اختلالات رفتاری در تمام سنین کودکی بروز میکند. اغلب اوقات این مشکلات در اوایل دوران زندگی شروع میشود. نوپایان و کودکان خردسال گاهی ممکن است از انجام آنچه که بزرگسالان از آنها میخواهند انجام دهند، علیرغم چندین بار تکرار درخواست، خودداری کنند. کودکان گاهی بیادب، فحاش و کجخلق میشوند.
روانشناسان معتقدند که رفتار نامناسب در کودکان به علت آموزش و یادگیری از محیط به تدریج به صورت تقریبا ثابت در رفتار آنها تجلی مییابد و هر رفتار نامناسب مانند رفتار مناسب از طریق تقویتکنندههای مثبت و منفی و یا تنبیه از محیط کسب میشود.
چرا ناهنجاریهای رفتاری بروز میکند
برخی اوقات کودکان احساسات خود را از طریق رفتارشان ابراز میکنند زیرا این تنها روشی است که آنها میدانند که از طریق آن میتوانند آنچه را که احساس میکنند بیان کنند. حس خشم، سرخوردگی و بلاتکلیفی درباره چیزی یا احساس گناه و یا شرم میتواند باعث اشباع احساسات فرزندتان شود و یا به خستگی و ناخوشی فیزیکی آنها منجر شود یا این که میتواند به طغیان احساسی یا رفتاری آنها بینجامد.
کمبود توجه
همچنین کودکانی که بیقرار و پر از تب و تاب هستند ممکن است به عنوان افراد پرتحرک توصیف شوند . در کودکانی که از اختلال تحرک بیش از حد ناشی از کمبود توجه رنج میبرند اینگونه رفتار در حالت افراطی وجود دارد و ممکن است باعث صدمه یا تشویش به خانواده کودک و افراد دیگری که در پیرامون او هستند، شود.
کودکانی که از این اختلال رنج میبرند از ظرفیت توجه بسیار کمی برخوردارند و بیش از حد فعال هستند بویژه در زمانی که مایل هستند آنها آرام بگیرند. رفتار دشوار آنها میتواند شامل این باشد که آنها نمیتوانند منتظر نوبت خود شوند یا بدون آن که فکر کنند دست به عملی بزنند یا مقرراتی که وجود دارد را نقض کنند.
این کودکان همینطور به خودشان صدمه میزنند و از نظر درسی در مدرسه ممکن است از موفقیت کمتری برخوردار باشند یا در یافتن دوست با دشواری مواجه شوند. آنها همینطور ممکن است باعث حوادث بیشتری شوند، بدخلقی بیشتری از خود نشان دهند و نتوانند خوب بخوابند.
کودکان یاد میگیرند
اگر فرزندان شما داد میزنند و شما سعی میکنید با صدای بلندتری همان کار را بکنید، در آن صورت شما به آنها دارید این را نشان میدهید که زور و قدرت روشی است که میتوان با آن مسائل را حل کرد. سعی کنید در عوض باآرامی و بامنطق عمل کنید. به آنها نشان بدهید که متوجه هستید چه احساسی دارند: بله میفهم که چرا عصبانی هستی. ولی همزمان به آنها عواقب رفتارشان را هم گوشزد کنید.
همزمان که کودکان رشد میکنند آنها به طور منظم به کارهای جدید دست میزنند، این که بتوانند خودشان تصمیم بگیرند یا انتخاب کنند روشی است که یاد میگیرند چگونه استقلال داشته باشند و این یک قابلیت مهم زندگی است. ممکن است به آنها این انتخاب داده شود که بین دو چیز که هر کدام از نظر شما درست است یکی را انتخاب کنند؛ به عنوان مثال: آیا میخواهی این اسباببازی را با کسی شریک شوی یا میخواهی آن را با یکی دیگر عوض کنم؟
کمتوجهی به رفتار خوب
غفلت والدین در صورت خوب بودن رفتارهای کودکان آسان است، ولی در صورت بدرفتاری، والدین سریعا به کودکان توجه میکنند. بیشتر کودکان و همچنین نوجوانان نیاز به دریافت توجه زیاد از طرف والدینشان دارند و به نحوی رفتار میکنند که این توجه را به دست آورند. شاید تعجبآور باشد که به نظر میرسد کودکان ترجیح میدهند به جای غفلت والدین، عصبانیت یا توجه منفی والدین را به دست آورند، این مساله میتواند یک چرخه معیوب به وجود آورد.
