استعداديابي يک حلقه گمشده در نظام منابع انساني مي باشد که در کشورهاي ديگرتوجه خاصي به اين موضوع شده اهميت اين موضوع هم با توجه به سخنان مقام معظم رهبري (مدظله العالي ) قابل مشاهده است زماني که سال 1390را سال " جهاد اقتصادی " ناميدند و در ادامه سال 1391 را سال توليد ملی ، حمايت از کار و سرمايه ايرانی نام نهادند تا اهميت منابع انسانی مشخصتر شده و برای مديريت منابع انسانی برنامه ای مشخص تدوين گردد.
اين اهميت زماني مشخص تر مي گردد که افزايش توان کاري افراد با افزايش توان بهره وري آنها نمود مي نمايد و اين زماني است که توانمندي افراد شناخته شده و کار واگذار شده متناسب با توانمندي آنان باشد امري که با دقت توسط ايشان به آن اشاره رفته است اين امر باعث مي شود که از يک طرف توجه به منابع انساني و شناسايي توانمندي و ايجاد خودباوري در کودکان وجوانان شده و از طرف ديگر باعث عدم نا اميدي و توجه به آينده اي روشن براي منابع انسانيمان گردد که تحقق اين امور مي تواند در حل بسياري از مشکلات کنوني از قبيل مشکل کنکور ،اشتغال پايدار ،انتخاب رشته درست تحصيلي و شغلي ، نوآوري و خلاقيت به منظور کارآفريني و پيشرفت روزافزون ميهن اسلاميمان در سال هاي آينده باشد.
اين آزمون ها در 6 مدرسه انجام شده است ليست آزمونها و نتايج آنها به تفکيک براي هر فرد ليست شده است. در ابتدا براي انجام رضايت نامه اي به تمام دانش آموزان مدرسه داده شد که به والدين اين اطمينان داده شد که اطلاعات به صورت محرمانه بوده و هيچ تاثيري در نمرات فرزندان آنها نداشته و به برنامه درسي آنها لطمه نزده و در پايان به آنها گزارشي در ارتباط با تست ها در پايان به آنها داده مي شود تا در صورت تمايل در اين طرح شرکت کنند در نمونه گيري منطقه 6 به چند دليل انتخاب شد.
1- تقريبا همه گروههاي صنفي و شغلي و تحصيلي قابل مشاهده بود.
2- گروه ها همکني يک ناحيه را نداشتند پس طيفي از خصوصيات مختلف ديده شد.
3- دسترسي آسانتر آزمون گيرندگان براي مدت طولاني
4- حس همکاري بيشتري در والدين و مسئولين مدارس منطقه 6 قابل مشاهده بود.
-
مدرسه مصطفي خميني از 550 نفر دانش آموزتعداد 99 نفر رضايت داشتند که در طرح شرکت کنند که 18 درصد اعلام همکاري کردند.
مدرسه شهيد بهشتي 160 دانش آموز از مجموع تعداد 482رضايت داشته اند که درصدهمکاري33 درصد مي باشد.
مدرسه گيو از تعداد 250 فرم توزيع شده تعداد180رضايت داشته اند که 72 درصد همکاري را نشان مي دهد.
مدرسه تقوا پيشگان از مجموع 215 فرم رضايت که بين دانش آموزان توزيع شد 124 نفر شرکت کردند که مشارکت 57 درصدي را نشان مي دهد.
مدرسه باهنر نيز 215 دانش اموز داشته است که از اين بين آنها 93 اعلام آمادگي کردند که نشان از 43 درصد همکاري دارد.
مدرسه اميد انقلاب نيز از تعداد کل 90 نفر 42 نفر اعلام همکاري کردند که نشان از 46درصد همکاري دارند.
