در ميان انبوه تبليغاتي كه مؤسسات آموزشي و مدارس مختلف منطقه مي‌كنند كلمه «هوش» بيشتر از همه تكرار مي‌شود
ولي هوش واقعاً به چه معنايي است؟.
تيزهوش بودن به چه معناست؟
ما معمولاً از واژه «سرآمد» استفاده مي‌كنيم. بچه‌هاي تيزهوش بايد با آزمون‌هاي متعددي نظير تست و گفت‌و‌گوهاي رودررو سنجيده شوند. در هر مرحله از رشد، معيارهاي سنجش هوش تفاوت‌هايي با هم دارند. مثلاً در يك مرحله سني نوع قلم به دست گرفتن و خلاقيت‌هايي كه در نقاشي بروز مي‌كند نشان‌دهنده هوش كودك است و در مرحله‌اي، نوع حركات مثل تحرك بدني يا سرعت كلام هوش را نشان مي‌دهد.
يكي از معيارهاي اصلي كه مورد سنجش قرار مي‌گيرد دايره لغات است. بچه‌هايي كه در شنيدن و به كار بردن كلماتي كه از محيط به گوش آنها مي‌رسد موفق‌ترند هوش بالاتري دارند. البته اين آزمون‌ها بايد در هر منطقه به تناسب فرهنگ همان منطقه سنجيده شود. در والديني كه با فرزندان خود ارتباط كلامي بيشتري برقرار مي‌كنند و از موضوعات متنوعي حرف مي‌زنند به تحريك ذهن بچه‌ها كمك مي‌كنند.
براي تقويت هوش كودكان چه كارهايي مي‌توان انجام داد؟
به‌رغم تبليغاتي كه در اين مورد انجام مي‌شود، به سادگي نمي‌توان عوامل تقويت هوش را مشخص كرد و به كار گرفت، چون كودكان تفاوت‌هاي بسيار زيادي با هم دارند و مي‌دانيم كه هر تفاوتي تمايز محسوب نمي‌شود. ولي چند نكته را بايد هميشه در نظر گرفت. اول اينكه بچه‌هايي كه در محيطي آرام زندگي مي‌كنند و خانواده يا دستگاه آموزشي آنها را تحت‌فشار كاذب نگذاشته معمولاً استعداد‌هاي خود را در مرحله‌اي از رشد بروز خواهند داد.
در زندگي شهري و مقايسه‌هايي كه در مورد پيشرفت كودكان در ميان خانواده‌ها وجود دارد اين نوع استرس بروز مي‌كند كه بايد از آن دوري كرد. مورد دوم اينكه بايد كودكان را از راحت‌طلبي به جنب‌و‌جوش و تحرك بيشتر سوق داد، چون بعضي والدين به جاي فشار آوردن كودك خود را كاملاً رها مي‌كنند.
مورد سوم هم كه بايد حتماً به آن توجه شود، عامل خستگي است. به خاطر بهتر بودن مدارس نبايد كودك را وادار كنيم كه مسافتي طولاني را طي كند، چون رفت‌وآمد در شلوغي و آلودگي صوتي باعث خستگي او خواهد شد. علاوه بر اين، ثابت شده كه آلودگي هوا و موادي مانند سرب مي‌توانند باعث عوارض ناخواسته‌اي در يادگيري كودك شوند.
چرا موضوع نمره براي اوليا و دانش‌آموزان اهميت زيادي دارد؟
بد نيست به اين نكته توجه كنيد كه در برخي از كشورها مانند كانادا ارزيابي برمبناي ريز نمره‌ها از بعضي سطوح تحصيلي حذف شده، يعني جايگاه تحصيلي دانش‌آموزان براساس عوامل ديگري سنجيده مي‌شود. در حالي كه مي‌بينيم در برخي مدارس ما هنوز هم دانش‌آموزان براي اختلاف يكي ـ دو نمره تحت‌فشارند.
در تعدادي از مدارس بخصوص دخترانه اين فشارها مي‌تواند به شخصيت بچه‌ها ضربه بزند و باعث تنش بشود كه گاهي به صورت عوارض جسمي هم بروز مي‌كند. اين اضطراب‌‌ها در آينده آثار خود را به صورت كاهش اعتماد به نفس نشان مي‌دهد. البته بعضي مراكز آموزشي معمولاً تعدادي از رتبه‌هاي برتر خود را در تبليغات معرفي مي‌كنند، در حالي كه بايد به ديگر بچه‌هايي كه در اين مراكز تحصيل مي‌كنند هم توجه كرد.
تك‌فرزندي مي‌تواند عوارضي داشته باشد كه بيشتر به برخورد والدين با فرزند خود مربوط مي‌شود. براي اينكه كودكي بتواند ارتباط مفيد كلامي و اجتماعي برقرار كند نياز به شركت در كارهاي گروهي دارد كه اين روابط مي‌تواند در جمع فاميل برقرار شود، وگرنه انزواي كودك اثري جز افسردگي نخواهد داشت.