براي مادر بي‌تجربه‌‌اي كه تحمل ديدن عدد 38 روي تب‌سنج را ندارد و با هر ذره داغ‌تر شدن كودكش، دست و پايش را گم مي‌كند، پناه بردن به استامينوفن آسان‌ترين راه است. چنين مادري گاهي پيش از تزريق واكسن فرزندش به پيشواز تب مي‌رود و با چند قطره چكاندن اين دارو در دهان فرزندش، راه را براي تب‌دار شدنش مي‌بندد.
اعتماد مادران به اين داروي تب‌بر گاهي از اين هم فراتر مي‌رود و به تجويز خودسرانه و بيش از اندازه اين دارو و به خطر انداختن جان كودكان منجر مي‌شود. استامينوفن كه اين روزها در خانه اغلب ايراني‌ها پيدا مي‌شود، موضوع اين مطلب است. در اين دو صفحه به شما مي‌گوييم اين دارو را چه زماني و به چه شكلي بايد مصرف كنيد و شما را با خطراتي كه محققان براي مصرف آن كشف كرده‌اند، آشنا مي‌كنيم.
راهنماي مصرف استامينوفن
حتما شما هم مي‌پرسيد چه ميزان از اين دارو، بدون به خطر انداختن فرزندتان باعث پايين آمدن تب او مي‌شود؟ گفته مي‌شود هر كودك مجاز به دريافت قطره استامينوفن به اندازه دوبرابر وزنش در فواصل شش ساعته است اما در سايت اطلاعات دارويي اين راهنما براي مصرف داروي استامينوفن آورده شده است:
- كودكان 12-11 ساله: مقدار 480 ميلي‌گرم هر چهار تا شش ساعت.
- كودكان 10-9 ساله: مقدار 400 ميلي‌گرم هر چهار تا شش ساعت.
- كودكان 8-6 ساله: مقدار 320 ميلي‌گرم هر چهار تا شش ساعت.
- كودكان 5-4 ساله: مقدار 240 ميلي‌گرم هر چهار تا شش ساعت.
- كودكان 3-2 ساله: مقدار 160 ميلي‌گرم هر چهار تا شش ساعت.
- كودكان 23-12 ماهه: مقدار 120 ميلي‌گرم هر چهار تا شش ساعت.
- كودكان 11-4 ماهه: مقدار 80 ميلي‌گرم هر چهار تا شش ساعت.
- كودكان سه ماهه يا كوچك‌تر: مقدار 40 ميلي‌گرم هر چهار تا شش ساعت.
مراقب باشيد اوردوز نكند
برخلاف تصور اغلب والدين، مصرف بيش از اندازه استامينوفن هم مي‌تواند اوردوز و حتي خطر مرگ را به دنبال داشته باشد. درحالي كه والدين مي‌خواهند با چكاندن چند قطره بيشتر استامينوفن در دهان كودك‌شان و كوتاه كردن فاصله ميان دو وعده استامينوفن محكم‌كاري كنند و احتمال تب‌دار شدن فرزندشان را پايين بياورند، پزشكان نسبت به مرگ‌آور بودن اوردوز اين دارو هشدار مي‌دهند. بچه‌هايي كه بيش از اندازه استامينوفن مي‌گيرند، ممكن است با تهوع، استفراغ و دل‌درد نسبت به اين مشكل واكنش نشان دهند اما در بسياري موارد نشانه‌هاي اوردوز پنهان مي‌ماند يا به اشتباه به عنوان نشانه‌هاي بيماري اصلي كودك تفسير مي‌شود و جان او را تهديد مي‌كند.
گذشته از اين، گاهي والدين داروهاي ديگري كه حاوي استامينوفن هستند را همراه خود استامينوفن به كودك مي‌دهند اما نمي‌دانند داروهاي حاوي اين ماده هم مي‌توانند مسبب اوردوز شوند و آسيب‌هاي كبدي يا از دست دادن جان را همراه بياورند.
