استعدادیابی کودکان و بزرگسالان، کارآفرینی و استارت آپی دانش آموزی و دانشجویی

سوء تغذیه چیست ؟!

با توجه به پیشرفت‌های جهان امروزه شاید برای شما هم سوال باشد که واقعا سوء تغذیه چیست؟

علیرغم توسعه زیاد صنایع در جهان، هنوز هم در  بسیاری از کشورهای در حال توسعه  یکی از بزرگ‌ترین مشکلات مربوط به تغذیه، قحطی و کمبود مواد غذایی لازم برای سوخت‌وساز بدن یا همان سو تغدیه است و همچنان سوءتغذیه در همه کشورهای جهان با نمودهای گوناگون همچون چاقی، بدخوری یا کم‌خوری دیده می‌شود. بر پایه آمار سازمان بهداشت جهانی، سوءتغذیه بزرگ‌ترین عامل مرگ‌ومیر کودکان و تهدیدکننده سلامت عمومی در جهان است.

شناخت انواع سوء تغذیه در کودکان

شایع‌ترین انواع سوء تغذیه ، عبارتند از:

۱. سوء تغذیه انرژی پروتیئنی (PEM):

به خاطر کمبود پروتئین و گلوکز در غذاها، کودک این نوع خاص از سوء تغذیه را تجربه می‌کند.

سه نوع زیرمجموعه از PEM وجود دارد:

سوء تغذیه حاد، سوء تغذیه مزمن، و سومی هم شامل هر دوی آنها است. سوء تغذیه حاد باعث می‌شود که کودک لاغر شود و وزن بدنش کم شود. در سوء تغذیه مزمن، کودک از رشد کم رنج می‌برد. زمانی که کودک شما از سوء تغذیه حاد و مزمن رنج می‌برد، وزنش کم می‌شود و مشکلات سلامتی متعددی را تجربه می‌کند.

۲. کمبود ریز مغذی‌ها (ویتامین و منابع معدنی):

کمبود ریز مغذی‌ها می‌تواند منجر به کمبود مواد مغذی در کودک شما شود. ریز مغذی‌ها چیزی جزهای ویتامینی و مواد معدنی نیستند. کودک شما به این مواد مغذی برای کارکردهای مناسب بدن و فرآیندهای رشد نیاز دارد.

پیشگیری از سوء تغذیه

سوء تغذیه یک حالت ایجاد شده در بدن است که ناشی از عدم دریافت مواد مغذی، ویتامین‌ها و مواد معدنی از رژیم غذایی است که تنها دلیل آن، عدم توانایی در تامین غذا نیست. برخی از افراد به دلیل مشکلاتی که در غذا خوردن دارند و ممکن است ناشی از بیماری‌های گوارشی باشد و افرادی که به دلایل عصبی همچون وسواس، نمی‌توانند غذا میل کنند نیز به فرم خفیف تا شدید سوء تغذیه دچار می‌شوند. همچنین افرادی که به دلیل رژیم‌های غذایی نادرست، انواع مواد مغذی رژیم غذایی خود را محدود کرده‌اند، انواع علائم سوء تغذیه در بزرگسالان را تجربه می‌کنند که شامل ریزش مو، مشکلات عصبی همچون افسردگی ویا پرخاشگری، عوارض پوستی و... هستند.

 سوء تغذیه در کودکان نوعی بیماری است که امروزه در حال افزایش می‌باشد و علت اصلی آن کمبود مواد مغذی و رژیم غذایی ضعیف کودکان است.کودک شما وقتی از سوء تغذیه رنج می‌برد که بدن او مقدار کافی از مواد مغذی، کالری و مواد معدنی کافی را دریافت نمی‌کند. تمام این اجزای ضروری به روند رشد او کمک می‌کنند.علاوه بر این، دریافت مواد مغذی ضروری ایمنی بدن را افزایش می‌دهد و او را نسبت به عفونت‌های مضر محافظت می‌کند. یک نوع از سوء تغذیه هم چنین می‌تواند زمانی رخ دهد که کودک شما مقدار زیادی کالری (بالای مواد غذایی) دریافت کند.عدم تغذیه، منجر به چند اختلال سلامتی در بدن کودک می‌شود. فقر مواد مغذی بر سلامت جسمی، رفتار، خلق و خو، فرآیندهای رشد و دیگر وظایف بدن تأثیر می‌گذارد.

