انواع مختلف سرطان خون (Blood Cancers) بر تولید و عملکرد سلول های خونی تاثیر می گذارد. بیشتر این سرطان های خونی در مغز استخوان شروع به رشد می کنند. سلول های بنیادی درون مغز استخوان می توانند به سه نوع سلول خونی شامل سلول های قرمز خون، سلول های سفید خون و یا پلاکت ها تبدیل می شوند. در اکثر موارد سرطان خون فرآیند تولید سلول های خون توسط سرطان خون بهم ریخته و باعث می شود، مغز استخوان شروع به تولید کنترل نشده و غیرطبیعی بعضی از انواع سلول های خونی کند. این سلول های غیرطبیعی (سلول های سرطانی) باعث اختلال در عملکرد و توانایی خون شامل مبارزه با عفونت ها و یا خونریزی های شدید می گردد.
انواع سرطان خون
سرطان های خونی به سه دسته کلی تقسیم می شوند. این دسته ها شامل:
∞ سرطان خون لوکمی یا لوسمی (Leukemia)، این سرطان یکی از انواع سرطان های درون مغز استخوان بوده، واژه لوسمی به معنی خون سفید است و شامل تولید غیرطبیعی سلول های خونی سفید می شود. لوسمی یکی از چهار سرطان شایع در میان کودکان است. تعداد بالای سلول های سفید باعث اختلال توانایی این سلول ها در مبارزه با عفونت ها شده و همچنین باعث نقص توانایی مغز استخوان برای ساختن سلول های قرمز و پلاکت خون می شود.
∞ سرطان خون لنفومی (Lymphoma)، این نوع سرطان خون سیستم لنفاوی را که وظیفه آن دفع مایعات زیادی از بدن و همچنین تولید گلبول سفید خون است، تحت تاثیر قرار می دهد. لنفوسیت ها (Lymphocytes)، نوعی گلبول سفید هستند که وظیفه مبارزه با عفونت ها را برعهده دارند. افزایش تعداد سلول های لنفاوی باعث اختلال در سیستم ایمنی بدن می شود.
∞ سرطان خون میلوما (Myeloma)، این نوع سرطان خون سلول های پلاسما را هدف قرار داده و مانع تولید آنتی بادی در بدن می شود و سیستم ایمنی بدن را در برابر عفونت ها ضعیف و حساس می کند.
سرطان خون لوسمی (Leukemia)
این سرطان یکی از انواع سرطان های درون مغز استخوان بوده، واژه لوسمی به معنی خون سفید است و شامل تولید غیرطبیعی سلول های خونی سفید می شود. لوسمی یکی از چهار سرطان شایع در میان کودکان است. تعدا بالای سلول های سفید باعث اختلال توانایی این سلول ها در مبارزه با عفونت ها شده و همچنین باعث نقص توانایی مغز استخوان برای ساختن سلول های قرمز و پلاکت خون می شود.
این نوع سرطان می تواند به دو شکل حاد و یا مزمن خود را نشان دهد. سرطان لوسمی مزمن آرام تر از نوع حاد آن پیشرفت می کند و نوع حاد آن نیاز به درمان سریعتری دارد. همچنین لوسمی به دو دسته دیگر به نام های لوسمی لنفوسیتی (lymphocytic) و لوسمی میلوئیدی (myelogenous) نیز تقسیم می گردد. منظور از لوسمی لنفوسیتی رشد غیرطبیعی در سلول های مغز استخوان که به لنفوسیت تبدیل می شوند بوده و نوع میلوئیدی نوعی از سلول های مغز استخوان را که تبدیل به سلول های خونی از جمله سلول های قرمز، سفید و پلاکت می شود، تحت تاثیر قرار می دهد. چهار دسته بندی اصلی سرطان خون لوسمی شامل:
∞ لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL)
∞ لوسمی میلوئیدی حاد (AML)
∞ لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL)
∞ لوسمی میلوئیدی مزمن (CML)
سرطان خون لوسمی در هردو بزرگسالان و کودکان رخ می دهد، با اینحال نوع 1 و 2 آن بیشتر در بین کودکان معمول بوده و نوع 1 و 4 آن بیشتر در میان بزرگسالان شایع است.