پس از جمع آوري رضايت نامه ها فايل اسامي به تفکيک پايه و کلاس مدرسه وارد نرم افزار شده و سپس در حضور معاونين و مديران مدرسه از هر پايه دو نفر انتخاب شدند که از ميان افرادي هستند که رضايت خود را براي پژوهش اعلام نمود. در اين آزمون ها به تفکيک آزمونهاي استعداديابي عمومي و تخصصي از کودکان جهت سنجش توانايي آنان و ارسال 3 پرسشنامه براي والدين جهت سنجش محيط اکتسابي آنان انجام گرفته شده است که براي مشاهده يک نمونه بدون نام در نتيجه گيري گذاشته شده است نتايج حاصله توسط برنامه آماري SPSS مورد ارزيابي قرار گرفت و نتايج هر بخش بصورت مجزا در ادامه آورده شده است.
-
- · خصوصيات مهم گزارش استعداديابي
بررسي سوابق دانش آموزان در مدارس نشان مي دهند كه داراي چه خصوصياتي مي باشند:
1- گزارش استعداديابي اطلاعاتي را در مورد خصوصيات شخصيتي، جسماني و تحصيلي و ورزشي ارايه مي کند که براي هر دانش آموز جداگانه تشكيل مي شود و ثبت اطلاعات در آن به طور هميشگي انجام مي گيرد و اين مطلب موجب مي شود كه بر اطلاعات جمع آوري شده افزوده شود.
2- تصويري كامل از دانش آموز به دست مي دهد: گزارش دانش آموز تصويري كامل از مراحل پيشرفت در طور سال هاي آينده در صورت تلاش و کوشش را نشان مي دهد.
3- در گزارش استعداديابي ، دانش آموز را هم به خودش و هم با ديگران مقايسه مي كنند و مقايسه دانش آموز با خودش براي رشد وي مهم تر از مقايسه او با ديگران است در راهنمايي و تعليم و تربيت ضمن سنجش، وضع فرد با ديگران، مقايسه وي با خودش در زمان هاي متفاوت از اهميت خاصي برخوردار است.
4- تهيه اطلاعات با همكاري صورت مي گيرد: در تهيه اطلاعات والدين، معلمان ، مدير و ساير كاركنان مدرسه و افردي كه با دانش آموز تماس دارند با مراکز استعداديابي همكاري مي كنند.
5- گزارش هاي خانه از طريق تشكيل جلسات با والدين تكميل مي شود در اين تماس ها مي توان اطلاعات جديدي در مورد زندگي خارج از مدرسه دانش آموز به دست آورد.سوابق در گزارش طوري جمع آوري مي شود كه خواننده را در شناخت دانش آموز ياري مي كند و دسترسي به اطلاعات موردنياز به سهولت انجام مي گيرد اين کار براي حتي اشتغال به کار نيز مساعد مي باشد.
- · مزاياي استعداديابي ورزشي
متخصصان و مربيان با تجربه مزاياي استعداديابي ورزشي را چنين بيان مي کنند:
- از زمان مورد نياز براي رسيدن به اوج عملکرد ورزشي بخصوص در ورزشي خاص، با استفاده از افراد برگزيده، مي کاهد.
- از صرف حجم بالايي از کار و انرژي مربي جلوگيري مي کند. کودکاني که داراي توانايي هاي بالاتري هستند کارايي برنامه هاي تمريني مربي را بالا مي برند.
- تعداد کودکاني را که هدفشان رسيدن به سطوح بالاي عملکرد ورزشي است و نيز تمايل به رقابت را در آنها افزايش مي دهد.
- افراد به سمت رشته هايي هدايت مي شوند که از نظر جسماني، فيزيولوژيکي و رواني براي آنها مناسب ترند.
- کودکان در بزرگسالي نتايج بهتري را به دست مي آورند و اين امر مانع از سرخوردگي آنان به علت شکست مي شود. از اين رو، از تمرينها و اشتغال به رشته ورزشي مورد نظر لذت بيشتري مي برند و در نتيجه، بيشتر علاقه مند به آن رشته مي شوند.
- افراد جذب مربيان کارآمد تيم هاي بزرگ و مهم مي شوند و بعضاً در اختيار روان شناسان ورزشي قرار مي گيرند.
- سلامت جسماني و عمومي افراد بيشتر تضمين مي شود.
- به سبب شناسايي صحيح افراد عملکرد مفيد ورزش قهرماني افزايش مي يابد.
- وقتي کودکان بدانند به علت توانايي بيشترشان شناسايي و انتخاب شده اند، اعتماد به نفس آنها بيشتر مي شود.