علائم سوء تغذیه در کودکان و نوجوانان

در حال حاضر کودکان زیادی از سوء تغذیه و پیامدهای ناشی از آن رنج می‌برند که یکی از عوامل آن ناآگاهی والدین در خصوص تغذیه کافی در کودکان می‌باشد. نوزادان مادرانی که برنامه غذایی آنها بر اساس مقدار کافی مواد مغذی قرار داده شده، از نظر سلامت عمومی و قوای جسمانی بهتر از نوزادانی هستند که مادرانشان در دوران بارداری دچار کمبود غذایی بوده و برنامه نامناسب داشته اند. بزرگترین مشکلات خیلی از کشورهای در حال توسعه، مربوط به کمبود مواد غذایی لازم برای سوخت و ساز بدن است و این در حالی است که سوء تغذیه در همه کشورهای جهان با شکل‌های گوناگون مانند چاقی، بدخوری و یا کم خوری دیده می‌شود، بر پایه آمار سازمان بهداشت جهانی، از سوء تغذیه به عنوان بزرگترین عامل مرگ و میر کودکان یاد شده است.

سوء تغذیه و فقر غذایی باعث به وجود آمدن بیماری‌های گوناگون در کودکان اعم از موارد زیر می‌شود :

• دستگاه عصبی
• وقفه در سیر تکاملی
• عدم رشد جسمی و روانی کودک
• پیدایش اختلالات گوارشی و کبدی، قلبی – عروقی

پیامدها و عوارض سوء تغذیه در کودکان

سوء تغذیه کودکان عوارض و پیامد های بسیاری دارد.

آسیب به رشد مغزی و تکامل کودک
مغز کودک در سال اول عمر به سرعت رشد می کند و کاهش دریافت مواد غذایی در این زمان بسیار حیاتی بوده و تاثیرات غیر قابل جبرانی بروی رشد مغزی و تکامل کودک می گذارد.مداخلات تغذیه ای و بهبود وضعیت تغذیه در این سن باعث بازگشت نقایص شناختی در کودک می شود.

اختلال در عملکرد دستگاه گوارش
سوء تغذیه کودکان در موارد شدید باعث از بین رفتن پرز های مخاطی روده ها ، کاهش آنزیم های گوارشی و کاهش باکتری های مفید روده شده و این سیکل معیوب ادامه میاید و منجر به بدتر شدن سوء تغذیه و اختلال رشد میشود.

افزایش استعداد به عفونت ها

 به دلیل ضعف سیستم ایمنی ،عفونت ها در کودکانی که سوء تغذیه دارند ، شایع تر است . عفونت در کودکان باعث کاهش اشتها ، افزایش نیاز به انرژی و نیاز های تغذیه ای می شود. با هر عفونت ، وضعیت سوء تغذیه بدتر شده و این سیکل معیوب ادامه میابد.

توقف رشد و تاخیر در بلوغ

 اثرات زودرس تغذیه نامناسب ,کاهش وزن و تحلیل رفتن عضلات می باشد. در مواردی که سوء تغذیه طولانی شده باشد ، بخصوص در کودکانی که دچار بیماری های مزمن هستند، اختلالات تکاملی رخ می دهد. سوء تغذیه در دوران بلوغ باعث تاخیر در بلوغ و رشد کودک در دوران نوجوانی شده و منجر به کوتاهی قد میشود.

تغییر در خلق و خو و افسردگی

کودکانی که دچار سوء تغذیه هستند ، ضعیف ،بی نشاط و بی روح می شوند. تغذیه مناسب برای نشاط و شادابی کودک ضروری است و او قادر خواهد بود تجربیات مناسب سن خود را از محیط پیرامونش یاد بگیرد.