حداقل چهار ساعت وقفه بيندازيد
حتي بالا رفتن تب نمي‌تواند مجوزي براي خوراندن استامينوفن در فاصله‌هاي كمتر از چهار ساعت به كودك باشد. معمولا بچه‌ها بايد هر شش ساعت يك‌بار به اندازه دوبرابر وزن‌شان قطره دريافت كنند اما در صورت پايين نيامدن تب، مي‌توان قطره‌ها را هر چهار ساعت یک‌بار به كودك خوراند.
در صورتي كه به جاي قطره تصميم گرفتيد شياف استامينوفن را برای فرزندتان مصرف کنید هم حق نداريد فاصله ميان دو بار استفاده از شياف را از چهار ساعت كمتر كنيد و در اين مورد هم بهتر است در شرايط عادي، به همان زمان شش ساعته وفادار باشيد و در عين حال با روش‌هاي مكمل مثل استفاده از دستمال خيس براي پايين آوردن تب او تلاش كنيد.
همراه با اين داروها خطرساز مي‌شود
اگر فرزندتان تحت درمان با داروهاي ضدانعقاد است در مورد خوراندن استامينوفن به او با پزشكش مشورت كنيد. گذشته از اين، كودكاني كه به‌خاطر ريفلاكس تحت درمان با داروهاي ضداسيد هستند هم ممكن است چندان از استامينوفن تاثير نپذيرند. استامينوفن كه در صورت مصرف شدن با كافئين اثر درماني‌اش بيشتر مي‌شود، در صورتي كه همراه با داروهاي ضدتشنج مورد استفاده قرار گيرد، مي‌تواند كبد را بيشتر از قبل با خطر مسموم شدن مواجه كند.
به دست‌تان اعتماد نكنيد
مادراني كه از استامينوفن براي پايين آوردن تب فرزندشان پس از دريافت واكسن استفاده مي‌كنند دو دسته‌اند؛ گروهي به محض تزريق واكسن براي پيشگيري قطره را به كودك مي‌دهند و گروهي تا نگذشتن تب فرزندشان از 5/38 درجه از اين دارو استفاده نمي‌كنند.
شما برحسب شناختی که از خودتان در مهار استرس و کنترل کردن شرایط دارید می‌توانید یکی از این دو رویکرد را انتخاب کنید.گذشته از این،گفتيم كه گاهي جز مصرف اين دارو، چاره‌‌اي باقي نمي‌ماند اما شما تنها در شرايطي بايد به‌خاطر سوختن فرزندتان در تب از اين دارو استفاده كنيد كه عدد روي دماسنج عدد 5/38 يا بالاتر را نشان دهد. پس به دست‌تان براي سنجيدن تب كودك اعتماد نكنيد و با كمك دماسنج ديجيتالي حرارت بدن او را اندازه بگيريد.
چرا نبايد همیشه به استامينوفن اعتماد كنيد
استامينوفن هنوز هم يكي از معتبرترين و رايج‌ترين تب‌برها براي كودكان در همه جاي دنياست اما پشت سر اين داروي مورد اعتماد، حرف و حديث‌هايي هم هست. شكي نيست كه اين دارو مي‌تواند تب را پايين بياورد اما محققان مي‌گويند مي‌تواند بيماري‌هاي ديگري را به جان كودكان بيندازد. پس پيش از آنكه براي برداشتن قطره استامينوفن دست به كار شويد، اين نتايج كه از سوي پژوهشگران منتشر شده است را بخوانيد:
تاثير واكسن را كم مي‌كند
بر اساس گزارش‌هايي كه بي‌بي‌سي منتشر كرده است، دادن استامينوفن به كودكان بعد از انجام واكسن مي‌تواند از تاثيرگذاري واكسن كم كند. مطالعات گسترده‌‌اي كه در اين مورد انجام شده است نشان مي‌دهد استامينوفن به خوبي مي‌تواند احتمال تب كردن كودكان بعد از انجام واكسن را كاهش داده يا به‌طور كلي از بين ببرد اما گاهي بهتر است كه والدين خطر تب‌دار شدن فرزندشان را به جان بخرند و سراغ اين دارو نروند.