- به ايجاد گروهي بزرگ از کودکان ورزشکار با استعداد کمک مي کند و قابليت رقابت آنها را در تمرين افزايش مي دهد.
- فرصت ايجاد ارتباط با اساتيد ورزش، که مي توانند در زمينه هاي تمرين و ارزشيابي منظم ورزشکاران کمک مي کنند، افزايش مي يابد.
- بسياري از کودکان فرصت افزايش توانايي خود، رشد و رسيدن به سطح ورزشکاري خوب را به دليل بي اطلاعي از ويژگيهاي خاص خود از دست مي دهند و به رشته ورزشي اي که مي توانند در آن به شکوفايي برسند هدايت نمي شوند استعداديابي ورزشي از اين امر جلوگيري و کودکان را به سمت رشته ورزشي مناسب هدايت مي کند و در اين حالت باعث مي شود منابع انساني ما در آينده که نقش موثري در توسعه پايدار ميهن عزيزمان برعهده دارند سالم و پرانرژي باشند و بهره وري منابع انساني افزايش يافته و از طرف ديگر هزينه هاي ناشي از درمان بيمايهاي مختلف با ورزش مداوم کاهش يابد اين امر زماني لزوم آن احساس مي گردد که بواسطه شهرنشيني و استفاده از تنقلات و مواد غذايي پر کالري کودکان افزايش وزن نيز يافته اند.
- شكل و فرم گزارشهاي استعداديابي:
گزارشها حاوي مشخصات و ليست تست ها است که در صفحه اول مشخص مي گردد که دانش آموز چه آزمون هايي را گذرانده است و سپس نتايج تست ها به تفکيک آورده مي شوند و در انتها جمع بندي و نتايج به صورت اولويت هاي رشته هاي اصلي مطابق با استعداد هاي دانش اموز و در رشته هاي ورزشي نيز به ارايه رشته هايي که احتمال موفقيت در آنها بيشتر است مي پردازد.
در گزارش ها بايد محل خاصي براي ثبت، تاريخ اجرا، نوع نتايج آزمون و موقعيت دانش آموز در گروه از نظر مقايسه با نرم پيش بيني شود.
اطلاعات به صورت محرمانه بوده و فقط به والدين دانش آموز ارايه مي شود و نسخه اي فقط در مرکز از اطلاعات باقي مي ماند تا در آينده مورد بهره برداري قرار گيرد تا با بررسي موردي در صورت نياز به اصلاح پاره اي از نتايج پرداخته شود.
- · اطلاعات مورد لزوم در گزارش استعداديابي :
اطلاعاتي كه در پرونده دانش آموز جمع آوري و ضبط مي شود، در فرهنگ هاي مختلف و جوامع گوناگون متفاوت است، بنابراين با درنظر گرفتن محيط و شرايط، بايد اطلاعات مناسبي كه به شناخت دانش آموز كمك مي كند، در گزارش گنجانده شود و براي اين منظور لازم است مراحل زير انجام گيرد:
- فهرستي از اطلاعات مناسب و ضروري تهيه شود.
- اطلاعات جمع آوري شده طبقه بندي شوند. مثل اطلاعات خانوادگي، علايق و غيره
- اطلاعات سازمان داده شوند يعني به ترتيب رعايت حق تقدم ثبت و مرتب شوند.
- اطلاعات طبقه بندي و سازمان داده شده در فرم مشخصي به فرمت گزارش استعداديابي منتقل شوند .
- كشف ارتباط بين اطلاعات انجام گيرد.
مطالبي كه در گزارش استعدايابي دانش آموز گردآوري مي شود، بايد پاسخ گوي سؤالات زير باشد:
- دانش آموز چه مي داند؟
- چه مي تواند انجام دهد ؟
- چگونه فردي است؟
اطلاعاتي را كه بايد در پرونده استعداديابي جمع آوري و ضبط شود، به ده دسته تقسيم و به شرح زير بيان كرده است:
1- سوابق خانوادگي: در اين مورد بايد اطلاعاتي راجع به پدر، خواهر ، برادر و محيط زندگي اخذ شود. از آنجا كه محل رشد در پيشرفت دانش آموز مؤثر است اين بخش از اهميت بالايي برخوردار است.
