اگرچه باید فرایند شناسایی ورزشکاران مستعد و پرورش آنها، با استفاده از برنامه های تمرینی منسجم، دقیقاً سرلوحه کارهای دست اندرکاران ورزش قرار گیردتنها عده اندکی به سطح بالایی از مهارت و قهرمانی دست می یابند.
بنابراین، در ورزش، همانند هنر مهم آن است که افراد خیلی مستعد شناسایی ودر سنین پایین انتخاب و دائماً راهنمایی شوند و تا رسیدن به بالاترین درجه استادی و مهارت، مورد حمایت قرار گیرند.
در گذشته و حتی امروزه، در اکثر کشورهای غربی، اشتغال ورزشکاران جوان به رشته ای ورزشی براساس سنت و آرمانها بوده و عوام پسندی، فشار والدین، تشخیص معلم، موجود بودن و نزدیکی تجهیزات ورزشی و غیره نقش زیادی در هدایت آنان داشته است.
برای متخصصان ورزش اروپای شرقی چنین روشهایی رضایت بخش نیست. بدیهی است اینگونه ورزشکاران به ندرت به درجات عالی و اجرای ورزشی بهینه دست می یابند. تا آنجایی که به ورزشکاران نخبه مربوط می شود کار و زمان مربی باید برای کسانی صرف شود که دارای توانایی های بالقوه باشند. در غیر اینصورت، استعداد، زمان و انرژی مربی تلف می شود و یا بهترین شکل آن این است که ورزشکاری متوسط به وجود خواهد آمد.
بنابراین، هدف اصلی شناسایی استعداد، شناسایی و انتخاب ورزشکارانی است که بیشترین توانایی را برای رشته ای خاص دارا باشند.
اکثر استعدادیابیهای ورزشی درکودکی و نوجوانی صورت می گیرد. اگرچه ممکن است برخی از افراد که قصد تغییر ورزشی خود را دارند در سن جوانی نیز مورد ارزیابی های استعدادیابی قرار گیرند. این مورد زمانی اتفاق می افتد که آزمونهای علوم ورزشی نشان دهند که شخص دارای تواناییها و قابلیتهای جسمانی و فیزیولوژیکی معینی است که می توانند او را در اجرای مهارتهای سطوح عالی رشته ورزشی دیگری یاری رسانند. بنابراین، بهتر است که به دنبال رشته ورزشی پیش بینی شده برود.
دلایل استعدادیابی
امروزه، در کنار روشهای متعددی که بسیاری از کشورهای صاحب نام د رورزش، برای کسب موفقیت در عرصه های ورزشی به کار می برند، استعدادیابی به منزله روشی علمی، متداول، فاقد زیان، قانون مند و مؤثر، با داشتن جنبه های مثبت دیگر برای هدایت نوجوانان به سمت ورزش قهرمانی، مورد قبول همگان است.
در دو دهه اخیر، بحث های زیادی در مورد جنبه های مثبت و منفی استعدادیابی درگرفته است. برخی مربیان ومتخصصان معتقدند استعدادیابی کار مطلوبی نیست چرا که ورزشکاران فقط بنا بر استعداد بالاتر از حد میانگنشان در رشته ای خاص به آن منتقل می شوند و به علاقه و انگیزه افراد توجهی نمی شود. اگرچه این موضوع تا حدودی واقعیت دارد جنبه های مثبت زیادی در فرایند استعدادیابی هست که این نقیصه را برطرف می سازد.
همانگونه که ساختار ورزشی شتابزده و صلب اروپای شرقی به تدریج در هم شکست بدنامی استعدادیابی، به مثابه علمی ناخواسته، به سرعت از میان رفت. در حقیقت، جدای از استاده از داروهای نیروزا، که در برخی از این کشورها شایع بود و به هیچ وجه و تحت هیچ شرایطی قابل گذشت نیست، استعدادیابی در بسیاری از شرایط مثبت بود و چون ورزشکار جوان به خوبی از لحاظ شخصیتی و از دیدگاه تکامل ورزشی آماده بود. بلوم فلد نکات و وجوه برنامه های استعدادیابی را چنین بیان کرده است:
-بچه ها به سوی رشته ورزشی ای هدایت می شوند که برای آن، از لحاظ فیزیولوژیکی و جسمانی، خوب تشخیص داده شده اند. این بدین معنی است که آنها احتمال نتایج خوب و شادی آفرینی را از شرکت در تمرینها و مسابقات کسب خواهند کرد.
