زن برای لحظه ای در اتاق پسرش را باز کرد، پسر پشت میز رایانه نشسته بود، گوشی سیاه رنگی درگوش هایش قرارداشت، چشم هایش به مانیتور دوخته شده بود و مردمک سیاه رنگ نگاهش مدام این طرف و آن طرف حرکت می کرد.
زن باصدای آرامی گفت:" میثم جان ناهار آماده اس."میثم نگاه از صفحه مانیتور برنداشت گویی که صدای مادر را نمی شنید مدام باخود کلنجار می رفت و دکمه های صفحه کلید را پیاپی می فشرد؛ زن که از این حرکت هر روزه پسرش خسته شده بود پیش رفت و برای لحظه ای گوشی سیاه را از گوش میثم بیرون کشید: "گفتم.... بیانا...هار بخور!" میثم باناراحتی گوشی را از مادرش گرفت:" مامان!... دارم می میرم حواسمو پرت نکنین.
شاید شما هم از آن دسته والدین باشید که باسرگرم شدن کودکانتان در تنهایی خویش خوشحال هستند ومی گویند؛ بهتر است که بچه ها را هر طور شده درخانه نگه داشت تا با دوستان مختلف رفت و آمد نداشته باشند.
بازی رایانه ای بهتر از این است که کودک با هر کسی رفت و آمد داشته باشد و نتوان او راکنترل کرد. این طور هم وقتش درخانه می گذرد و هم می توان او را تحت نظرداشت. اما آیا به این اندیشیده اید که این کنترل های بی حساب به چه قیمتی تمام می شوند؟
آری همین سکوت و بی سر و صدایی کودکان و نوجوانان در برابر رایانه ممکن است باعث عوارض جبران ناپذیری گردد.
گرچه بسیاری ازکارشناسان تربیتی معتقدند که بازی های رایانه ای می تواند اثرات مثبتی مانند تکامل شخصیت و رفتار، پرورش استعدادها، ایجاد خلاقیت، پرورش تمرکز و دقت، افزایش بهره هوشی، گسترش جهان بینی، تقویت ذوق هنری، آموزش مفاهیم پیچیده، انتقال فرهنگ و غیره را به همراه داشته باشند اما متأسفانه می شنویم که هر از گاهی اخباری از مناطق مختلف جهان به گوش می رسد که فلان نوجوان به دلیل این که مثلا 15 ساعت بدون وقفه مشغول بازی با کامپیوتر بود، دچار حمله های عصبی شد و کارش به بیمارستان کشیده است!
آیا چنین مواردی می تواند دلیلی بر نفی عملکرد مثبت بازی های کامپیوتری باشد؟ 15 ساعت رانندگی مداوم نیز می تواند هر انسانی را از پای درآورد. آیا به این دلیل می توان گفت رانندگی، سر تا سر مضر و منفی است؟
در این دنیای مجازی کودکان در عین پیروز شدن، شکست می خورند و در عین آزاد بودن در جبر قرار می گیرند. یادآوری این موضوع مهم است که اعلام شود منظور از بازی های رایانه ای بازی های استاندارد است. یکی از راه های رشد و توسعه قوه خلاقیت و ابداع در کودکان پرداختن به فعالیت هایی همچون رایانه و بازی های رایانه ای استاندارد است که خود حاصل خلاقیت مغز آدمی می باشد.
بنابراین، این قوه را در کودکان تقویت می کند؛ ولی به دلایلی مانند: عدم آموزش صحیح به کودکان و نوجوانان، معرفی بازی های رایانه ای و انواع آن به طور غیر صحیح، آشنا نبودن کاربران به زبان رایانه و ... اهداف بازی های رایانه ای به درستی شناخته نشده است و کودکان در عمل به سمت بازی هایی سوق داده شده اند که اثرات زیان باری دارند. بازی های غیراستاندارد رایانه ای در ایجاد و بروز پرخاشگری بسیارمۆثر است ومی توانند پرخاشگری را در کودکان بالا ببرد.
این گونه بازی ها می تواند در بروز رفتارهای ضد اجتماعی و ناسازگاری مۆثر باشند و موجب اضطراب فرد گردند. چنین بازی هایی باعث وسواس، رفتارهای اعتیاد گونه، غیرانسانی شدن بازی کنندگان، رشد رفتارهای ضد اجتماعی، خالی شدن عواطف و مشکلات سلامتی می شوند.
از آن جا که بررسی نوع بازی های رایانه ای کودکان و نوجوانان نشان می دهد که اغلب بازی ها از نوع خشن (Action ) می باشد. نتایج تحقیقات مارک گریفینس (1997) نشان داد در میان بازی های رایانه ای خشن از هر پنج بازی، که برای کودکان شش سال و بالاتر مناسب تشخیص داده شده است، در سه بازی به ازای کشتن یا صدمه زدن به کاراکتر رایانه ای امتیاز کسب می شود.
یکی از خطرناک‌ترین اثرات منفی بازی‌های رایانه‌ای ”اعتیاد“ به این بازی هاست که بیش از هر چیز کودکان و خصوصاً نوجوانان را تهدید می‌کند. این تهدید آن قدر جدی است که گاه منجر به مرگ می‌شود.
اعتیاد ( ADDICTION) :
یعنی عادت کردن و خوگرفتن به چیزی! این حالت معمولاٌ خودکار ، بدون تفکر و اندیشه صورت می پذیرد . بیشتر ما فکر می کنیم که تنها وابستگی به مواد مخدر اعتیاداست.