2- سوابق مدرسه اي: در اين دسته اطلاعات و فعاليت هاي مكمل برنامه دانش آموز استخراج مي شود.
3- استعداديابي تحصيلي يا توانايي هاي ذهني : در اين مورد پيشنهاد مي شودکه که بيش از يک آزمون استفاده شود، و حداقل نمره هر دو آزمون درج شود.
4- آزمون هاي معلومات: نمره آزمون هاي مکمل اطلاعاتي است که از نمرات کلاسي دانش آموز به دست مي آيد. اين آزمون ها استاندارد شده اند و نشان مي دهد که شاگرد در چه دروسي پيشرفته تر است.
5- گزارش مربوط به سلامت: در اين مورد بايد خلاصه اي از سلامت و خصوصيات جسماني دانش آموز به ويژه محدوديت هاي بدني او ذکر شود. زيرا کسي که بنيه ضعيفي دارد، بايد بداند که رفتن وي به طرف کارهايي که نيروي زياد بدني لازم دارد، آرزوي غيرواقعي است و يا جواني که عضلات قوي دارد ، مي توان او را به سوي مشاغل و حرفي راهنمايي کرد که با اين خصوصيات جسماني سازگار باشد و در آينده در چه زمينه هاي ورزشي مي توتنند به اين مرز و بوم کمک نمايند.
6- تجربيات خارج از مدرسه: بعضي از کارفرماها در استخدام ، بيشتر به تجريات عملي فرد توجه دارند و آن را مهم تر از معلومات او مي دانند. اطلاعاتي در اين مورد ، وضع دانش آموز را بهتر به گزارش دهنده مي فهماند و گاه روش مي سازد که چرا دانش آموز با هوش، در زمينه شغلي با بيکاري مواجه مي شود زيرا که در ابتدا شناخت مناسبي از بازار کار بعد از تحصيل نداشته است.
7- رغبت هاي تحصيلي و حرفه اي: اطلاعات مربوط به علايق دانش آموز و ترسيم نيمرخ رغبت وي که با استفاده از فنون مختلف ارزيابي تهيه شده است ، در اين قسمت منعکس مي شود.
8- استعدادهاي ويژه دانش آموز: استعدادهاي ويژه دانش آموز مثل استعداد هنري يا مکانيکي و غيره با آزمون هاي خاص سنجيده مي شود که در صورت نياز نتايج در گزارش آورده مي شود در رشته هاي اصلي مي تواند دقيق تر به سنجش پرداخت و در حالت کلي گزارش شامل رشته هاي جديد و نو به افراد داده مي شود آزمون هاي معلومات و آزمون هاي ويژه نشان مي دهند که فرد در چه شغل يا حرفه اي موفقيت بيشتري دارد .
9- اطلاعات مربوط به شخصيت: در اين قسمت بايد خلاصه اي از رفتار و خصوصيات دانش آموز، به ويژه اگر انحرافاتي در رفتار وي باشد، درج شود.
10- طرح ريزي براي آينده: در اين مورد طرح هاي تحصيلي و شغلي و ورزشي دانش آموز و نظر والدين و مرکز استعداديابي در اين زمينه ، ثبت مي شود.
11-در راستاي حذف کنکور از سالهاي آينده نياز به مشخص کردن هدف و سمت وسو دادن دانش آموزان به سويي است که در آينده با شناخت کافي از شغل متناسب با تواناييي و شخصيت و علاقه برگزيند و از اتلاف عمر و هزينه آموزش هاي متنوع براي خانواده ها کاسته شود. همان طور که امسال با تدبير مقام معظم رهبري سال همت مضاعف و کار مضاعف ناميده شده و سياست هاي 22 گانه نظام اداري که توسط حضرت ايت الله خامنه اي ابلاغ شده است توجه به منابع انساني و استفاده مناسب از منابع انساني در اکثر بندها آورده شده است که اين نيازمند اين است که زمينه سازي از سنين مناسب براي آينده دانش اموزان مي باشد تا در آينده مديران و آينده سازان شايسته اي تحويل جامعه بشوند همانند بندهاي زير:
1-نهادينه سازي فرهنگ سازماني مبتني بر ارزش هاي اسلامي و کرامت انساني و ارج نهادن به سرمايه هاي انساني و اجتماعي
2-ايجاد زمينه رشد معنوي منابع انساني و بهسازي و ارتقاي سطح دانش، تخصص و مهارت آنان
3- بهبود معيارها و روزآمدي روش هاي گزينش منابع انساني به منظور جذب نيروي انساني توانمند، متعهد و شايسته و پرهيز از تنگ نظري ها و نگرش هاي سليقه اي و غير حرفه اي.
