چای سبز محصولی است که از گیاه کاملیا سیننسیس (Camellia sinensis) بوجود می آید. از چای سبز نوشیدنی تولید شده که خواص و فواید درمانی ای هم درپی دارند. همچنین از برگهای چای سبز می شود عصاره ای تهیه و بعنوان دارو مصرف نمود.
از چای سبز می شود برای افزایش هشیاری و سرعت تفکر استفاده می نمایند. همچنین از چای سبز برای کاهش وزن و درمان اختلالات معده، تهوع، اسهال، سردرد، پوکی استخوان و تومورهای سرطانی جامد استفاده می شود. بجز نوشیدن چای سبز، بعضی ها برروی پوست خود چای سبز گذاشته تا از شدت سوختگی ناشی از نور خورشید کاسته و همچنین به پیشگیری از سرطان پوست ناشی از آفتاب سوختگی و آسیب های خورشیدی کمک نماید. در ادامه به بررسی اثرات تایید شده چای سبز می پردازیم تا ببینیم در کدامیک از مشکلات و بیماری ها می شود از این گیاه استفاده نمود و در کدام مشکل این گیاه بی تاثیر است.
خواص و فواید تایید شده چای سبز
در این بخش میخواهیم چای سبز و خواص و فواید آن را براساس تحقیقات و شواهد علمی به چهار بخش به احتمال زیاد موثر، احتمالا موثر، احتمالا بی اثر و شواهد ناکافی برای ارزیابی اثربخشی تقسیم می کنیم.
چای سبز به احتمال زیاد موثر است برای:
- زگیل های تناسلی - نوع خاصی از عصاره چای که بشکل پماد موجود است، از طرف سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان زگیل های تناسلی تایید شده است.
- از چای سبز برای افزایش هشیاری ذهنی، بدلیل کافئینی که درخود دارد، استفاده می نمایند.
چای سبز احتمالا موثر است برای:
- پیشگیری از سرگیجه هنگام بلندشدن و ایستادن در افراد مسن
- پیشگیری از سرطان مثانه، تخمدان، مری و پانکراس (لوزالمعده)
- کاهش خطر و یا بتعویق انداختن ظهور بیماری پارکینسون
- بهبود فشارخون پایین بعد از غذاخوردن در افراد مسن
- کاهش سطح بالای چربی خون از قبیل کلسترول و تریگلیسیرید
- کاهش رشد غیرطبیعی سلول های غیرطبیعی در گردنه رحم که در اثر ویروس پاپیلومای انسانی رخ می دهد
چای سبز احتمالا بی اثر است برای:
شواهد ناکافی برای ارزیابی اثربخشی چای سبز برای:
- کاهش وزن - بنظر می رسد که نوع خاصی از عصاره چای سبز کمی به افراد چاق در کاهش وزن کمک می کند، اما چای سبز تاثیری در کاهش وزن ندارد.
- فشارخون بالا - بعضی از تحقیقات نشان می دهند که نوشیدن منظم چای سبز به شانس ابتلا به فشارخون بالا را کاهش می دهد، اما همه تحقیقات در این زمینه متفالقول نمی باشند.
- پیشگیری از سکته مغزی - برطبق یک تحقیق گسترده در ژاپن نوشیدن 3 فنجان چای سبز در روز خطر سکته مغزی را نسبت به کسانیکه یک فنجان چای سبز نوشیده و یا اصلا چای نمی نوشند، کاهش می دهد. این تاثیر در زنان بیشتر از مردان می باشد.
- ضعف استخوان ها (پوکی استخوان) - تحقیقات جمعیتی نشان می دهند که نوشیدن چای سبز برای 10 سال به استحکام استخوان ها کمک می نماید.
- دیابت نوع 2 - نوشیدن چای سبز ممکن است به پیشگیری از دیابت کمک نماید. تحقیقات نشان می دهند که بزرگسالانیکه روزانه 6 یا بیشتر از 6 عدد فنجان چای سبز مصرف می کنند، 33 درصد کم تر از کسانیکه روزانه 1فنجان و یا کم تر چای سبز مصرف می نمایند، مبتلا به دیابت نوع دو می شوند.