علایم سرطان لوسمی
سرطان خون لوسمی معمولا در مراحل اولیه نشانه و علامتی ندارد، در مراحل پیشرفته تر این علایم می تواند شامل:
∞ خونریزی و کبودی، بخصوص خونریزی شدید
∞ عدم توانایی بدن در مبارزه با عفونت ها و بیماری های عفونتی متعدد و سخت
∞ کم خونی ناشی از سرطان خون لوسمی
∞ ورم کردن غدد لنفاوی
∞ ورم و ناراحتی در شکم
∞ کاهش وزن بدون هیچ دلیل خاص
∞ درد در استخوان ها و مفاصل
∞ تب، سرماخوردگی، تعریق شبانه و سایر علایم مشابه سرماخوردگی
∞ خستگی و ضعف
∞ لثه های ورم کرده و یا خونریزی لثه
∞ بزرگ شدن طحال و کبد
عواملی که خطر ابتلا به سرطان لوسمی را افزایش می دهند
دلیل خاص و شناخته شده ای برای انواع سرطان خون لوسمی وجود ندارد، با اینحال بنظر می رسد عواملی خطر ابتلا به این سرطان را افزایش می دهند، این عوامل شامل:
∞ قرار گرفتن در برابر سطوح بالای تشعشع
∞ قرار گرفتن پی در پی در برابر بعضی از انواع مواد شیمیایی (همچون بنزن)
∞ شیمی درمانی
∞ سندرم دون (DOWN)
∞ سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان
∞ سیگار کشیدن
تشخیص و درمان سرطان خون لوسمی
ممکن است پزشکتان برای مشخص شدن اینکه سرطان دارید یا نه برای شما آزمایش کامل خون (CBC) تجویز نماید. این آزمایش می تواند مشخص نماید که تعداد سلول های خون را مشخص کرده و درصورت میزان زیاد سلول این موضوع را نشان دهد. تعداد زیاد سلول سفید، یا تعدا بسیار کم سلول قرمز یا پلاکت می تواند نشانه ابتلا به سرطان خون باشد.اگر نتیجه ابتلای شما به لوسمی مثبت بود پزشکتان از یک آزمایش برداشتن بافت استخوا (بافت برداری یا biopsy) برای مشخص کردن نوع سرطان استفاده می کند.
درمان سرطان خون لوسمی بسته به سن، سلامت عمومی و نوع لوسمی متفاوت می باشد. پزشکتان ممکن است برای درمان شما از ترکیبی از درمان های مختلف شامل شیمی درمانی، درمان بیولوژیکی، رادیوتراپی و یا پیوند سلول های بنیادی استفاده نماید. برای افراد مبتلا به لوسمی حاد اغلب بدلیل سرعت رشد سرطان از شیمی درمانی استفاده می شود. اکثر افراد مبتلا به سرطان خون لوسمی حاد به درمان سریعا واکنش نشان می دهد.
پیشگیری از سرطان لوسمی
از آنجا که دلیل اصلی سرطان خون مشخص نیست پس نمی توان راه قطعی برای پیشگیری از ابتلا به این سرطان پیشنهاد نمود. با اینحال می شود از بعضی از انواع سرطان خون لوسمی با اجتناب از قرار گرفتن تشعشع، اجتناب از قرار گرفتن در برابر مواد شیمیایی و ترک سیگار و تنباکو پیشگیری نمود.
سرطان خون لنفومی (Lymphoma)
تقریبا نصف انواع سرطان خون سرطان خون لنفومی و یا سایر سرطان های وابسته به سیستم لنفاوی می باشند. این سیستم که مرکب از غدد لنفاوی در گردن، زیر بقل، ران، قفسه سینه و شکم است وظیفه دفع مایعات اضافی در بدن و تولید سلول های ایمنی بدن را بر عهده دارند. لنفوسیت ها (Lymphocytes)، نوعی گلبول سفید هستند که وظیفه مبارزه با عفونت ها را برعهده دارند. افزایش تعداد سلول های لنفاوی باعث اختلال در سیستم ایمنی بدن می شود.
این نوع سرطان لنفوم هوچکین و لنفوم غیر هوچکین تقسیم می شود. حدود 12 درصد افراد مبتلا به سرطان خون لنفومی مبتلا به نوع هوچکینی آن می باشند.