4-توجه به استحکام خانواده و ايجاد تعادل بين کار و زندگي افراد در نظام اداري
5- حمايت از روحيه نوآوري و ابتکار و اشاعه فرهنگ و بهبود مستمر به منظور پويايي نظام اداري
- · مراحل تنظيم گزارش استعداديابي:
تنظيم گزارش استعداديابي شامل سه مرحله است:
1- جمع آوري اطلاعات:
اطلاعات جمع آوري شده در پرونده تحصيلي با استفاده از فنون مختلف شناخت دانش آموز نظير پرسشنامه، شرح حال نويسي ، واقع نگاري ، آزمون و غيره به دست مي آيد. اين اطلاعات از منابع گوناگون مانند خانواده، معلم، خود دانش آموز و ساير افرادي که با وي تماس دارند، کسب مي شود.
2- ثبت اطلاعات:
اطلاعاتي که در مورد دانش آموز گردآوري شد است، پس از بررسي و مطالعه کافي در صفحات و فرم هاي گزارش استعدايابي درج مي شود از ثبت اطلاعاتي که صحت و دقت آنها مورد ترديد است جداً پرهيزمي شود. زير نتيجه گيري که بر پايه اطلاعات غلط استوار باشد، نادرست است و بالطبع موجب گمراهي دانش آموز مي شود و در نتيج زيان هاي جبران ناپذيري به بار مي آورد . لذا مسئوليت وجداني و انساني کليه کساني که در امر جمع آوري و ثبت اطلاعات نقشي دارند ، حکم مي کند که کوچک ترين قصور و سهل انگاري در اين مورد روا ندارند ودرباره رفتار دانش آموز با يک يا دو بار مشاهده قضاوت نکنند و اين قضاوت با کمال بي طرفي انجام گيرد و تا اطمينان کامل به صحت مطلبي نباشد، از ثبت آن در گزارشخودداري کنند.
3- تعبير و تفسير اطلاعات:
يکي از مهم ترين و تخصصي ترين اقدام معمول در گزارش استعداديابي، تعبير و تفسير و نتيجه گيري از محتواي آن است. در تعبير و تفسير اطلاعات پرونده تحصيلي بايد مطالب مندرج در آن مورد مطالعه دقيق قرارگيرد. سپس خلاصه اطلاعات دسته بندي، مقايسه وروابط مندرج در آن مورد مطالعه دقيق قرارگيرد و سپس خلاصه اطلاعات دسته بندي ، مقايسه و روابط موجودبين آنها کشف شود. در مواردي که اطلاعات با هم تناقض دارند و يکديگر را تأييد نمي کنند. مطالعات بيشتري از طريق انجام مجدد آزمون ها و يا اعمال فنون مختلف ديگر بايد صورت پذيرد. پس از طي اين مراحل ، تصويري از خصايص دانش آموز به دست خواهد آمد که ما را در شناخت، راهنمايي و قضاوت هاي احتمالي درباره وي کمک خواهد کرد بنابراين مي توان اين موارد را بصورت زير دسته بندي نمود.
- گزارش استعداديابي:
و در پايان گزارش هاي استعداديابي در دو بخش ورزشي و شغلي تحصيلي آورده ايم اين نتايج مربوط به يک فرد که به طور عادي دوره ها را گذرانده اند نشان داده مي شود اين افراد تواناييهايشان سنجيده شده است و نمونه گزارشي است که به والدين ارايه مي شود. اين گزارش ها در حقيقت عصاره مطالب ارايه شده در گذشته است که سعي شده مضامين مناسب مستدلل و مفيد براي رشد و شکوفايي استعداد افراد ارايه شده باشد و در ضمن مطالب مفيدي که به اميد موفقيت با پشتکار کودکان در آينده مي باشد.
