود والدین این مشکل را در این مواقع جدی بگیرند:
1- کودکان از 3 سال به بالا که اکثر مواقع انگشت می‌مکند.
2- کودکانی که زبانشان را موقع صحبت به پشت دندانها می‌گذارند و تلفظ خوب انجام نمی‌دهند.
3- مواقعی که رشد دندانها آغاز شده و مکیدن انگشت می‌تواند تأثیری در رشد دندانها داشته باشد.
4- زمانی که کودک به درجه ی درک مسائل رسیده باشد و بتواند مفهوم حرفهای شما را درک کند.
مکیدن انگشت در سنین بالا، معمولاً شبها قبل از خواب، موقع گرسنگی، هنگام تماشای تلویزیون، بی خوابی و بیماری و استرس مشاهده می‌شود.
کودکان معمولاً با روشهای مختلفی با استرس برخورد می‌کنند یکی از روشهای برخورد کودکان با استرس به دست آوردن امنیت از طریق مکیدن انگشت می‌باشد.
به یاد داشته باشید:
برخورد نادرست باعث می‌شود این عادت در کودک گسترش پیدا کند.
اگر شما بخواهید کودکی که اختلال مکیدن انگشت دارد از این کار دست بردارد، باید اول جستجو کنید که چرا این عادت را ترک نمی‌کند؟
* با چه شرایط استرس زایی دست به گریبان است؟
* شرایط خانواده و فاکتورهای اجتماعی تأثیر زیادی روی شخصیت بچه های بزرگتر دارد. آیا در مدرسه و یا خانه استرس وجود دارد؟
اگر والدین به علت انگشت مکیدن کودکشان پی ببرند، اغلب می‌توانند با تغییر آن علت، عادت کودکشان را ترک دهند زیرا اگر آن مسئله که باعث به وجود آمدن استرس در کودک شده حل شود کودک راحت تر عادتش را ترک می‌کند. گاهی هم کودکان انگشت خود را می‌مکند که جلب توجه کنند . حتی اگر این توجه منفی باشد، از سوی والدین به خاطر انگشت مکیدن سرزنش می‌شوند.
توصیه هایی برای از بین بردن عادت مکیدن انگشت:
با بچه ها صحبت کنید و بگویید که چرا باید این عادت را ترک کنند این ترک عادت به یکباره برای کودک مشکل است.
در ابتدا سعی کنید قرارهائی برای کودک بگذارید. برای مثال فقط هنگام تلویزون انگشتش را به دهان نبرد و به مرور زمان موقعیتها و زمانها را زیادتر کنید.
با کودک قرار اشاره ای بگذارید و در نزد دیگران با آن اشاره ها به او بفهمانید که این کار را نکند.
مکیدن انگشت برای کودکان بیشتر در مواقعی پیش می‌آید که بی کار هستند و یا عدم اطمینان دارند در این مواقع وسیله ای به دست او دهید تا حواسش پرت شود. مثل اسباب بازی و یا خوراکی خوشمزه و یا کاری را که دوست دارید به او محول کنید و یا در بازی با او همراه شوید و سرگرمش کنید.
بهترین و مؤثرترین شیوه آن است که کودک را به طور غیرمستقیم به سمت اصلاح رفتار نامطلوب فوق هدایت کنیم و او را به کارهایی که مورد علاقه اش می‌باشد واداریم تا به تدریج این عادت از بین برود.
از بین رفتن این عادت یک روزه امکان پذیر نیست . حداقل روی 3 ماه وقت فکر کنید.
با کودکان مثبت برخورد کنید او را تنبیه نکنید. وقتی انگشت خود را می‌مکد به او بی محلی کنید و وقتی این کار را انجام نمی‌دهد با او مثبت برخورد کنید و توجه تان را به او بیشتر کنید.
هر روزی که انگشتش را نمی‌مکد روی کارت ستاره ای بچسبانید و در ازاء تعداد معینی از ستاره ها به او هدیه دهید.
اگر کودک خودش مایل است برای یادآوری بصری یک نوار چسب به انگشتش بچسبانید این مسئله می‌تواند به او کمک و یادآوری کند.
هنگامی‌که کودک خواب است و انگشتش در دهانش است دستش را از دهانش خارج کنید.
