استعدادیابی کودکان و بزرگسالان، کارآفرینی و استارت آپی دانش آموزی و دانشجویی

چه‌هاي لجباز
رفتار كودك را ريشه‌يابي و تحليل كنيد

لجبازي از جمله رفتار‌ها و واكنش‌هايي است كه معمولا در كودكان با گريه‌كردن، جيغ كشيدن، فحش دادن يا تخريب اشيا يا آسيب زدن به كودك ديگر بروز پيدا مي‌كند. به اعتقاد برخي از روانشناسان كودك، لجبازی غالبا در شرايطي كه كودك اعتماد به نفس كافي ندارد و مدام همسالان خود را از خود برتر مي‌بيند بروز مي‌كند و گاهي كودك اين رفتار را با الگو گرفتن از والدين اجرا مي‌كند. براي مواجهه با كودكي كه براي جلب‌توجه دست به دامن لجبازي شده چند راه پيش رو داريد.

 بايد ببينيد هدف او از لجبازي جلب‌ توجه است يا اينكه واقعا مشكلي دارد؟ در اين صورت دو راه پيش‌رو داريد:

گام اول:
اگر هدفش از لجبازی جلب‌ توجه است مي‌توانيد به‌راحتي او را مهار كنيد؛ مثلا اگر از او خواستيد كاري انجام دهد و او بر سر انجام آن لجبازي كرد با اين لفظ دوباره از او درخواست كنيد كه« اگر تونستي اين كار رو بكني؟» يا «اگر تونستي يك شوت محكم بزني؟» در اين شرايط كودك لجباز اگر به دنبال جلب ‌توجه باشد با انجام اين كار به دنبال هدفش مي‌گردد.

گام دوم
اما اگر كار پيچيده‌تر از اين حرف‌هاست و او با شما همراهي لازم را ندارد، بايد طي چند مرحله حالت‌هاي او را بررسي كنيد و ببينيد آيا لجبازي عادت ثانويه او شده يا با اين كار احساس آرامش مي‌كند؟ شايد تفكيك اين مسائل براي‌تان سخت باشد كه در اين صورت مي‌توانيد از مشاور كودك كمك بگيريد.   

 گاهی هدف کودک از لجبازی جلب توجه است

* بچه‌هاي حاضرجواب
فهرستي از جملات جايگزين آماده كنيد
وقتي از حاضرجوابي كودكان حرف مي‌زنيم مقصودمان زمان‌هايي است كه از كودك پاسخگويي سريع و واكنش بي‌ادبانه مانند زبان‌درازي، حاضرجوابي و انواع و اقسام شكلك‌ها را مي‌بينيم. مصداق اين كودكان پسربچه‌اي است كه وقتي بشقاب شلغم يا سوپ روبه‌رويش است، مي‌گويد: «من از شلغم متنفرم! مزخرفه» يا دختربچه‌اي است كه وقتي از او مي‌خواهيد در تميز كردن اتاقش شما را همراهي كند به شما مي‌گويد: «دوست دارم اتاقم كثيف باشه. اگر ناراحت می‌شی خودت تميز كن». در اين شرايط چه بايد كرد؟ گاهي بچه‌ها متوجه نيستند كه اين‌طور صحبت كردن آنها بي‌ادبي و حاضرجوابي تلقي مي‌شود. اما براي مهار كردن اين رفتار راه‌حل‌هايي وجود دارد كه امتحان كردن‌شان خالي از لطف نيست. رفتارهاي جايگزين را به او آموزش دهيد. با او درباره رفتارش صحبت كنيد و بگوييد جملاتي كه استفاده مي‌كني مودبانه نيست و بهتر است از جملات ديگري استفاده كني. برايش جملات جايگزين را تكرار كنيد.

به او بگوييد به جاي آنكه بگويد شلغم مزخرف است مي‌تواند بگويد ميلي به شلغم ندارد يا چطور مي‌شود شلغم را مزه‌دار كرد يا به جاي آنكه بگويد من اتاق كثيفم را دوست دارم مي‌تواند بگويد كه الان براي تميز كردن اتاق آمادگي ندارد يا چند ساعت ديگر اين كار را انجام مي‌دهد.

دومين راه اين است كه مراقب باشيد در برابر بي‌ادبي او خشمگين نشويد و تنها به او نشان دهيد كه در اين شرايط با او صحبت نمي‌كنيد. او را براي مدتي تنها و به حال خود بگذاريد تا درباره رفتارش فكر كند در صورتي كه او رفتارش را در موقعيت‌هاي مشابه تكرار كرد در برابر خواسته‌هايش قاطعانه «نه» بگوييد و اين شيوه را تا زماني ادامه دهيد كه از او رفتاري مناسب ببينيد.