استعداديابي يک حلقه گمشده در نظام منابع انساني مي باشد که در کشورهاي ديگرتوجه خاصي به اين موضوع شده و بسياري از تستها از نتيجه ساير کشورها مي باشد اما با توجه به سخنان مقام معظم رهبري در توجه به منابع انساني و خودباوري جوانان و عدم نا اميدي و توجه به آينده روشن وجود و گسترش مي توان بسياري از مشکلات کنوني از قبيل حذف کنکور ،اشتغال پايدار و نوآوري و خلاقيت به منظور کارآفريني را در سال هاي آينده تامين نمايد.
امروزه بسياري از جوانان تمايل به رشته هاي ورزشي دارند و رشد آنها در صورتي که هدفمند و برروي رشته اي که استعداد کافي دارند باشد کمک به حرفه اي تر شدن آنها و در نتيجه آن کمک به تيم هاي ملي و باشگاهها و در نتيجه کسب مقام هاي بالاتر براي کشور عزيزمان مي شود.
آموزش و پرورش در رويکرد فرهنگي دولت جايگاه ويژه اي دارد و توجه به توسعه ورزش در تمامي آموزشگاهها و افزايش ساعات ورزش نشان از توجه ويژه مسئولين به اين امر دارد. امروزه کشور داراي سهم بالايي از نسل جوانان است که اندازه گيري هاي شاخص هاي روحيه اميد به زندگي نيز در کشور نشان از افزايش دارد که مويد رفاه و تامين اجتماعي جوانان است.
بر اساس نتايج يکي از آخرين پژوهش ها اسکن هاي مغزي مي تواند فرد را به سوي بهترين شغل راهنمايي کند.ريچارد هاير از دانشکده پزشکي دانشگاه کاليفرنيا در اروين به لايوساينس گفته که در حال حاضر يافته ها اين امکان را بيان ميکندکه اسکن هاي مغزي در آينده ممکن است براي ايجاد نمودار خصوصيات پروفايلي از ماده خاکستري در مناطق گوناگون مغز يک فرد استفاده شود و اين نمودار خصوصيات ميتواندهمانندنتايج آزمون هاي موجود کنوني جهت کمک به افراد در تصميم گيري آنها براي انتخاب نوع شغلي که آنها ممکن است در ان کارآمد باشند، به کار گرفته شود. هاير و همکارانش داده هاي 40 نفر بين سنين 18 تا 35 سال را در مورد آزمون هاي استعداديابي بنياد پژوهشي جانسون اوکانر براي راهنمايي حرفه يابي تحليل کردند و به نکاتي پي بردند که در ادامه مي آيد.
- · نکاتي مهم در تنظيم و کاربرد گزارش هاي استعداديابي:
1- گزارش هاي استعداديابي بايد به تدريج در طول سال هاي زندگي تنظيم و تاريخ تنظيم هر قسمت مشخص شود. در غير اين صورت اطلاعات جمع آوري شده قابل استفاده نخواهد بود که در اين طرح بدليل محدوديت زمان تا حدي رعايت نگرديد.
2- اطلاعات حاصل از جلسات مشاوره نبايد در پرونده ضبط شود. اين گونه اطلاعات در يک محيط خصوصي کسب مي شود و بايد به طور محرمانه نگهداري شود. اطلاعات در حالي که خلاصه گزارش مشاوره هاي فردي و اطلاعات مربوط به جلسات مشاوره فردي بايد تنها در اختيار مشاور و دور از دسترس ديگران باشد.
3- نتايج استعداديابي و مراکز مرتبط بايد از افشاي اطلاعات محرمانه مربوط به دانش آموزان خودداري کند بهتر است اطلاعاتي که حاوي حنبه هاي منفي و زيان آور در مورد رفتارهاي افراطي دانش آموز است نيز درپرونده محرمانه دانش آموز نگهداري شود.
