جمعی از والدین می گویند، ما كه این حرف های زشت را بر زبان نمی آوریم، پس چگونه فرزندمان چنین حرف هایی می زند؟! در نهایت نیز این سۆال برایشان مطرح است كه.........
فحش دادن در کودکان
امروزه بسیاری از والدین نگران بددهانی یا بدزبانی فرزندانشان هستند و از خود می پرسند كه آنها این صحبت ها را چگونه یاد گرفته اند؟ چرا این اتفاق برای فرزند ما افتاده؟ آیا خودمان مقصر بوده‌ایم؟ جمعی از والدین می گویند، ما كه این حرف های زشت را بر زبان نمی آوریم، پس چگونه فرزندمان چنین حرف هایی می زند؟! در نهایت نیز این سۆال برایشان مطرح است كه چه باید كرد تا كودك فحش دادن ,این عادت ناپسند را ترك كند. در این نوشتار به علل اصلی بدزبانی و فحش دادن در کودکان و راه حل هایی برای رفع آن اشاره شده است.
علت‌های فحش دادن در کودکان
بسیاری از اعمال بچه‌ها از عملكرد والدین نشأت می گیرد. كودكان رفتارهای پدر و مادر را به طور ناخودآگاه درونی می كنند. رفتارهای درون فكنی شده جزو معیارهای نهادینه شده كودك قرار می گیرند و سپس او مطابق این معیارها عمل می كند؛ به این فرآیند همانند سازی می گویند. كودك والدین خود را به عنوان اولین الگوهای زندگی می پذیرد و چون به آنها عشق می ورزد و آنان را سمبل هایی قوی می داند، رفتار والدین برای او شاخص و الگو قرار می گیرد.
گاهی بین درون فكنی یك رفتار و بروز آن فاصله زمانی وجود دارد؛ برای مثال، كودك گفتاری ناپسند را ماهها قبل از زبان پدر یا مادر شنیده، اما برون ریزی آن امروز صورت می گیرد. این مدت به تشخیص كودك و شرایط او بستگی دارد كه چه زمان، چگونه و در برابر چه كسی كلام زشت را به كار برد.
در بعضی خانواده‌ها، والدین با فرزندان خود بسیار خصمانه رفتار می كنند و در عین حال آنان را آزاد می گذارند. به این گروه از پدر و مادرها، والدین خصمانه آزاد گذارنده می گویند؛ آنها خود از حرف های زشت استفاده می كنند و فرزندان نیز آزادند كه این گونه عبارات را به كار برند. یعنی هیچ اقدامی در جهت جلوگیری از این رفتار به عمل نمی آید؛ و یا از نظرتربیتی هیچ گونه تدبیری از طرف والدین برای ترك فحش دادن در بچه ها صورت نمی گیرد.
ذكر این نكته ضروری است كه چه والدین حرف های زشت را به فرزند خود بگویند و چه در حضور او در برابر فرد دیگری این گونه گفتار را به كار ببرند، كودك ، آنها را می‌آموزد و به وقت نیاز بر زبان می‌آورد.
فحش دادن در کودکان و ارتباط آن با اطرافیان
از دیگر علت های یادگیری كلام زشت و فحش، ارتباط كودكان با دوستان و با بچه های دیگر است. بسیاری اوقات كودكان عامل فحش یا بدزبانی یكدیگرند. در مهد کودک ، مدرسه ، كوچه و هر جای دیگری كه بچه ها فرصت بازی و به خصوص درگیری با هم را پیدا كنند، ممكن است این بدآموزی صورت بگیرد.
از دیگر عوامل بروز فحش یا بدزبانی در بچه‌ها ، به كارگیری كلام زشت به عنوان اعتراض است. كودك با بر زبان آوردن این گونه حرف ها اعتراض خود را نشان می‌دهد؛ این نوعی رفتار تلافی جویانه است كه بعضی كودكان در پیش می گیرند. آنها احساس می كنند، فقط با ادای این گونه كلمات است كه تخلیه می شوند و می توانند نارضایتی خود را نشان دهند.
فحش دادن در کودکان و ارتباط آن با خنده اطرافیان
گاهی كه كودك خردسال برای اولین بار از كلمات زشت استفاده می كند، موجب خنده و مزاح اطرافیان می شود. این گونه برخورد از همان ابتدا برای او حكم تشویق به انجام این رفتار را خواهد داشت و به تدریج به آن عادت می كند.
در پاره‌ای از موارد نیز كودكان با بر زبان آوردن حرف های زشت می توانند به خواسته های خود برسند. بنابراین بدزبانی را راهی برای رسیدن به اهداف خود تلقی می كنند و در درازمدت جزو رفتار آنان خواهد شد.
راه حلهای پیشنهادی برای جلوگیری از فحش دادن در کودکان
در این بخش برای کودکانی که فحش می دهند ، روشهای درمانی را مورد بحث قرار می دهیم، که معمولا این کودکان بسیار لجباز و خشن هستند:
** والدین باید به طور کلی ناسزاگویی را ترک کنند همچنین به کودک توضیح دهند که رفتار قبلی آن ها صحیح نبوده است.
** کنترل محیط و تعاملات کودک بسیار حائز اهمیت است باید با دور کردن کودک از محیط های ناسالم، دوستان و رفت و آمدهای مناسبی را نیز جایگزین کرد. مناسب تر است که والدین به طور ویژه از 2 سالگی یعنی زمانی که کودک تقلید کلامی رو به پیشرفتی را نشان می دهد به این نکته توجه داشته باشند.
** والدین با دقت بیشتری کارتون ها، فیلم ها و بازی های رایانه ای را برای کودکانشان انتخاب کنند.
** روش های سختگیرانه والدین، رفتارهای پرخاشگرانه به خصوص ناسزاگویی کودک را افزایش می دهد، تغییر شیوه های تعامل با کودک از تثبیت این رفتار جلوگیری می کند.
کودک
** در مقابل فحاشی کودک هیچ گونه واکنشی نشان ندهید و کاملا حرکات او را نادیده بگیرید تا حس کنترل کردن دیگران در او تقویت نشود.
** با شنیدن حرف های زشت کودک نخندید، بلکه با او صحبت کنید و برایش توضیح دهید هر روزی که حرف های ناپسند نزند یا درمهمانی ها این رفتار را نداشته باشد پاداش خواهد گرفت.
** باید در پی ایجاد کردن موقعیت هایی باشید که کودک احساس نشاط و دوست داشتنی بودن را تجربه کند. در چنین مواردی باید به درمان حالات افسرده وار او نیز بپردازیم. این حس را باید در تمامی تعاملات بگنجانید تا از افسردگی و اضطراب او بکاهید.
یک نکته قابل تامل در باب فحش دادن کودکان
چنان چه ناسزاگویی همراه با لجبازی یا تحرک بیش از حد باشد و کودک خشونت زیادی را نیز ابراز کند مراجعه به روان پزشک کودکان توصیه می شود زیرا ممکن است استفاده از الفاظ ناپسند تنها بخشی از یک مشکل عمده تر باشد.