  در برخورد با کودک گستاخ  برخي از نيازهاي كودك را بي‌پاسخ بگذاريد

* بچه‌هاي گستاخ
قاطع و مصمم برخورد کنید

ميان جملات و رفتارهای  گستاخانه و كلمات و رفتارهایي كه ناشي از ابراز صادقانه واقعيت‌ها يا نيازهاي كودك است، مرز باريكي وجود دارد بنابراين پيش از هر چيز بايد اين دو را به خوبي از هم تفكيك كنيد. براي مثال جملاتي مانند «از اين رنگ لباس خوشم  نمي‌آيد» يا «صداي‌تان هنگام صحبت كردن با تلفن خيلي بلند و آزار‌دهنده است» در گروه جملات يا رفتارهاي گستاخانه قرار نمي‌گيرند چون كودك شما تنها صادقانه انتظاراتش را با شما در ميان مي‌گذارد اما براي آنكه با مصاديق رفتارهاي گستاخانه آشنا شويد اين فهرست را به ذهن بسپاريد. بددهاني، پرخاشگري فيزيكي مانند پرت كردن اشيا، مسخره كردن فيزيكي يا كلامي، بي‌تفاوتي و بي توجهي ازنشانه های رفتارهاي گستاخانه در کودک شما است.

در برخورد با کودک گستاخ قدم اول آن است كه برخي از نيازهاي كودك را بي‌پاسخ بگذاريد؛ مثلا به او بگوييد به خاطر رفتار غير قابل قبولت ديگر نمي‌توانم براي آخر هفته تو را به پارك ببرم. به قول‌تان وفادار باشيد حتي اگر كودك درباره رفتار زشتش عذرخواهي كرد، اين كار را انجام ندهيد اما بابت عذرخواهي‌اش با او مهربان باشيد و از او تشكر كنيد اما به او بفهمانيد كه پيامد كار نادرست را بايد تجربه كند.

گاهي بعضي از بچه‌ها براي پنهان‌كاري دروغ مي‌گويند و گاهي براي شاد كردن والدين

* بچه‌هاي دروغگو
تمرين كنيد تا دروغ نگوييد

اگر كودك‌تان زياد دروغ مي‌گويد بايد زنگ خطر را به صدا درآوريد و اول از همه به رفتارهاي خود و همسرتان توجه كنيد. كودك شما بيشتر آداب و رسوم زندگي و رفتارهاي درست و غلط را با الگوبرداري از شما ياد مي‌گيرد. در مرحله بعد از كودك‌تان بخواهيد كه با شما صادق باشد. برايش توضيح دهيد دروغگويي چطور مي‌تواند خودش و شما را به دردسر بيندازد. وقتي آنها را در موقعيتي غافلگير مي‌كنيد كه دروغ گفته‌اند وجدان‌شان را با پرسيدن سوال‌هايي اخلاقي بيدار كنيد.

به او بگوييد آيا دروغ گفتن كار درستي است؟ اگر هميشه همه اعضاي خانواده به هم دروغ بگويند چه مي‌شود! از داستان‌ها و قصه‌هايي كه مفاهيم دروغگویی در آنها نهفته است، استفاده كنيد. علت دروغگويي كودك‌تان را به خوبي درك كنيد. گاهي بعضي از بچه‌ها براي پنهان‌كاري دروغ مي‌گويند و گاهي براي شاد كردن دل والدين مثل وقتي كه كودكي با توپ شيشه آينه را مي‌شكند و آن را گردن برادرش مي‌اندازد. در اين شرايط بايد به كودك‌تان آموزش دهيد كه اگر راستش را با شما در ميان بگذارد، شما كمتر عصباني مي‌شويد. علاوه بر اين مي‌توانيد براي دروغگويي هم جريمه مشخص كنيد؛ مثلا اگر كودك‌تان به دروغ به شما مي‌گويد مشق‌هايش را نوشته اما ساعت 9شب متوجه مي‌شويد ننوشته مي‌توانيد او را به خاطر ننوشتن مشق‌هايش براي يك روز از تماشاي برنامه كودك محروم كنيد و يك روز ديگر هم اين جريمه را به خاطر دروغگويي تمديد كنيد.