پروستاتغده‌اي است كه در زير مثانه قرار داشته و مجراي دفع ادرار را در بر گرفته است. اين غده عضلاني به اندازه يك گردو بوده و از طريق ترشح مايعي به هنگام انزال، تغذيه اسپرم را بر عهده دارد. اين غده فقط در آقايان مشاهده مي‌گردد و عمدتاً آقايان تا قبل از بروز اختلالي در آن، از وجود اين غده بي‌اطلاع هستند. مهمترين اختلالاتي كه ممكن است در پروستات به وجود آيد عبارتند از:
1 سرطان پروستات(به عنوان دومين سرطان كشنده بعد از سرطان ريه در آقايان)
2ـ بزرگ شدن(تورم و يا تومورغيرسرطاني) پروستات معروف به هيپرپلازياياهيپرتروفي پروستات
3ـ التهاب پروستات (Prostatitis)
سرطان پروستات ناشي از رشد غيرقابل كنترل سلول‌هاي پروستات بوده و معمولاً داراي علائم ذيل مي‌باشد:
تكرر ادرار به ويژه در شب، منقطع بودن ادرار، احساس درد و سوزش در هنگام خروج ادرار، احساس درد در قسمت پايين كمر و لگن خاصره، وجود خون در ادرار.
تورم پروستات، فرم بي‌خطر اختلال در پروستات مي‌باشد كه اغلب معروف به BPH است. اين بيماري با سن، رابطه مستقيم داشته و معمولاً از 50 سالگي در آقايان بروز مي‌نمايد. 40 تا 50 درصد مردان 50 ساله به اين نوع پروستات مبتلا ميباشند كه در اثر آماس يا متورم شدن (بزرگ شدن) غده پروستات و به دليل آلودگي‌هاي ميكروبي موجود در مجاري ادراري به وجود مي‌آيد. اين نوع اختلال نسبت به دو مورد ديگر غير معمول‌تر است.
علاوه بر كنترل ژنتيكي اختلالات پروستات، رژيم غذايي نقش قابل توجهي در عدم بروز اين بيماري دارد.
عوامل مهم در افزايش سرطان پروستات
1ـ رژيم‌هاي حاوي غذاهاي چرب (اسيدهاي چرب اشباع شده) و گوشت‌ها به خصوص در افراد چاق.
2ـ مصرف گوشت‌هاي حاوي اسيد آراشيدونيك و گوشت‌هاي خام
3ـ رژيم‌هاي غذايي حاوي اسيد آلفالينولنيك و يا وجود سطح بالاي اين ماده در خون
4ـ مصرف زياد گوشت قرمز
عوامل مهم در كاهش سرطان پروستات
1ـ مصرف فيبرهاي گياهي(حاوي سلولز و همي‌سلولز) و پروتئین‌هاي گياهي نظير سويا به دليل داشتن ايزوفلاوني به نام Genistein كه مانع رشد سلول‌هاي سرطاني مي‌شود.
2ـ مصرف سبزيجات مانند انواع كلم‌ها(كلم گل، كلم پيچ، كلم تكمه و...) به دليل داشتن تركيباتي نظير ايندول ـ كربونيل، گلوكاريك اسيد(كلسيم ـ دي ـ گلوكارات) وسولفورافان.
3ـ مصرف گوشت ماهي به دليل وجود اسيدهاي چرب امگا3
4ـ مصرف سلنيوم، ويتامين‌هاي D و E و عنصر روي.
تورم پروستات كه به خصوص در افراد مسن، ناشي از بزرگ شدن غده پروستات مي‌باشد، علائمي نظير: مشكلات دفع ادرار، جريان ضعيف و منقطع بودن ادرار، تكرر ادرار به خصوص در شب، عدم توانايي دفع ادرار براي كوتاه مدت و احساس تخليه نشدن كامل مثانه پس از خروج ادرار را به همراه دارد. علاوه بر موارد فوق چنانچه تورم پروستات بيش از حد طبيعي باشد، مي‌تواند موجب اختلال در حركات دودي معده(اسهال، يبوست)، نارسايي كليه(مانند افزايش فشارخون و ضربان قلب، عفونت پرده‌هاي اطراف قلب، رنگ پريدگي بستر ناخن) و اختلالات عصبي گردد.
به منظور پيشگيري از تورم پروستات علاوه بر رعايت نكات ذكر شده، مصرف مواد غذايي حاوي مس و روي، اسيدهاي آمينه گلايسين، آلانين، گلوتامين و رنگدانه ليكوپن (رنگ قرمز گوجه فرنگي) بسيار مؤثر و حائز اهميت مي‌باشد.
همانطور كه بيان شد، علت التهاب پروستات، عوامل باكتريايي است. بنابراين مصرف آنتي بيوتيك‌هايي كه طبق تجويز و با صلاحديد پزشك متخصص انجام مي‌گيرد، مي‌تواند در درمان اين عارضه مفيد باشند. هم‌چنين انجام ورزش‌هاي متناسب مي‌تواند تأثيرگذاري داروها را افزايش دهد.
