كاهش آب بدن چيست؟
اگر آب بدن كودك شما كاهش يافته است اين به آن معناست كه مايعات بدن او كمتر از مقداري است كه بايد باشد و كودك به آن نياز دارد. نوزادان و كودكان بيش از بالغين در معرض كم آبي هستند و هر گاه كه دريافت مايع كمتر از ميزاني باشد كه از طرقي مثل استفراغ، اسهال، تب يا تعريق از دست مي رود، رخ خواهد داد. كاهش آب بدن ممكن است خفيف بوده و براحتي قابل اصلاح باشد و يا متوسط و حتي شديد باشد و جان كودك را در معرض تهديد قرار دهد.
چگونه مي توانم بفهمم كه كودك من دچار كاهش آب بدن شده است؟
وجود هريك از علائم زير بيانگر آنست كه بدن كودك شما كم آّب است (دچار كاهش آب بدن شده است) يا بزودي كم آب خواهد شد.
- بيش از 6 ساعت است كه پوشك را خيس نكرده است؛
- ادرار به رنگ زرد تيره درآمده و داراي بوي تندي است؛
- خواب آلودگي بيش از حد يا بي موقع؛
- خشكي و سرخي دهان و لب ها؛
- گريه بدون اشك.
علائمي كه نشان مي دهند كودك بشدت دچار كم آبي شده است:
- گودي چشم؛
- سردي دست و پا همراه با لكه هاي پوستي روي آنها؛
- گيجي و هذيان؛
- خواب آلودگي زياد يا بي قراري.
اگر علائم كاهش آب بدن ظاهر شود چه بايد كرد؟
كودكان مي توانند بسرعت دچار دزيدراتاسيون خطرناك شوند بنابراين اگر فكر مي كنيد كه كودك داراي علائم كاهش آب بدن جدي است فورا او را به بخش اورژانس ببريد. ممكن است لازم باشد كه فورا از طريق وريدي به او مايع تزريق شود.
اگر شما نگران كودك هستيد ولي فكر نمي كنيد كه دزيدراتاسيون او جدي باشد به پزشك وي تماس بگيريد. ممكن است او بخواهد كودك را معاينه كند. اگر پزشك تشخيص دهد كه كودك شما دچار كم آبي خفيف شده است به شما آموزش مي دهد كه چگونه مايع يا محلول خاصي را به او بخورانيد تا جايگزين آب و الكتروليت (املاح) از دست رفته شود. پودر يا مايع هاي حاوي الكتروليت در اكثر داروخانه ها وجود دارند و رايجترين آنها پودر ORS است كه بايد طبق دستور در مقدار مناسبي آب حل شود. ممكن است بعضي از انواع ديگر آنها را با اسامي تجاري از قبيل ReVital, Infalyte, Pedialyte در داروخانه ها بيابيد كه بهتر است حتما در مورد مصرف آنها با پزشك كودك يا دكتر داروساز مشورت نمائيد. از نوشيدني هاي مخصوص ورزشي استفاده نكنيد زيرا عليرغم آنكه حاوي الكتروليت هستند، ميزان قند آنها بيشتر از مايعاتي است كه اختصاصا براي درمان كاهش آب بدن تهيه شده اند.
به دادن شير نيز ادامه دهيد.
چگونه مي توان از كاهش آب بدن پيشگيري نمود؟
براي پيشگيري از دزيدراتاسيون بايد مطمئن شويد كه كودك ميزان كافي مايعات دريافت كند بخصوص درروزهاي گرم و زمانيكه بيمار است. به شير دادن ادامه دهيد و اگر كودك 4 ماه يا بيشتر دارد مي توانيد كمي آب نيز به او بدهيد (درحدود 90 سي سي درروز تا وقتي كه به سن خوردن جامدات برسد).
اگر كودك شما آب ميوه مي نوشد ميزان آن را در روز زياد نكنيد ولي مي توانيد آنرا رقيق كنيد بنابراين اگر نوزاد 90 تا 120 سي سي آب ميوه در روز مي نوشيده مي توانيد با رقيق كردن آن ميزان مايع دريافتي را به 180 تا 240 سي سي برسانيد. از خوراندن مايعات حاوي كربنات مثل نوشابه هاي گازدار بپرهيزيد. زيرا علاوه بر تاثير نامطلوب روي دندانها، بخاطر داشته باشيد كه همراه با كاهش آب بدن، الكتروليت ها نيز كاهش مي يابند و براي جايگزين كردن آنها بايد از مايعات مخصوص حاوي املاح ضروري استفاده كرد.
ذيلا بعضي مواردي كه كودك را درمعرض ابتلا به كاهش آب بدن قرار مي دهد ذكر مي شود:
تب. هرگاه كودك تب دارد به او مقدار زيادي آب بدهيد. اگر بلع او دردناك است از پزشك بپرسيد كه آيا مي توانيد براي كاهش درد از مسكن هايي مانند استامينوفن كودكان استفاده كنيد.
دماي بيش از حد. فعاليت بيش از حد در روزهاي گرم و يا قرارگرفتن در اتاقي با هواي گرم و دم كرده منجر به تعريق و از دست رفتن آب بدن مي شود.
اسهال. اگر كودك شما داراي بيماري گوارشي است و بخصوص اگر به گاستروانتريت حاد دچار شده است از طريق اسهال و استفراغ مقدار زيادي از آب بدن را از دست خواهد داد. به او آب ميوه ندهيد زيرا ممكن است بيماري او را تشديد كند و از مصرف داروهاي ضد اسهال كه بدون نسخه بفروش مي رسند نيز بپرهيزيد مگر آنكه پزشك آنها را تجويز كند. فقط كودك را تشويق كنيد كه بيش از حد معمول آب بنوشد. اگر فكر مي كنيد كودك ممكن است دچار كاهش آب بدن شود در مورد استفاده از مايعات حاوي الكتروليت از پزشك سوال كنيد.
استفراغ. ويروس ها و عفونت هاي گوارشي مي توانند به استفراغ بيانجامند. اگر كودك نمي تواند مايعات را در معده نگه دارد بسرعت دزيدراته خواهد شد. سعي كنيد ميزان زيادي آب را در نوبت هاي مكرر و هر نوبت مقدار بسيار كم به او بخورانيد. مثلا مي توانيد با هر 5 دقيقه 2 قاشق چايخوري شروع كنيد. اگر او توانست اين ميزان آب را به مدت يك ساعت در معده نگه دارد ميزان آب را دو برابر كنيد و فواصل را به 15 دقيقه برسانيد. مصرف مايعات حاوي الكتروليت نيز براي هيدارته كردن كودكان مبتلا به استفراغ و متعاقبا كنترل تهوع بسيار مناسب است.
امتناع از نوشيدن. گلو درد و بيماريهايي نظير بيماريهايي دست، پا و دهان ممكن است آنچنان دردي داشته باشد كه كودك از نوشيدن امتناع ورزد. در مورد مصرف استامينوفن يا ايبوپروفن كودكان به منظور كاهش درد از پزشك خود سوال نمائيد. مي توانيد پس از مصرف مسكن، به او آب، شير مادر يا شير خشك بدهيد.