سرطان ریه در مراحل اولیه هیچ نشانه ای ندارد و بیماران اغلب زمانی به پزشک مراجعه می کنند که بیماری در مراحل پیشرفته قرار دارد. شاید به همین دلیل باشد که سرطان ریه کشنده ترین سرطان در انسان محسوب می شود.
متاسفانه سرطان ریه در مراحل ابتدایی هیچ نشانه ای از خود بروز نمی دهد و اغلب، بیماران زمانی به پزشک مراجعه می کنند که سرطان در مراحل پیشرفته قرار دارد. با این حال آگاهی از نشانه های شایع این بیماری سبب می شود که این سرطان مهلک در ابتدایی ترین و درمان پذیرترین مرحله ممکن تشخیص داده شود.
شایع ترین نشانه سرطان ریه، سرفه است که در صورت تهاجم تومور به لایه پوشاننده مجاری تنفسی به وجود می آید. با این حال، علایم زیر هم می توانند نشانه وجود یک توده در ریه باشند.
در صورت بروز هر کدام از علائم زیر باید حتما به پزشک مراجعه کنید:
* افزایش تعداد یا شدت سرفه در فرد سیگاری
* سرفه به همراه خلط خونی، حتی اگر میزان خون اندک باشد.
* درد مبهم یا مشخص در قفسه سینه
* تنگی نفس در اثر فعالیت
* خشونت یا تغییر صدا که بیشتر از 2 هفته طول کشیده باشد.
* عفونت های مکرر ریه و مجاری تنفسی
* بروز خس خس سینه به صورت حاد
سرطان ریه ممکن است با یک سری علایم غیر اختصاصی مانند ضعف، خستگی، کاهش وزن و کاهش اشتها و علایم تهاجم به قسمت های دیگر بدن مانند درد استخوان و سردرد نیز همراه باشد. کشف سریع و درمان زود هنگام این بیماری در بقا و بهبود کیفیت زندگی بیمار نقش بسیار مفیدی دارد.
علل ایجاد سرطان ریه
علت ایجاد سرطان در همه جای بدن یکسان است. در سیستم کنترل تقسیم سلول های قسمتی از بدن اختلال ایجاد می شود. این اختلال ممکن است به صورت خود به خودی یا در اثر عوامل ناشناخته و یا در بیشتر موارد به علت تماس سلول با یک سری عوامل مخرب و زیان بار که به عوامل سرطان زا مشهور هستند، ایجاد شود.
مهم ترین عامل سرطان زایی که سبب تغییرات سرطانی سلول های ریه می شود ترکیبات زیان بار مختلف موجود در دود سیگار هستند.
مصرف سیگار هنوز هم مهم ترین عامل خطر ابتلا به سرطان ریه محسوب می شود. خطر ابتلا به سرطان ریه با افزایش مقدار و مدت تماس با دود تنباکو افزایش می یابد و هر چه سن شروع مصرف سیگار پایین تر باشد، خطر ابتلا بیشتر است
دانشمندان از حاصل ضرب تعداد پاکت سیگار در روز ضرب در تعداد سال هایی که فرد سیگار کشیده است، استفاده می کنند. به عنوان مثال کسی که به مدت 20 سال روزی 1 پاکت سیگار کشیده است از نظر خطر ابتلا به سرطان ریه با کسی که به مدت 10 سال روزی 2 پاکت کشیده است، برابر است.
مطالعات متعدد هم چنین نشان داده اند که خانم های سیگاری بیشتر از آقایانی که همان مقدار سیگار می کشند به سرطان ریه مبتلا می شوند. این افزایش ممکن است به دلیل حساسیت بیشتر خانم ها به مواد سرطان زای موجود در دود سیگار باشد.
دومین علت شایع ابتلا به سرطان ریه گاز رادون است. رادون گاز بی رنگ و بی بویی است که از تجزیه ی طبیعی اورانیوم در آب، خاک و مصالح ساختمانی قدیمی در زیر زمین ساختمان های قدیمی تولید می شود. تنفس گاز رادون با افزایش خطر ابتلا به سرطان ریه مربوط شناخته شده است.
آلودگی هوای شهرهای صنعتی از دیگر عوامل مؤثر در بروز این سرطان مهلک است. مطالعات انجام شده در ایران نشان داده است که میزان بروز سرطان های ریه غیر وابسته به سیگار در ایران بیشتر از آمار سایر کشورها است.