اما باید بدانید که عادت به هرچیز دیگر به غیر از مواد هم چون بازی های رایانه ای نیز اعتیاد محسوب می شود. این رفتار با تأثیر روی وظایف سیستم اعصاب مرکزی موجب تغییر در رفتارشخص ( مانند: سرخوشی ، کیف ، خشم،عصبانیت و...) اختلال در خلق و خوی ( اضطراب، افسردگی و...) اختلال در قضاوت و شعور (فراموشی و بی توجهی ) می گردد.
بازار داغ بازی رایانه، بازار سیاه وسیعی در سطح کشور به وجود آورده است که به دلیل عدم وجود قانون کپی‌رایت، عناوین متنوع بازی‌های تولید کشورهای دیگر با قیمتی نازل در بازار عرضه می‌شوند. که دراین صورت انواع صحنه های مبتذل فرهنگی در دل چنین بازی هایی وارد خانه ها می شود. چه بسا اکثر والدین باخیال این که سرگرمی فرزندشان را در خانه فراهم ساخته انداز این موضوع بی خبر هستند که وی با تعداد زیادی از لغات رکیک انگلیسی، رفتارهای خشن ضد فرهنگی و حتی بسیاری تصاویر برهنه و مستهجن آشنا می شوند؟
پرخاشگری، شرط‌بندی، کم‌شدن علاقه به فعالیت‌های بدنی و اجتماعی،فرار از مدرسه، دزدی برای تهیه پول بازی، صرف پول تغذیه برای بازی، گوشه‌گیری و آسیب بینایی کاربران و ده‌ها مورد مخرب دیگر از عوامل اعتیاد به چنین بازی هایی است.
انجام این بازی ها، اسباب خانه‌نشینی نوجوانان را فراهم می سازد، این امر می‌تواند منجر به بروز چاقی و گاهی سوء تغذیه گردد که به نوعی مشکل زیستی محسوب می‌شود و آسیب‌های مختلف دیگری را در پی خواهدداشت.
با مدرنیته شدن جوامع نمی توان محاسن چنین بازی هایی را نیز نادیده گرفت؛ محاسنی چون:
بازی رایانه‌ای برای نابینایان که آنان با استفاده از محیط مجازی-لامسه‌ای جدید توصیف می‌شود.
یادگیری آسان رایانه برای کودکان و توجه آن ها به این سیستم. از این طریق است كه كودكان امكان می یابند تا نقاشی ها یا داستان هایی را خلق كنند، و یا بازی هایی هستند كه آنان را به تاریخ یا جغرافیا علاقمند می كند و چنین برنامه های آموزشی به كودكان مهارت هایی را می آموزد.
بازی های رایانه ای بچه ها را وارد دنیایی می كند كه كنترلش در دست آن هاست و به همین دلیل آنان از چنین بازی هایی لذت می برند.
و درنهایت استفاده از رایانه باعث هماهنگی چشم، دست و پرورش عضلات ظریف كودك می شود؛ این وسیله كمك آموزشی، برای معلولین و پركردن اوقات فراغت آنان نیز مۆثراست.
بنابراین، والدین باید باتدبیر خویش وتهیه بازی های استاندارد با فرزندانشان همراه باشند و نکات ذیل را در نظرگیرند:
1. پدر و مادرها باید تا حدی با بازی‌های رایانه‌ای آشنا باشند و بدانند که هر بازی برای چه سنی مناسب است؛ و در این زمینه از کارشناسان مربوطه کمک بگیرند.
2. آنان در خرید چنین بازی‌هایی فرزندشان را راهنمایی و البته استفاده برخی بازی‌ها را منع کنند و از آسیب‌های مخرب آن برایشان صحبت نمایند.
3. فرزندان باید بدانند که از رایانه هم مانند دیگر وسایل زندگی متعادل استفاده کنند. لذا به کودکان در ساعات معینی اجازه انجام بازی‌های رایانه‌ای را بدهید. شاید برای دفعات اول آنان کمی مقاومت نشان دهند، اما به مرور زمان به نظم استفاده از رایانه عادت می‌کنند.
4. والدین زمان بیشتری را در کنار فرزندان خودشان بگذرانند. هر قدر صمیمیت و ارتباط صحیح بین فرزندان وخانواده بیشتر باشد، زمینه استفاده از چنین بازی‌هایی کمتر فراهم می‌شود.
5. استفاده از بازی‌های فکری و معمایی یکی از راه‌های رشد خلاقیت و نوآوری کودکان است. بازی‌هایی که بیشتر سلول‌های مغزی را به کار وادار و فکر آنان را درگیر کند؛ نرم‌افزارهای آموزشی می‌توانند نقش مهمی در این زمینه داشته باشند.
6. بهتر است گاهی پدر و مادرها هم در انجام بازی با کودکان همراه شوند؛ بازی‌های دسته جمعی می‌تواند به صمیمیت روابط خانواده و ایجاد رقابت سالم در میانشان کمک کند.
7. و در آخر باید در کنار استفاده از رایانه، تحرک هم وجود داشته باشد و فرزندان را تشویق به ورزش های مناسب کرد؛ حتی استفاده از بازی‌های رایانه‌ای که باعث رشد ذهنی افراد شده نیز مفید است.