«بیماری ایدز سه مرحله دارد؛ مرحله اول زمانی است که ویروس وارد بدن می شود، فرد را مبتلا می کند و عفونت حادی نشان می دهد. پس از حدود چند هفته بیماری وارد مرحله نهفتگی می شود. در مرحله نهفتگی بیمار یا حتی جامعه پزشکی از وجود ویروس در بدن خبر ندارند. این دوره، «دوره انتقال» نام دارد و اگر بیماری بتواند علائم هشداردهنده بیماری خود را جدی بگیرد و به پزشک مراجعه کند، با آزمایش هایی که درخواست میشود، بیماری شناسایی میشود و تحتدرمان قرار می گیرد. خوشبختانه درمانهایی که امروزه برای بیماران مبتلا به ایدز وجود دارد، میتواند سالیان سال بیمار را زنده و سالم نگهدارد.»
اینها را دکتر منصوریان، دندانپزشک، متخصص بیماریهای دهان و فک و صورت درباره علائم هشداردهنده دهانی بیماری ایدز می گوید.
با دیدن چه علائمی در دهان باید به اچآیوی/ ایدز شک کرد؟
همانطور که می دانید بیماری ایدز سیستم ایمنی بدن را هدف قرار میدهد و آن را تضعیف می کند. در واقع وقتی ویروس ایدز وارد بدن می شود به سلولهایی که مسئول دفاع بدن هستند حمله می کند و آنها را از بین می برد. در نتیجه بدن بهتدریج در برابر عوامل بیماریزا ضعیف می شود و علائم بیماری در فرد بروز میکند. در دهان هم این اتفاق می افتد. هر چند ممکن است با از بین رفتن تعدادی از سلولهای دفاعی، بدن هیچ واکنش خاصی نشان ندهد و بیمار هم متوجه ابتلا به عفونت نباشد، اما وقتی تعداد بیشتری از سلولهای دفاعی از بین میروند، برخی علائم در بدن ظاهر می شوند که ممکن است بسیار مشکوک و مبهم باشند.
البته علامتهایی هم در دهان بروز می کنند. یکی از این علائم ظاهر شدن آفتهاست. البته آفت بیماری شایعی است و بسیاری از افراد در اثر استرسهای روزانه به آن مبتلا میشوند اما وقتی آفت متعدد و چند بار در دهان ایجاد شود و دوره های آن 6-5 یا 7 بار در ماه تکرار شود، اعمال فیزیولوژیک فرد را تحتتاثیر قرار دهد و با هیچ روشی نتوان آن را کنترل کرد، می تواند علامت هشداردهنده بیماری ایدز باشد. در این صورت دندانپزشک بیمار را برای انجام برخی آزمایشهای تکمیلی ارجاع خواهد داد تا علت بروز آفتهای متعدد و مکرر پیدا شود. علتهای متعددی باعث بروز این مشکل می شود که یکی از آنها نقص سیستم ایمنی بدن است. توجه داشته باشید که از لحاظ ظاهری آفتهای ناشی از نقص سیستم ایمنی کاملا شبیه آفتهای معمولی هستند. تنها تفاوتشان مدت زمان طولانی بروزشان است که با هیچ روشی هم درمان نمی شوند در حالی که آفتهای معمولی بعد از چند روز کاملا از بین می روند.
به جز آفت چه علائم دیگری وجود دارد؟
در اثر کاهش مقاومت سیستم دفاعی بدن ممکن است بیماریهای قارچی در دهان ایجاد شوند. البته این بیماری هم نسبتا شایع است و افراد زیادی بهخصوص کسانی که دندان مصنوعی دارند، افرادی که به هر دلیلی سیستم ایمنی بدنشان ضعیف شده است، افرادی که داروهای مختلفی مصرف می کنند و... به آن مبتلا می شوند اما اگر بیماری قارچی یا کاندیدیازیس مدت زمان طولانی در دهان بیمار باقی بماند و درمانهای ضدقارچ مفید نباشند، دندانپزشک یا پزشک باید به بیماریهایی که میتواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند، شک کند و درخواست آزمایشهای تکمیلی بدهد یا بیمار را به مراکز تخصصی تر ارجاع دهد بنابراین به همه مردم توصیه میکنم در صورتی که در دهانشان ضایعات قرمز یا سفیدرنگی مشاهده کردند که با سوزش یا بدمزه شدن دهان همراه بود و مدت زمان زیادی طول کشید و درمان نشد، حتما برای بررسی علت به دندانپزشک مراجعه کنند.
آیا تبخال هم می تواند یک علامت هشداردهنده باشد؟
تبخال هم یک بیماری ویروسی است اما انواع مختلف و خاصی دارد. نوعی از تبخال داخل دهان ایجاد می شود و لثه را درگیر می کند و باعث قرمزی و درد لثه می شود. نوع دیگری از تبخال که به آن نوع عودکننده میگویند هم روی لب ایجاد می شود و بسیاری از افراد به آن مبتلا می شوند. این تبخالها معمولا خیلی مهم نیستند و پس از مدت کوتاهی از بین میروند اما اگر تبخال داخل دهانیای که با هیچ داروی ضدویروسی کنترل نشود، مدت زمان طولانی در دهان بماند و بیمار مکرر به آن مبتلا شود، میتواند نشانه این باشد که سیستم ایمنی بدن دچار مشکل شده است و پزشک باید با آزمایشهایی بررسی کند که آیا این مشکل از نقص سیستم ایمنی ناشی از بیماریهاست یا تهاجم ویروس اچآیوی.
خونریزی از لثه ها چطور؟
بیماریهای لثه هم میتوانند هشداردهنده باشند ولی برخی بیماریهای لثه بسیار شایعاند و حدود 70 تا 80 درصد افراد جامعه به دلیل رعایت نکردن بهداشت و... به آنها مبتلا هستند؛ مثل خونریزی لثه ها هنگام مسواک زدن، اما وقتی در سنین خاصی دندانهای فرد به طورکلی یا در حد چند دندان همزمان با هم لق شوند، لثه ها بی جهت و مکرر خونریزی کنند یا قرمز باشند، باید این موضوع را جدی گرفت و به دندانپزشک مراجعه کرد.
علائم حتمی بیماری ایدز در دهان کدامها هستند؟
با سرکوب سیستم ایمنی، علائم بهتدریج در سرتاسر بدن ظاهر میشوند که دهان هم یکی از آنهاست. در این مرحله ضایعات سفیدرنگی در کناره های دوطرف زبان بهوجود می آید. این ضایعات ارتباط بیشتری با بیماری ایدز دارند اما میتوانند به دلایل دیگری هم ایجاد شوند بنابراین نمیتوان قبل از مشاهده نتیجه آزمایش به طور قطع گفت وجود این ضایعات حتما دلیل ابتلا به بیماری ایدز است.