3- اطلاعاتي که در گزارش استعداديابي جمع آوري مي شود نبايد تنها شامل جنبه هاي غيرعادي دانش آموز باشد، بلکه بايد کليه اطلاعاتي که به شناخت و راهنمايي وي کمک مي کند، گردآوري شود. ضمناً اين اطلاعات به نحوي در پرونده تحصيلي درج شود که حداکثر مطالب در حداقل جا قرارگيرد.
4- اطلاعات پرونده تحصيلي بايد براي کمک به فرد به کار برده شود و زماني از دانش آموز يا اولياي وي براي کسب اطلاعاتي کمک گرفته شود که اطمينان حاصل شود که آنها از هدف جمع آوري اطلاعات آگاهي کامل دارند.
5- از درج مطالب تکراري در پرونده بايد خودداري شود.
چون فهم و درک مطلب از طريق نمودار ساده تر است لذا در موارد ممکن بايد اطلاعات مورد نظر را در گزارش استعداديابي از طريق نمودار و نيم رخ نشان داد.
- · روش هاي جمع آوري اطلاعات براي پرونده استعداديابي در اين طرح:
براي جمع آوري اطلاعات مربوط به پرونده تحصيلي از روش هاي زير استفاده گرديد
1- پرسشنامه :
پاره اي از اطلاعات خواسته شده در از طريق پرسشنامه به دست مي آورند. از طريق پرسشنامه از معلم، از دانش آموزان و اولياي دانش آموز اطلاعات لازم را کسب کرد.
2- مشاهده:
تعداد زيادي از اطلاعات خواسته شده در پرونده تحصيلي مواردي هستند که دسترسي به آنها از طريق مشاهده مستمر و دقيق معلم و ديگر مسئولان آموزشي ميسر است.
3- شرح حال نويسي:
منبع ديگر براي اخذ اطلاعات ، شرح حال نويسي است که در اين مورد از خود دانش آموزان کمک گرفت.
4- آزمايش و اندازه گيري:
کسب اطلاعات رشد جسماني و عضلاني دانش آموز از طريق بررسي و اندازه گيري در فواصل زماني معين و نتيجه آن با ذکر تاريخ، روش ديگري براي اخذ اطلاعات بود.
5- آزمون ها :
براي اندازه گيري هاي هوشي و ارزيابي رغبت و خصوصيات شخصيتي از آزمون استفاده مي شود که اجراي آنها به موقع و در زمان لازم انجام گرفت.
براي تنظيم از روش هاي مذکور استفاده شد و سپس اطلاعات به پرونده منتقل مي شود که از منابع مختلف و با روش هاي متفاوت اخذ و مقايسه شوند و به صحت و دقت آنها اطمينان کامل حاصل شده باشد.
بسياري اوقات مسائل شخصي در امور تحصيلي و موفقيت شغلي و برعکس مشکلات تحصيلي و شغلي در امور شخصي و سازگاري موثر هستند و يا مسائل مربوط به خانواده و ازدواج با مشکلات شخصي و انواع راهنمايي کلاً در هم آميخته اند. آنچه در اين بحث تحت عنوان استعداديابي مطرح مي شود، نوع مشکلي است که مراجع در رابطه با مسائل آموزشي و يادگيري و يا انتخاب رشته و شاخه تحصيلي و ورزشي هنري است. مع ذلک مواردي است که کاربرد آنها در نوع مشکل از ويژگي برخوردار است و نياز به بحث و بررسي بيشتري دارد که اين موارد در طرح مورد نظر با دقت انجام گرديد اين موارد از جمله مواردي هستند که اهميت سنجش توانمندي و استعداد کودکان را با اهميت مي نمايد اهم اين موارد به شرح زير است:
1- ممکن است که دانش آموز خوبي است به علت حادثه اي نظير فوت پدر يا مادر نتوانسته باشد به سوالات پاسخ مناسب بدهد و در نتيجه ناراحت و از شرکت در آزمون نگران است. در اين مورد آزمونگر ابتدا بايد با روش غير مستقيم نگراني و اضطراب او را تخفيف دهد. يعني شرايطي ايجاد کند که او تمام نگراني ها و ناراحتي هاي خود را بيان کند. پس از تخفيف عواطف، به روش مستقيم اطلاعات لازم را در اختيار او قراردهد.