علایم سرطان لنفومی
نشانه ها و علایم سرطان خون لنفومی شامل:
∞ ورم کردن غدد لنفاوی در گردن، زیر بقل و ران
∞ تب
∞ خستگی و ضعف
∞ کاهش وزن غیرقابل توجیه
∞ عرق کردن
∞ مشکل در نفس کشیدن و یا درد قفسه سینه
∞ خارش پوست و کهیر
عواملی که خطر ابتلا به سرطان لنفوم را افزایش می دهند
دلیل خاص و شناخته شده ای برای انواع سرطان خون لنفوم وجود ندارد، با اینحال بنظر می رسد عواملی خطر ابتلا به این سرطان را افزایش می دهند، این عوامل شامل:
∞ افزایش سن
∞ مرد بودن و سفید پوست بودن
∞ ابتلا به بیناری های خود ایمنی
∞ ابتلا به اچ ای وی/ ایدز
∞ رژیم غذایی پر از گوشت و چربی
∞ قرار گرفتن در برابر سموم خاص و آفت کش ها
تشخیص و درمان سرطان خون لنفوم
پزشک برای تشخیص ابتلای شما به این نوع سرطان نیاز به آزمایش برداشتن بافت غدد لنفاوی ( lymph node biopsy) دارد. آزمایش های بیشتر برای مشخص کردن مراحل بیماری شامل آزمایش خون، نمونه برداری از بافت استخوان و … انجام می شوند. همچنین برای مشخص کردن میزان پخش شدن این سرطان نیز آزمایش هایی انجام می شود. تصمیم گیری برای درمان این بیماری بعد از انجام این آزمایش ها و با نظر پزشک انجام می گیرد.
سرطان لنفوم هوچکین یکی از درمان پذیرترین انواع سرطان ها می باشد. درمان سرطان لنفوم می تواند شامل شیمی درمانی، شیمی درمانی بهمراه رادیوتراپی، درمان بیولوژیکی و پیوند سلول های بنیادی می شود.
سرطان خون میلوما (Myeloma)
میلوما سرطان سلول های پلاسمای خون می باشد. سلول های پلاسما، سلول های سفیدی هستند که آنتی بادی های ضد بیماری و عفونت ترشح می کنند. سلول های میلوما جلوی تولید آنتی بادی توسط سلول های سالم را می گیرند. بالا رفتن میزان آنتی بادی های غیرطبیعی در بدن می تواند باعث آسیب دیدن کلیه ها شود. همچنین افزایش سلول های میلوما باعث مشکل در تولید سلول های سفید و قرمز نیز می شود. بعلاوه سلول های میلوما باعث آسیب دیدن استخوان ها و ضعف آنها می شوند.
علایم سرطان میلوما
علایم و نشانه های ابتلا به سرطان میلوما شامل:
∞ هیپرکلسمی (کلسیم زیاد در خون)
∞ کم خونی (کمبود سلول قرمز و یا کاهش عملکردشان)
∞ نارسایی کلیه
∞ آسیب پذیری در برابر عفونت
∞ پوکی استخوان، درد استخوان، ورم و یا شکستگی استخوان
∞ پروتئین زیاد در خون و یا ادرار
∞ کاهش وزن
عواملی که خطر ابتلا به سرطان خون میلوما را افزایش می دهند
دلیل خاص و شناخته شده ای برای انواع سرطان خون لنفوم وجود ندارد، با اینحال بنظر می رسد عواملی خطر ابتلا به این سرطان را افزایش می دهند، این عوامل شامل:
∞ آفریقایی – آمریکایی بودن
∞ سن بالای 50 سال
∞ مرد بودن
∞ چاقی
∞ قرار گرفتن در برابر رادیو اکتیو
∞ کار در صنایع مرتبط با پتروشیمی
درمان سرطان خون میلوما
اگر مبتلا به میلوما هستید، درمان های بسیاری برای شما وجود دارد که سرعت رشد سلول ها را کاهش داده و درد استخوان ها، خستگی و سایر علایم بیماری را کاهش می دهد. نوع درمان بسته به سلامت عمومی شما، نوع و مرحله بیماری متفاوت می باشد. روش های درمانی در دسترس برای درمان میلوما شامل:
∞ شیمی درمانی
∞ تنظیم کننده های سیستم ایمنی (Immunomodulators)
∞ داروهای کم خونی
∞ رادیوتراپی
∞ پیوند سلول های بنیادی