- به علت طبیعت برنامه ها، پس از ترک ورزش حرفه ای تندرستی جسمانی و رفاه عمومی به وجود خواهد آمد.
-مربیان با تجربه معمولاً جذب این افراد می شوند که این امر باعث می شود آنان از تجربیات علمی مربیان، دانش متخصصان طب ورزشی و بعضاً، از دانش روان شناسان ورزشی بهره مند شوند.
-مدیران بسیاری از این برنامه ها، در حال حاضر، نگران فرصتهای شغلی برای ورزشکاران پس از به پایان رسیدن دوران رقابتهایشان هستند. از این رو، این برنامه ها (استعدادیابی ورزشی و همچنین پرورش استعدادها) برای آنان فرصتهای شغلی ای را در آموزش و تمرین رشته های ورزشی فراهم می آورد (1992)
پیش بینی اجرای ورزشی
یکی از دشوارترین مسائل پیرامون استعدادیابی تعیین سهم هریک از عوامل همچون عوامل جسمانی، فیزیولوژیکی، روانی، مهارتی، اجتماعی و حرکتی برای موفقیت در ورزشی خاص است که با استفاده از امکانات موسسه راه آینده نخبگان در دفاتر این موسسه به راحتی انجام می شود.
مزایای استعدادیابی
متخصصان و مربیان با تجربه مزایای استعدادیابی ورزشی را چنین بیان می کنند:
1-از زمان مورد نیاز برای رسیدن به اوج عملکرد ورزشی (در ورزشی خاص)، با استفاده از افراد برگزیده، می کاهد.
2-از صرف حجم بالایی از کار و انرژی مربی جلوگیری می کند. ورزشکارانی که دارای توانایی های بالاتری هستند کارایی برنامه های تمرینی مربی را بالا می برند.
3-تعداد ورزشکارانی را که هدفشان رسیدن به سطوح بالای عملکرد ورزشی است و نیز تمایل به رقابت را در آنها افزایش می دهد.
4- افراد به سمت رشته هایی هدایت می شوند که از نظر جسمانی، فیزیولوژیکی و روانی برای آنها مناسب ترند.
5-ورزشکاران احتمالاً نتایج بهتری را به دست می آورند و این امر مانع از سرخوردگی آنان به علت شکست می شود. از این رو، از تمرینها و اشتغال به رشته ورزشی مورد نظر لذت بیشتری می برند و در نتیجه، بیشتر علاقه مند به آن رشته می شوند.
6- افراد جذب مربیان کارآمد تیم های بزرگ و مهم می شوند و بعضاً در اختیار روان شناسان ورزشی قرار می گیرند.
7- سلامت جسمانی و عمومی افراد بیشتر تضمین می شود.
8- به سبب شناسایی صحیح افراد عملکرد مفید ورزش قهرمانی افزایش می یابد.
9- وقتی ورزشکاران بدانند به علت توانایی بیشترشان شناسایی و انتخاب شده اند، اعتماد به نفس آنها بیشتر می شود.
10- به ایجاد گروهی بزرگ از ورزشکاران با استعداد کمک می کند و قابلیت رقابت آنها را در تمرین افزایش می دهد.
11- فرصت ایجاد ارتباط با اساتید ورزش، که می توانند در زمینه های تمرین و ارزشیابی منظم ورزشکاران کمک می کنند، افزایش می یابد.
12- بسیاری از ورزشکاران جوان فرصت افزایش توانایی خود، رشد و رسیدن به سطح ورزشکاری خوب را به دلیل بی اطلاعی از ویژگیهای خاص خود از دست می دهند و به رشته ورزشی ای که می توانند در آن به شکوفایی برسند هدایت نمی شوند استعدادیابی ورزشی از این امر جلوگیری و ورزشکاران جوان را به سمت رشته ورزشی مناسب هدایت می کند.