بیتوجهی به کودک، رفتارهای نامناسب کودک، توجه منفی و عصبانیت والدین و رفتارهای نامناسب کودک، این که به فرزند خود کمک کنید چگونه با کشمکشها و دلواپسیهای خود طرف شود یکی از مهمترین قابلیتهایی است که به عنوان پدر یا مادر به فرزند خود میتوانید منتقل کنید، با نشان دادن نمونه به آنها کمک کنید از طریق اعمال خودتان به آنها نشان دهید که چگونه به شکل سازنده میتوان با کشمکشهای خود طرف شد بدون آن که به کسی لطمه زد. به آنها نشان بدهید که خوب است در اینباره صحبت کرد و اگر لازم به کمک کسی بود آن را طلب کرد.
خشونت راهحل رفع کشمکشها، حس خوردگی و عصبانیت نیست، افراد دیگر صدمه میبینند. اگر شما کودک خود را کتک بزنید این کار به آنها این تصور را میدهد که آنها هم میتوانند همین کار را نسبت به کسان دیگری انجام بدهند که دوستشان دارند. آنها در معرض تصورات متناقض و سردرگمی در دوره رشدشان به سن بلوغ قرار خواهند گرفت. بعلاوه کتک زدن و یا سیلی زدن یک کودک شیطان به او یاد نمیدهد که چه کاری را غلط انجام داده بود. از اینرو این کار باعث نمیشود که رفتار غلط او متوقف شود یا دیگر تکرار نشود.
تنبیه فیزیکی خطرناک است، این کار میتواند به صدمه دائمی منجر شود. در برخی کشورها این کار غیرقانونی است. یک سیلی آرام میتواند به یک تودهنی محکم منجر شود. دست آخر فرزند شما عصبانی و دردمند است و نمیتواند بفهمد که چگونه باید کار درست را انجام دهد.
از همه بدتر، کودکانی که در معرض تنبیه فیزیکی بودند یاد میگیرند که وقتی نسبت به کودکان کوچکتر از خود عصبانی هستند از خشونت استفاده کنند. با دور کردن فرزندان خود از شرایط خشونتآمیز و با مانع شدن از این که دست به رفتار خشونتآمیز بزنند شما دارید به آنها یاد میدهید که استفاده از خشونت درست نیست و با هیچکس نباید به این نحو برخورد کرد.
سعی کنید که دیگران را در حمایت از نقشتان به عنوان پدر و مادر درگیر کنید، در محیط اجتماعی شما افراد دیگری هستند که یا از فرزندتان مراقبت میکنند و یا نسبت به او نوعی مسوولیت دارند. آنها میتوانند به شما درباره رفتار فرزندتان وقتی که تحت نظرشان هستند اطلاعات بیشتری بدهند یا شما را درباره تغییراتی که در رفتار آنها رخ داده یا درباره نحوه برخوردشان به شرایط دیگر مطلع کنند.
آنها کسانی هستند که مسوولیت مراقبت از فرزندتان را دارند و میتوانند با زدن مثال به شما یاد بدهند که چگونه با او رفتار کنید یا به شما بگویند که چه مقرراتی در کودکستان بر رفتار او ناظر است. حتی آنها میتوانند به شما توصیههای عملی یا راهنمایی بکنند و شما هم میتوانید با آنها برای تعیین حدود رفتار فرزندتان و استفاده از مقررات مشابه همکاری کنید.