به گفته ی کارشناسان علائم استفاده نابجا و از دارو و سوء استفاده از دارو مشابه هستند، فرقی نمی کند چه نوع دارویی باشد، مجاز یا غیرمجاز. حال از کجا بدانیم فرزند نوجوان مان از داروهای سرماخوردگی و سرفه سوء استفاده می کند؟ و چگونه با او صحبت کنیم؟
آیا نتایج امتحانی یا عادات مطالعه ی فرزندتان افت کرده است؟ گاهی سوء مصرف دارو می تواند یک دانش آموز ممتاز را در آستانه ی شکست قرار دهد. معمولا این علائم تدریجی هستند نه ناگهانی، ممکن است فرزند نوجوان تان در انجام وظایف و مسئولیت هایش کم تلاش شود، فراموش کند که برای امتحان آماده شود، در کلاس شرکت نکند و یا کلا از درس خواندن سرباز بزند.
دوستان
فرزندتان دیگر مثل سابق با دوستانش وقت نمی گذراند؟ افراد جدیدی در میان دوستانش می بینید که احتمالا از آنها خوش تان نمی آید و انگار ناگهان سروکله شان پیدا شده؟ شاید فرزندتان دوستان همیشگی و قدیمی اش را کنار بگذارد مخصوصا اگر آنها درگیر سوء استفاده از دارو نباشند.
خلق و خو
آیا نوساناتی در خلق و خوی فرزندتان می بینید؟ گهگاه رفتارهای شیدایی از خود نشان می دهد، برآشفته می شود، غمگین یا بی حال و حوصله می شود؟ این علائم گاهی می تواند نشاندهنده سوء استفاده از دارو باشد. شاید متوجه شوید نوجوان تان بیشتر اوقاتش را در تنهایی می گذراند، دور از جمع خانواده.
وضعیت ظاهر
ظاهر فرزندتان تغییرات چشمگیری کرده است؟ شاید ببینید نوجوان تان یک تی شرت را چند روز پیاپی به تن دارد، دیگر به طور مرتب حمام نمی کند، یا مدل لباس پوشیدنش کاملا تغییر کرده است.
خورد و خوراک
خوردوخوراکش هم تغییرات قابل توجهی کرده؟ هیچ تغییری در وزن فرزندتان را نادیده نگیرید.
خواب
الگوی خوابش هم عوض شده؟ بسته به دارویی که فرزندتان دارد از آن سوء استفاده می کند، ممکن است حتی تمام روز را در خواب باشد یا اصلا نخوابد.
پنهانکاری
آیا فرزندتان درمورد کارهایی که بعد از مدرسه انجام می دهد بیش از حد مخفی کاری می کند یا ممکن است هنگامی که نزدیک او یا وسایلش شوید، به طرز عجیبی مضطرب شود؟
اظهار بیماری
از شما مدام داروی سرماخوردگی یا سرفه می خواهد؟ مطمئنا اگر فرزندتان علائم سرماخوردگی یا عفونت های تنفسی داشته باشد شما از آن غافل نخواهید بود، پس اگر مکررا از شما چنین داروهایی تقاضا می کند، می تواند علامت سوء مصرف آنها باشد.
زباله های مخفی
در سطل آشغال اتاقش، بطری های خالی دارو یا بسته های خالی قرص که سعی شده پنهان شوند پیدا کرده اید؟ اگر فرزندتان خودش چنین داروهایی را بخرد و بدون اطلاع شما مصرف شان کند، نشاندهنده سوء استفاده ی اوست.
البته این علائم، لزوما اثبات نمی کنند که فرزندتان دچار سوء استفاده از دارو شده، چون به هرحال نوسانات خلق وخو و تغییرات در عادات خواب و تمایل به پنهانکاری بخشی از دوران نوجوانی هستند، اما شما باید نسبت به تغییراتی که در او روی می هد دقیق باشید و نظارت تان را جامع تر کنید تا اگر مورد غیرطبیعی مشاهده کردید، به موقع اقدام کنید.