در بعضی مواقع یک دندانپزشک می‌تواند به این قضیه کمک کند به این صورت که برای کودکان توضیح دهید مکیدن انگشت چه عوارضی می‌تواند روی دندانها داشته باشد و حتی گاهی تصویری از دندانهای نامرتب را به آنها می‌توان نشان داد. البته باید کودکان به درجه ی درک مسائل رسیده باشند تا بتواند متوجه صحبتها شوند. در کل موارد ذکر شده با ترکیب واکنش های مثبت والدین نسبت به کودک می‌تواند به ترک عادت انگشت مکیدن کمک کند.
- حدود ۴۵-۱۳% کودکان انگشتان خود را می مکند. این کار را کودکان در طی سال اول زندگی انجام می دهند.
- در سن ۴-۵/۳ سالگی اکثر این کودکان این عادت را خودبخود ترک می کنند.
- مکیدن انگشت برای شیرخوار از نظر مواجهه با احتیاجات روانی و تغذیه ای مهم است.
- کودکان تحت حالات مختلف، انگشتان خود را می مکند، وقتی که خواب هستند، زمانی که گرسنه هستند، وقتی در طی حالت افسردگی و حالت استرس زا هستند.
- توجه به تفاوتهای فردی بین کودکان و عادت مکیدن آنها را پزشک باید تشخیص دهد و باید آگاه باشند که بعضی از کودکان برای حمایت احساسی و امنیتی به مکیدن انگشت متکی هستند، در صورتی که بقیه آن را یک عادت پوچ و بیهوده می دانند که می توان آن را بدون ضربه های روانی ترک نمود.
- شدت مال اکلوژن حاصله از مکیدن انگشت به وسعت، تعداد دفعات و مدت دوام عادت بستگی دارد.
• وسعت: تا چه حد عادت بطور جدی دنبال می شود. ممکن است انگشت به طور غیرفعال در دهان قرار گیرد یا اینکه با جدیت زیاد مکیده شود.
• تعداد دفعات: آیا فقط برای چند دقیقه که کودک به خواب رفته از این عادت استفاده می شود یا اینکه دائماً انگشت در دهان می باشد.
• مدت دوام: تعداد سالهایی است که عادت ادامه داشته است.
- مال اکلوژنهای حاصله از مکیدن انگشت شامل:
• اوپن بایت قدامی، ایجاد اورجت و کاهش اوریابت
• کمتر کراس بایت خلفی دوطرفه
• کام بلند و گنبدی
• تنگی قوس فک بالا
- توصیه به والدین: اگر مکیدن انگشت در حدود ۴ سالگی قطع گردید مال اکلوژنها حاصله، خودبخود و در زمان رویش ثنایاهای دایمی تصحیح می شود.
- در تنظیم معالجه برای مکیدن انگشت بهتر است دندانپزشک مستقیماً با کودک رابطه برقرار نماید. والدین ساکت باشند می توان یک آینه به کودک داده مشکلات دندانی را به او نشان دهیم.
• مهم است کودک درک نماید که شما قصد سرزنش یا تنبیه را ندارید بلکه می خواهید در معالجه یک عادت زیان آور کمک کنید.
وقتی که دندانپزشک متقاعد شد که کودک حقیقتاً می خواهد عادت را ترک کند و هیچگونه احساس روانی بعدی پیش نمی آید.
- می توان یادآورهایی را به صورت Band-Aids، پالیش ناخن با مواد بدطعم، روی شست یا انگشت قرار داده شود. وقتی کودک این انگشتان را در دهانش می گذارد فوراً به او یادآوری می شود که انگشتش را از دهانش بیرون بیاورد.
- در صورت بی کفایتی روشهای فوق الذکر، می توان به کودک انواع دستگاههای داخل دهانی را که می تواند قدرت مکیدن انگشت را کم نموده و جلوی لذت را بگیرد (ثابت و متحرک) توصیه کرد.
در دوره دندانهای شیری ناهنجاری ایجاد شود با ترک عادت، فشارهای بافت نرم، مشکل را خودبخود برطرف می کنند.
اگر با رویش دندانهای دائمی ادامه داشته باشد درمان ارتودنسی حتماً احتیاج است زیرا تنگی قوس بالا خودبخود اصلاح نمی شود ولی با expansion فک بالا، این بایت قدامی و پروتروژن ثنایاها خودبخود اصلاح می گردد