محققین علت احتمالی این تفاوت را آلودگی هوای شهرهای بزرگ ایران و وجود مقدار بیشتر مواد سرطان زای ناشی از مصرف سوخت های غیر استاندارد می دانند.
تماس های شغلی با ترکیباتی مانند آزبست، کلرید وینیل، نیکل، کروم و هیدروکربن های آروماتیک نیز از دیگر عوامل خطر ساز ابتلا به سرطان ریه به شمار می روند.
ترک سیگار در بیمارانی که سال ها سیگاری بوده اند، خطر ابتلا به سرطان ریه را به طرز چشمگیری کاهش می دهد و هر چه مدت زمان ترک سیگار طولانی تر شود، این خطر بیشتر کاهش می یابد؛ به طوری که حدود بعد از 20 سال ترک کامل سیگار، خطر ابتلا به سرطان ریه تقریباً برابر با یک فرد غیرسیگاری می شود.
عمر مبتلایان به سرطان ریه
دبیر اجرایی جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات با عنوان این مطلب که 97 درصد علت ابتلا به سرطان ریه ناشی از مصرف مواد دخانی است، اظهار داشت: مبتلایان به سرطان ریه بعد از سه سال می میرند.
دکتر محمدرضا معدنی گفت: بررسی ها نشان می دهد که با استنشاق دود مواددخانی بیش از چهار هزار نوع ماده شیمیایی و 20 نوع ماده سمی خطرناک و کشنده وارد بدن می شود که زمینه ابتلا به انواع بیماری های خطرناک را فراهم می کند.
وی از وجود سیانور، بنزن، فلزات سنگین، سرب و... دود سیگار خبر داد و افزود: وجود این مواد موجب بروز بدخیمی های متعدد و سرطان هایی همچون ریه ، حنجره، حفره دهان، حلق، مری، معده، لوزالمعده، کلیه و... می شود.
دبیر اجرایی جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات با اشاره به علاقه برخی خانواده ها برای استفاده از قلیان به عنوان یک تفریح، افزود: متاسفانه برخی از خانواده ها و والدین تصور اشتباهی از قلیان و مصرف این ماده دخانی دارند و فکر می کنند دود قلیان هیچ خطری برای سلامت آن ها ندارد. در حالی که هر وعده قلیان نه تنها برابر با استعمال 70 نخ سیگار است بلکه علاوه بر اثرات زیانبار و سوء بر روی بدن موجب بروز عفونت های قارچی و میکروبی نیز می شود.
سر نخ خطر ابتلا به سرطان ریه در ناخن انگشت پا
پزشکان در یک تحقیق جدید ادعا کرده اند که سرنخ خطر احتمالی ابتلا به سرطان ریه می تواند در ناخن های انگشتان پا نهفته باشد.
نتایج این تحقیق نشان داده است: مردانی که مقدار نیکوتین در ترکیبات ناخن انگشتان پای آن ها زیاد است، 3/5 برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان ریه هستند و درعین حال سابقه زمانی سیگار کشیدن فرد در این رابطه تاثیری ندارد بدین معنی که بدون توجه به سابقه استعمال دخانیات، هر فرد سیگاری ممکن است در معرض این خطر قرار داشته باشد.
مجله تخصصی لایوساینس دراین باره گزارش داد: محققان تاکید دارند این یافته به پزشکان هشدار می دهد که برای معاینه افراد سیگاری فقط طول مدت سیگار کشیدن را در نظر نگیرند بلکه فاکتورهای زیان بار و مهم دیگری هستند که در آزمایشات و مطالعات ممکن است نادیده گرفته شوند در حالی که تشخیص احتمال سرطان در این افراد بسیار مهم و تعیین کننده هستند.
متخصصان دانشگاه کالیفرنیا در این پژوهش تاکید کردند: حتی افرادی هم که مدت کوتاهی است سیگار می کشند، می توانند در معرض خطر ابتلا به سرطان ریه باشند چون ممکن است تعداد کمتری سیگار بکشند، اما دود آن را خیلی عمیق تر استنشاق کنند که این امر تاثیر منفی تر و وخیم تری بر روی بدن فرد می تواند داشته باشد.
این متخصصان خاطرنشان کردند: علت انتخاب ناخن انگشتان پا این بوده که ناخن ها به کندی رشد می کنند و سطح نیکوتین در این بافت در مقایسه با بزاق و ادرار ثبات بیشتری دارد. بنابراین اطلاعات دقیق تری را در اختیار پزشکان و محققان قرار می دهد.