با او بیشتر حرف بزنید و روابط دوستانه تان را گسترش دهید، البته نحوه گفتگو و اشاره به مسئله ای که توجه شما را جلب کرده، مهارتی است که باید آن را فرا بگیرید. اگر بعد از بررسی هایی که کردید مطمئن شدید که او از داروهایی که بدون نسخه پزشک فروخته می شوند استفاده می کند، پیش از هرنوع مقابله با او باید نکاتی را مدنظر داشته باشید.
واکنش ناگهانی نشان ندهید
مثل طوفان وارد اتاقش نشوید و داد و بیداد نکنید، با این شیوه بعدا پشیمان خواهید شد. چون فرزندتان هم فورا در موضع تدافعی می گیرد. اول فکر کنید که می خواهید چه بگویید.
مدرک جمع کنید
اشتباه نکنید، لازم نیست دنبال اسناد و مدارک و شواهد سفت و سخت باشید، اما اگر چیزهایی در دست داشته باشید که پشتوانه ی ادعایتان باشد، با اعتماد بنفس بیشتری می توانید با فرزندتان وارد گفتگو شوید. این مدرک می تواند بطری خالی داروی سرفه باشد که در اتاقش پیدا کرده اید. البته مشاهدات تان درمورد تغییراتی که در او دیده اید و متناسب با مصرف دارو است فراموش نکنید، مثلا رفتارهای عجیب و ناگهانی اش.
کمی تحقیق کنید
حقایقی که در مورد مصرف این داروها به شیوه های نادرست وجود دارد و همچنین عوارض و خطرات آن را بدانید و پیش از صحبت با فرزندتان دقیقا معلوم کنید چه دارویی مصرف می کند.
برای بحث و گفتگو آماده شوید
کار شما الان این نیست که قضاوت تان را منتقل کنید، تنبیه و مجازات تعیین کنید و بعد هم اتاق را ترک کنید. باید با او حرف بزنید و این حرف زدن نیاز به کمی تلاش و حوصله و زمان دارد اما حتما باید توضیح دهید که چرا نگران هستید.
سیاست خودتان را مشخص کنید
پیش از اینکه مکالمه تان را شروع کنید، لازم است یک سری قوانین روزانه و ثابت وضع کرده و بعد از صحبت اعلام شان کنید، واضح و روشن. همچنین باید دقیقا بدانید تنبیهی که برای ترک این عادت در نظر گرفته اید چیست.
حامی داشته باشید
اگر حامی داشته باشید، اعتماد بنفس و ثبات بیشتری خواهید داشت. مطمئنا شما و همسرتان باید در یک جبهه باشید اما شاید لازم باشد از یک مشاور هم کمک بگیرید، چه قبل از مواجهه با فرزندتان و چه بعد از گفتگو با او.
زمان مناسبی برای گفتگو انتخاب کنید
مطمئنا وقتی فرزندتان در حال تماشای بازی مورد علاقه اش است یا قرار است جایی برود زمان مناسبی برای پیش کشیدن موضوع نیست. این کار را به زمانی موکول کنید که هردوی شما بدون دغدغه و استرس باشید.
بعد از گفتگوهای تان، شاید خیال تان راحت شود که امور را سروسامان داده اید؛ در حالی که واقعا این طور نیست. حتی اگر فرزند نوجوان تان صمیمانه موافقت کند که دیگر از این داروها استفاده نکند، موضوع تمام شده نیست.
فشارها و دلایلی که باعث شدند او شروع به سوء مصرف این داروها بکند هنوز سرجای شان باقی هستند. پس مرتبا همه چیز را چک کنید و مکالمه و بحث تان را همچنان درجریان نگه دارید. مشکل شما و فرزندتان تمام نشده، بلکه شروع گفتگوی تان، ابتدای راهی است که در پیش گرفته اید. مراقبت و البته صمیمیت را فراموش نکنید.