بسیاری از كارشناسان براین باورند كه اعتماد یكی از مهمترین عوامل در ایجاد محیط كاری یكپارچه، هم افزا و اثربخش به شمار می آید. سازمانهایی كه میان كاركنان آنان اعتماد وجود دارد معمولا سازمانهایی موفق هستند در غیر این صورت غالبا موفق نخواهندبود. لذا مدیریت اكثر مواقع این سوال را مطرح می كنند «چطور می توان در محیط كار اعتماد به وجود آورد و چگونه می شود از بی اعتمادی جلوگیری كرد». اعتمادسازی همیشه از رده عالی سازمان شروع می شود. صداقت و اعتمادسازی درونی به شرطی به وجود می آید كه مدیران عالی سازمان سرمشق و الگو دیگران باشند و با ایجاد مصادیق، آن الگوها را در واحدها و ادارات عملی سازند. پنج روش برای اعتمادسازی در گروهها و همچنین پنج رویه فوری برای بی اعتمادی به رهبران سازمان پیشنهاد می شود. اما ابتدا می پردازیم به اینكه چطور اعتمادسازی كنیم.
۱ – صداقت را پایه گذاری و حفظ كنید: صداقت سنگ زیربنای اعتماد در سازمان است. صداقت باید از رده عالی سازمان شروع شده و تا رده های پایین سازمان ادامه یابد. این یعنی اینكه در بین سایر موارد، همیشه باید حقیقت را بگویید و به قولتان پایبند باشید. مهم نیست این كار چقدر دشوار است. بلكه اگر افراد صداقت داشته باشند اعتقاد به سازمان به وجود می آید.
۲ – دیدگاه و ارزشها را تبادل كنید: ارتباط مهم است چون شاهرگ كسب اطلاعات و دسترسی به حقایق است. تبادل دیدگاه سازمانی مدیریت را قادر می سازد تا بگوید به كجا می رویم و با ربط دادن به ارزشها، بتوان روشهای رسیدن به آن پایه گذاری كرد.
۳ – همه كاركنان را به یك چشم ببینید: وقتی كلیه كاركنان اعم از كاركنان جدیدالاستخدام، موقت، پاره وقت و یا كاركنانی كه دارای حقوق پایینی هستند احساس كنند به عنوان عضوی از گروههای كاری برای سازمان اهمیت دارند آنگاه اعتماد به وجود می آید. اعتمادسازی با گوشه گیری مدیریت و دوری از كاركنان به دست نمی آید، بلكه ازطریق تماس و ملاقات مدیریت با كاركنان شكل می گیرد. به دنبال آن مدیریت باید از نظرات و دیدگاههای كاركنان آگاهی یابد (برای آنها اهمیت و اعتبار قائل شود). مدیر باید نام كاركنان و اعضای خانواده آنها را بداند و با همه كاركنان رفتاری محترمانه داشته باشد.
۴ – به جای اهداف فردی، بر اهداف مشترك متمركز باشد: وقتی كاركنان احساس كنند از طریق فعالیت گروهی و با همكاری یكدیگر به جای مجموعه ای از اهداف فردی به دیدگاه مشترك می رسند اعتماد به وجود می آید. این امر لازمه كارگروهی است. گروه وقتی می تواند به كار ادامه دهد كه اعضایش به یكدیگر اعتماد داشته باشند.
۵ – اگر كاری درست است آن را انجام بدهید و به خطرات فردی توجه نكنید: همه ما به نوعی ازطریق حس ششم میدانیم در هر شرایطی تقریبا چه چیزی درست است. اگر از این حس پیروی كنیم و هر نوع پیامدهای فردی را نادیده بگیریم همیشه مورداحترام اطرافیان قرار می گیریم. از این احترام می توان اعتماد به دست آورد.
موارد پیش گفته جنبه مثبت اعتمادسازی بود. اما راجع به جنبه منفی بی اعتمادی چه می توان گفت؟ لذا در ذیل پنج روش سریع در ایجاد بی اعتمادی در همكاران شرح داده می شود:
۱ – حرف و عمل شما یكی نباشد: هیچ چیزی مانند دمدمی مزاجی و تناقض میان حرف و عمل افراد را سردرگم نمی كند. اگر سردرگمی ناشی از تناقض مستمر باشد یقین بدانید اعتماد قربانی می شود.
۲ – به دنبال منافع فردی باشید نه منافع مشترك: دریك محیط كارگروهی اگر فردی فقط به دنبال منافع فردی باشد بیدرنگ احترام و اعتمادش نزد دیگران از بین می رود.
۳ – خودداری از تبادل اطلاعات (حبس اطلاعات): وقتی مجاری ارتباط مسدود باشد، بروز شایعات در رده های بالا و پایین سازمان شروع می شود. لذا اطلاعات غلط جای اطلاعات درست را می گیرد. انكار و تكذیب مطالب رواج می یابد. اطلاعات درست با تأخیر زیاد و گاهی هرگز دراختیار كاركنان قرار نمی گیرد. لذا اعتماد ازبین می رود.
۴ – دروغ یا نصف حقیقت را بگویید: عدم صداقت سریعترین راه نابودی كل اعتماد است. افراد ممكن است دروغی را یك بار یا حتی دوبار باور كنند اما این ضرب المثل قدیمی می گوید: «بالاخره دروغگو دستش رو می شود».
۵ – ذهن بسته داشته باشید: نسبت به عقاید و نظرات دیگران بی اعتنا باشید و فضایی به وجود آورید كه این گونه باشد «من می خواهم همه كارها طبق نظرم انجام شود یا همین كه هست». قطعا چنین فضایی موجب قطع ارتباطات و درنهایت بی اعتمادی می شود.
●● نتیجه گیری
وقتی نگاهی به سازمانهای كاملا موفق در گذشته و حال می اندازیم می بینیم رهبران آن سازمانها به اصول پنجگانه اعتمادسازی توجه داشته و به آن عمل كرده اند.
نگاهی به سرداران مشهور نظامی در طول تاریخ و همچنین رهبران سیاسی واقعا محبوب و رهبران بزرگ و شایسته در حوزه صنعت می بینیم همه این رهبران بزرگ میان رؤسا، همكاران و مرئوسان خود اعتماد به وجود آورده اند و با اعتمادسازی برای خود، هم پیمانان و شركتهایشان موفقیت و افتخار كسب كرده اند.