- سرطان سینه - بنظر نمی رسد که در جمعیت آسیایی چای سبز کمکی به پیشگیری از سرطان سینه نماید، اما در جمعیت آسیایی-آمریکایی بعضی از شواهد نشان می دهند که چای سبز ممکن است تاثیری در کاهش خطر سرطان سینه داشته باشد.
- سرطان پروستات - مردان چینی ای که چای سبز مصرف می نمایند، کم تر از بقیه در خطر سرطان پروستات می باشند و هرچه این میزان مصرف افزایش یابد، خطر بیشتر کاهش می یابد.
در همه مواردیکه در قسمت شواهد ناکافی ذکر شدند، نیاز به تحقیقات بیشتری برای تاییدشان وجود دارد.
نحوه عملکرد چای سبز
قسمت های مفید چای سبز، غنچه برگ، برگ و ساقه آن می باشد. چای سبز در فرآیند تولید تخمیر نشده و با قرارگرفتن در برابر بخار هوای داغ درست می شود. در این فرآیند، چای سبز قادر به حفظ مولکول های مهم و اساسی بنام پلی فنول ها که مسئول بسیاری از فواید چای سبز هستند، می باشد.
پلی فنول ها ممکن است قادر به پیشگیری از التهاب و ورم بوده، از غضروف بین دو استخوان محافظت کرده و از خراب شدن مفاصل جلوگیری می نماید و همچنین بنظر می رسد که قادر به مبارزه با عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) و کاهش رشد غیرطبیعی سلول های در گردنه رحم می باشد. با اینحال تحقیقات دلیل این فواید را کشف نکرده اند.
چای سبز حاوی 2 تا 4 درصد کافئین بوده که برهشیاری و تفکر تاثیر می گذارد، میزان خروج ادرار را افزایش داده و قادر به بهبود پیام رسان های مغز که در بیماری پارکینسون مهم هستند، می باشد. بنظرمی رسد که آنتی اکسیدان ها و سایر مواد موجود در چای سبز نیز به محافظت از قلب و عروق کمک می نماید.
طرز تهیه چای سبز
برای تازه و معطر ماندن چای سبز بهتر است آن را در ظرفی تیره بریزید و در محلی تاریک و به دور از نور و رطوبت نگهداری کنید. برای هر نفر ۱ قاشق مرباخوری چای سبز را در قوری ریخته و به ازای هر یک قاشق، ۱ لیوان آب داغ با دمای ۸۰ تا ۸۵ درجه به آن اضافه کرده و درب قوری را به مدت ۷ تا ۸ دقیقه بگذارید. سپس آن را بنوشید. چای سبز مانند چای سیاه نیازی به دم کردن روی حرارت ندارد.
مضرات چای سبز
به خاطر داشتن کافئین، جلوگیری از جذب مواد معدنی مخصوصا آهن می‌کند. خانم های باردار، شیرده و افرادی که ناراحتی اعصاب دارند و آنهایی که ضربان قلبشان نامنظم است، بهتر است در مصرف آن زیاده روی نکنند.
مصرف این چای همچون چای سیاه به همراه غذا جذب روی، آهن و کلسیم را کاهش می دهد. زیاده روی در مصرف این چای می‌تواند باعث دفع زیاد آب از بدن و خشکی مدفوع و یبوست شود.
مصرف روزانه پنج فنجان و یا بیشتر از چای سبز، زیاده روی محسوب شده و عوارض جانبی دارد. مصرف روزانه زنان باردار و شیرده نباید بیشتر از 2 فنجان باشد.
مصرف چای سبز در افراد کم خون می تواند باعث بدتر شدن کم خونی آنها شود. کافئین موجو در چای سبز می تواند باعث بدتر شدن اضطراب شود. کافئین می تواند باعث افزایش خونریزی در افراد مبتلا به اختلالات خونریزی دهنده شود.