در كنار مصرف مواد غذايي مناسب براي پيشگيري از ابتلاء، چنانچه بيماري حاد شود، مي‌توان از گياهان دارويي مفيد براي درمان اختلالات پروستات (به ويژه تورم) بهره جست. از جمله اين گياهان دارويي مي‌توان به نخل اره‌اي ايراني، گزنه، كدوي پوست كاغذي، كتان روغني، شيرين بيان، قارچ گانودرما، جينسينگ آسيايي، تويا، سويا، ادريسي، دم‌اسب، ذرت، شبدر قرمز، چاي سبز، انگور خرس، مِلون تلخ(خربزه وحشي)، بارهنگ(اسفرزه) آبي و خربزه درختي اشاره كرد كه اينك به توضيح آنها مي‌پردازيم:
1ـ گزنه (انجره): گياهي گرم و خشك كه عمدتاً از پيكر رويشي آن(ساقه، برگ و ريشه) براي درمان استفاده مي‌شود. به منظور درمان تورم و التهاب پروستات مي‌توان روزي سه نوبت در هر نوبت يك قاشق مرباخوري از پيكر رويشي خشك و خرد شده گزنه را در يك فنجان آب جوش دم كرده، پس از 15 دقيقه ميل نمود. هم‌چنين دم كرده ريشه گزنه نيز در درمان تورم پروستات بسيار مفيد است.
2ـ دانه‌هاي كدوي طبي (كدوي بذر برهنه): اين گياه، بومي ايران نبوده و در طي ساليان گذشته توسط دكتر رضا اميدبيگي وارد كشور گرديده كه در همين جا مي‌بايست از زحمات و خدمات ارزنده ايشان در جهت احياء طب سنتي با استفاده از گياهان دارويي اصلاح شده و كمك به حفظ عرصه‌هاي طبيعي كشور تشكر و قدرداني نمود. قسمت مورد استفاده اين گياه در درمان تورم پروستات و سوزش مجاري ادراري، دانه‌هاي بدون پوست ميباشند كه به صورت خام و يا فرآوري شده (روغن حاصل از دانه‌ها) مورد استفاده قرار مي‌گيرند. افراد دچار چنين اختلالاتي مي‌توانند روزي سه نوبت در هر نوبت بين 10 تا 15 عدد از دانه‌ها و يا در صورت دراختيار داشتن روغن آن، روزي سه نوبت در هر نوبت 15 تا 20 قطره از روغن را ميل نمايند.
3ـ نخل اره‌اي ايراني: اين گياه نوعي نخل زينتي است كه عموماً در شرايط آب و هوايي گرم رشد مي‌يابد. قسمت مورد استفاده اين گياه ميوه‌هاي رسيده سياه مايل به آبي است كه پس از خشك شدن استفاده مي‌شود. اين ميوه معمولاً به صورت‌هاي ذيل استفاده مي‌شود: ميوه خام خشك، چاي، پودر ميوه خشك شده، قرص ميوه خشك شده و تنتورهاي مايع.
3ـ شيرين بيان: گياهي است با طبيعت گرم و خشك كه ريشه و ريزوم‌ها، اندام دارويي آن محسوب مي‌شوند. اگر چه كاربرد اصلي اين گياه، درمان اختلالات مربوط به سيستم گوارش نظير زخم معده، زخم روده، زخم اثني عشر و ورم معده و روده مي‌باشد، اما در درمان تورم پروستات نيز مفيد است. مصرف روزانه سه نوبت دم كرده پودر ريشه شيرين بيان، هر نوبت يك قاشق چاي‌خوري در يك ليوان آب جوش و پس از 15 دقيقه ميل نمودن، جهت درمان بسيار مؤثر مي‌باشد. درصورت موجود نبودن پودر مي‌توان از جوشانده ريشه‌هاي خرد شده استفاده نمود.
4ـ چاي سبز: اين گياه به لحاظ دارا بودن ماده كوئرسيتين كه يك آنتي اكسيدان بسيار قوي مي‌باشد، در درمان تورم پروستات مفيد است. هم‌چنين به دليل خاصيت ضد باكتريايي اين ماده، از چاي سبز در درمان التهاب پروستات نيز استفاده فراواني مي‌شود. جهت مصرف مي‌توان روزانه سه نوبت، هر نوبت يك قاشق مرباخوري از چاي سبز را در يك ليوان آب جوش دم كرده، پس از 15 دقيقه ميل نمود.
5ـ كتان روغن: قسمت مورد استفاده اين گياه، دانه‌هاي آسياب شده آن و يا روغن استخراج شده از دانه‌ها مي‌باشد. لازم به ذكر است دانه‌هاي كتان داراي طبيعت گرم و تر ميباشند. جهت مصرف مي‌توان روزانه سه نوبت هر نوبت يك قاشق مرباخوري از پودر كتان و يا يك قاشق چاي‌خوري روغن دانه‌ها را مصرف نمود.
6ـ شبدر قرمز: داراي طبيعتي گرم و تر بوده و اندام مصرفي آن گل‌ها ميباشند. مصرف سه نوبت در روز از دم كرده يك قاشق مرباخوري از گل‌هاي خشك شده آن و ميل نمودن آن پس از 15 دقيقه مي‌تواند براي درمان تورم پروستات مفيد باشد.
7ـ دم اسب: گياهي است كه در نواحي معتدل و مرطوب جهان يافت مي‌گردد. طبيعت اين گياه سرد و خشك است و اندام مصرفي آن پيكر رويشي گياه مي‌باشد. به لحاظ وجود ماده سيليكا دراين گياه، مصرف آن مي‌تواند التهاب‌هاي پروستات و مشكلات ادراري را به حداقل برساند. مصرف روزانه دو گرم از پودر گياه خشك شده دم اسب براي درمان التهاب پروستات توصيه شده است. مصرف بيشتر آن عوارضي نظير افزايش فشارخون را به دنبال خواهد داشت.