کمبود ریز مغذی ها و ویتامین ها

در کودکانی که سوء تغذیه دارند , کمبود ریز مغذی ها و ویتامین ها شایع تر است و از همه شایع تر ، کمبود آهن می‌باشد. کمبود آهن باعث کاهش اشتها شده و سوء تغذیه شدید تر خواهد بود.

غذاهای مفید برای سوء تغذیه

به طور کلی افرادی که قصد چاق شدن را دارند باید صبور باشند و در نظر داشته باشند که ممکن است زمان زیادی طول بکشد که به وزن ایده آل خود برسند. نکته مهم برای افزایش وزن این است که افراد لاغر از روش‌های درست، اصولی و سالم برای چاق شدن استفاده کنند. در ادامه به برخی از راهکار‌های درست افزایش وزن اشاره خواهیم کرد :

• تعداد وعده‌های غذایی خود را افزایش دهید:حتما شش وعده غذایی در روز داشته باشید. (سه وعده اصلی و سه میان وعده). در صبحانه، ناهار و شام از مواد غذایی سنگین و پر کالری استفاده کنید.
• پروتئین و کالری زیاد مصرف نمایید:توجه داشته باشید که کالری به تنهایی سبب افزایش وزن شما نمی‌شود. حتما باید در کنار آن به اندازه کافی پروتئین نیز مصرف نمایید. توجه داشته باشید که برای افزایش وزن باید ماهیچه بسازید نه چربی!
• استفاده از چربی‌های مفید:چربی‌های مفید را می‌توان از مواد غذایی همچون آجیل، سبزیجات سبز برگ، ماهی سالمون، روغن کتان، روغن آووکادو و سایر دانه‌ها بدست آورد. این مواد به رشد ماهیچه و تولید هورمون‌های تستسترون کمک کرده و سبب افزایش وزن شما می‌شوند.

درمان سوء تغذیه در کودکان

مراحل درمان از ابتلای جزئی به سوء تغذیه تا سوء تغذیه شدید متفاوت است. در مراحل اولیه چه در دوره حاملگی، چه در دوران تولد و نوزادی کودکتان و چه در مراحل نوجوانی ممکن است فقط یک مشاوره با متخصصان تغذیه یا پزشکان متخصص زایمان و اطفال عامل مهمی در پیشگیری از سوء تغذیه باشد و در صورت بروز بیماری، به سرعت نیز بتوان مشکلات و اختلالات را درمان کرد. در مراحل حاد، اغلب ممکن است نیاز به ایجاد تغییرات گسترده تر در روش و سبک زندگی، عادات غذایی، پرهیزها و آموزش‌های خوراکی، تست‌های آزمایشگاهی و حتی بستری شدن در بیمارستان باشد.

اگر برخی از علائم سوء تغذیه در کودکتان مشاهده می‌کنید بهتر است پیش از آن که به سوء تغذیه شدید در کودک تبدیل شود با مراجعه به پزشک از ابتلا یا مبتلا نشدن وی به این اختلالات اطمینان حاصل کنید و با انجام اصلاحاتی در سبک زندگی، عادات غذایی و… سلامت را به دلبندتان بازگردانید. در این مواقع پزشک هم ممکن است انجام برخی آزمایش‌ها را برای اطلاع از سطح و میزان بعضی مواد در بدن نیز تجویز کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر نگران این هستید که کودک شما از سوء تغذیه رنج می‌برد، باید فوری به متخصص رژیم غذایی مراجعه کنید. برخی از علائم هشدار دهنده شامل موارد زیر هستند:

- رشد کم و کند کودک

- زیاد غش کردن کودک

- ریزش شدید موهای کودک

- کاهش چشمگیر وزن کودک

شما می‌توانید به کودک خود برای غلبه بر شرایط سوء تغذیه ، از طریق مداخله رژیم غذایی مناسب و سبک زندگی سالم کمک کنید.