2- تعدادي از دانش آموزان به علت بي اطلاعي يا عدم پذيرش ميزان توانايي ذهني و استعداد خود مبادرت به انتخاب هاي جاه طلبانه و علاقه مندي به رشته خاص مي ورزند. در مورد اين گونه دانش آموزان در زمينه اين طرح تفهيم شدند.
3- مواردي است که دانش آموز در انتخاب رشته تحصيلي مردد است و نياز به کمک دارد. در مورد چنين مواردي بايد با در نظر گرفتن استعداد، توانايي ، رغبت و ساير عوامل موثر در طرح ريزي هاي زندگي به دانش آموز کمک کرد. قدرت ذهني و توانايي بايد با شرايط رشته هاي مورد نظرش مقايسه و راه مناسب نشان داده شود. پس از حصول بينش و بصيرت، تصميم گيري برعهده دانش آموز خواهد بود.
4- دانش آموزاني هستند که يک رشته تحصيلي را انتخاب کرده و چون در آن رشته موفقيت لازم را به دست نياورده اند و يا پس از انتخاب متوجه شده اند که آن رشته پاسخگوي نيازهاي آنان نيست، تصميم به تغيير رشته مي گيرند. در مورد اين گونه دانش آموزان بايد راجع به متناسب بودن تصميم آنان در تغيير رشته ضمن بررسي هاي کافي، بينش لازم را در تصميم گيري مناسب در رابطه با استعدادش به آنان بدهد.
5- مواردي است که دانش آموزي تحت تأثير يک يا چند عامل برجسته به انتخاب رشته تحصيلي مبادرت مي ورزد، ولي اطلاع کافي از مشکلات و ماهيت رشته ندارد. دانش آموزي که در مطب پزشک از گرفتن ويزيت و مشتريان زياد و وجهه اجتماعي آن پزشک، تحت تأثير قرارمي گيرد و براي انتخاب اين رشته در دانشگاه طرح ريزي مي کند و تقلاي زيادي هم مي کند، ممکن است اطلاعات دقيق و جامعي از طول مدت تحصيل و وظايف زياد پزشک از نظر کشيک بيمارستاني و اضطراب هاي درماني و ... نداشته باشد. دادن اين اطلاعات و مواجه ساختن او با جميع عوامل به منظور تصميم گيري آگاهانه از سوي مراکز استعداديابي ضروري است.
6- خانواده هايي هستند که هدف آنان از انتخاب رشته تحصيلي و ورزشي، وجهه اجتماعي يا درآمد زياد است. براي آنان نوع رشته مهم نيست. يا صرفاً مي خواهند ليسانس بگيرنديا فوتباليست بشوند و از تحصيل هدف اشتغال ندارند. در هنگام استعداديابي بايد براي حصول به هدف آنان را در مسيري هدايت کند که با استعداد و توانايي آنان هماهنگ باشد.
6- مواردي که بين دانش آموز و پدر و مادر در انتخاب رشته تحصيلي و ورزشي و هنري هماهنگي نباشد، بايستي پس از بررسي هاي لازم و تشخيص راه درست بايد فرد و خانواده را در آن جهت بينش دهد تا تصميم گيري عاقلانه و در طريق صلاح باشد.
- محدوديتهاي تحقيق مورد بررسي:
- چون جنبه هاي مختلف شخصيت تأثير متقابل دارند ، لذا تعبير و تفسير اطلاعات بايد با درنظر گرفتن رفتارهاي گوناگون دانش آموز انجام گيرد. بديهي است قضاوت درباره چگونگي و علل يک رفتار خاص بدون توجه به ساير رفتارهاي دانش آموز گمراه کننده خواهد بود.
- در تعبير و تفسير اطلاعات بايد همواره به احتمالي و نسبي بودن آنها توجه داشت و از قضاوت قاطع درباره دانش آموز اجتناب کرد. البته هر اندازه اطلاعات مندرج در پرونده عيني تر و دقيق تر باشد ، نتيجه گيري معتبر تر و مطمئن تر خواهد بود.