چراكه در همين بررسي گسترده ثابت شد با دادن استامينوفن به بچه‌هاي واكسن زده، ايمني بدن‌شان در برابر واكسن هم بالا مي‌رود و تاثيرات مثبت تزريق كمتر مي‌شود. به همين دليل پژوهشگران توصيه مي‌كنند والدين پيش از تزريق سراغ اين دارو نروند و تنها در صورتي كه مشاهده كردند فرزندشان ناخوش بوده و تبش در حال بالا رفتن است از استامينوفن كمك بگيرند. جالب اينجاست كه در هر دو گروه مورد بررسي، چه در ميان آنهايي كه استامينوفن بعد از واكسيناسيون دريافت كرده بودند و چه در ميان كساني كه اين دارو را نگرفته بودند، تب بالاتر از 5/39 ديده نشد.
نفس را تنگ مي‌كند
ابتلا به آسم و مشكلات تنفسي از ديگر مشكلاتي است كه به‌خاطر مصرف بي‌رويه استامينوفن مي‌تواند ايجاد شود. محققان مي‌گويند نوزاداني كه استامينوفن مصرف مي‌كنند، ممكن است در شش يا هفت سالگي به اگزما، مشكلات تنفسي يا حتي آسم دچار شوند. به عقيده محققان احتمال ابتلا به اين بيماري‌ها در ميان كودكاني كه در نوزادي اين دارو را گهگاه مصرف كرده‌اند61 درصد بيشتر از ديگران است.
اين درحالي است كه مصرف مداوم اين دارو مي‌تواند خطر ابتلا به اين بيماري را تا سه برابر بيشتر كند. گذشته از اين، برخي از پژوهشگران معتقدند مصرف اين دارو ميزان آنتي‌اكسيدان‌ها را در بدن كاهش مي‌دهد و راديكال‌هاي آزاد را به تهديدي جدي‌تر براي بدن مصرف‌كنندگان تبديل مي‌كند. با اين وجود پژوهشگران اعتراف مي‌كنند گاهي جز مصرف اين دارو، چاره‌‌اي باقي نمي‌ماند و همچنان معتقدند خطر تب‌هاي بالا و تشنج براي كودكان از مصرف اين دارو هم بيشتر است.
بچه‌ها را بيش‌فعال مي‌كند
تنها در دوره كودكي نيست كه مصرف استامينوفن مي‌تواند عوارضي را همراه داشته باشد. محققان مي‌گويند حتي پيش از تولد هم دريافت اين دارو مي‌تواند با عوارضي در سال‌هاي آينده همراه باشد. يونايتدپرس نوشته است مصرف اين دارو در ماه‌هاي بارداري، مي‌تواند كودك را در آينده به بيش‌فعالي دچار كند. به گفته پژوهشگران، خانم‌هايي كه در دوران بارداري سراغ اين دارو مي‌روند، فرزندي به دنيا مي‌آورند كه چند سال بعد با مشكل كمبود توجه و تمركز روبه‌رو مي‌شود.
گذشته از اين پژوهشگران مي‌گويند ابتلا به بيماري‌هاي كليوي در هفت سالگي هم از مشكلات ديگري است كه به‌خاطر مصرف اين دارو توسط مادر باردار ايجاد مي‌شود. درحالي كه سه تا پنج درصد كودكان قبل از هفت سالگي نشانه‌هاي مرتبط با بيش‌فعالي و كمبود تمركز را بروز مي‌دهند، محققان مي‌گويند كه در ميان اين جمعيت سهم آنهايي كه مادرشان در بارداري استامينوفن دريافت کرده، بيشتر است.