چه موقع بايد نگران بود؟
۲۵ لغتي که توسط دانشمندان ارائه شده در اصل قسمتي از ۳۱۰ کلمه اي است که بايد در دايره لغت کودکان تا زمان رسيدن آن ها به ۳ سالگي قرار بگيرد. والدين مي توانند ظرف مدت ۱۰ دقيقه اين کلمه ها را بررسي کنند و براساس آن ها ميزان پيشرفت کودک شان را تخمين بزنند. از بين اين ۳۱۰ لغت هر کودک ۳ ساله معمولا با ۱۵۰ کلمه آشنايي دارد. به اعتقاد کارشناسان کودکان کم سن و سالي که بين ۷۵ تا ۲۲۵ کلمه را بلدند در وضعيت نرمالي به سر مي برد. اما زماني که تعداد اين کلمات به کمتر از ۵۰ برسد، آن گاه بايد در مورد رشد کلامي و به دنبال آن در مورد رشد فکري و مغزي کودکان نگران بود.۲۵ کلمه اي که در اين نوشته مطرح شده معمول ترين لغاتي هستند که هر کودک در زمان شروع به صحبت کردن آن ها را فرا مي گيرد و به صورت مکرر در طول روز آن ها را بيان مي کند.
اگر کودک ۲۵ لغت را بلد نيست
«پروفسور لسي رسکورلا» که اين تست را طراحي کرده در اين باره مي گويد: «اگر يک کودک تا پايان ۲۴ ماهگي خود اکثر اين لغات را نمي داند يا استفاده نمي کند، بايد بگوييم که سرعت يادگيري گفتار در او پايين است.» البته بعضي از کودکان با اين که رشد مغزي طبيعي دارند و روند تکاملي آن ها به صورت معمول ادامه دارد، ممکن است ديرتر از ديگران شروع به صحبت کردن کنند. درصد زيادي از اين کودکان حداکثر با چند ماه تاخير خود را به وضعيت طبيعي مي رسانند و اين عقب ماندگي کوچک را جبران مي کنند. کارشناسان در مورد اين کودکان چندان نگران نيستند بلکه نگراني اصلي زماني خود را نشان مي دهد که يک کودک به دليل ابتلا به بيماري هايي مانند کم شنوايي يا اوتيسم سرعت يادگيري پاييني داشته باشد. در اين مواقع مي توان با توجه به قابليت هاي گفتاري کودکان اين موارد را شناسايي کرد و قبل از آن که کودک با مشکلات بزرگ تري مواجه شود درصدد برطرف کردن آن ها اقدام کرد. اما اگر يک کودک تا رسيدن به ۵/۲ سالگي هنوز هم نتواند اکثر اين کلمات را بيان کند، حتما بايد به يک متخصص گفتار درماني ارجاع داده شود. مطمئنا بعد از ۳سالگي ديگر نمي توان به اين موضوع بي توجه بود و هر گونه کم کاري ممکن است عواقب بدي به همراه داشته باشد.
چند درصد مشکل دارند؟
آمارها نشان مي دهد، تقريبا ۲۰درصد از کودکان ۲ ساله نسبت به هم سن و سال هاي خود رشد گفتاري ضعيف تري دارند و از آن ها عقب تر هستند. از اين ميزان بين ۵۰ تا ۷۵درصد مشکل زيادي ندارند و حداکثر ظرف مدت چند ماه خود را به هم سن و سال هاي شان مي رسانند ولي در بقيه موارد کودکان دچار مشکلات ماندگار هستند و نياز به کمک فوري دارند.کودکاني که دير به حرف زدن درمي آيند معمولا در انجام کارهاي ساده ديگر مانند گوش دادن به لغت ها، جملات و عددها هم مشکل دارند و نمي توانند به خوبي آن ها را بعد از شما تکرار کنند. متاسفانه بعضي از والدين تصور مي کنند وسايلي مانند تلويزيون مي توانند جاي خالي آن ها را پر کنند و کودک با تماشاي آن ها مهارت حرف زدن را خواهد آموخت. اين در حالي است که کودکان براي رشد نياز به ارتباط مستقيم با ديگران به خصوص با پدر يا مادر خود دارند. آن ها بايد چندبار کلمات را بشنوند و هر بار اشتباهات خود را با توجه به والدين خود اصلاح کنند.
چگونه به کودک مان کمک کنيم؟
اگر حس مي کنيد کودک تان از لحاظ گفتاري مانند هم سن و سال هايش پيشرفت نداشته است، مراجعه به يک متخصص گفتاردرماني مي تواند تا حد زيادي نگراني هاي شما را برطرف کند اما علاوه بر مراجعه به پزشک روش هاي ديگري هم وجود دارد که مي تواند روند يادگيري را در کودک شما سريع تر کند.
در هر سني بچه ها چه مي گويند؟
معمولا اولين علامت آن که نوزاد شما قادر به صبحت کردن است در يک ماهگي ظاهر مي شود. در اين زمان نوزادان صداهايي مانند آه، اوه، ها و مانند اين ها مي گويند که کاملا با گريه کردن متفاوت هستند. بعد از مدتي نوزادان شروع به گفتن کلمات بي معني و يک بخشي مانند دا، ما، با، يايا و شبيه به آن مي کنند و تا پايان ۴ ماهگي هم خنديدن را به خوبي فرا مي گيرند. در ۹ ماهگي يا اندکي قبل کودک تان با گفتن مامان يا بابا شما را شگفت زده خواهد کرد، البته ممکن است او مخاطب اين کلمات را به درستي تشخيص ندهد. در يک سالگي او پدر و مادر خود را به خوبي مي شناسد و مي تواند با گفتن مامان يا بابا آن ها را صدا بزند البته او در اين زمان خود را هم مي شناسد و مي فهمد که شما داريد با او صحبت مي کنيد. از اين زمان به بعد است که کودکان شروع به ساختن لغتنامه مخصوص به خود را مي کنند و تا ۱۸ ماهگي مي توانند تا ۱۰ کلمه را بيان کنند. ولي بعضي از کودکان بااستعدادتر حتي مي توانند تا رسيدن به ۲۰ تا ۲۴ ماهگي بيش از ۵۰ کلمه را بگويند. واضح است که هر کودک با ديگري متفاوت است اما درهر حال بهتر است از اين زمان به بعد بيشتر مراقب گفتار خود باشيد و توجه بيشتري به کودک تان بکنيد. بخش اعظم لغاتي که کودکان از اين زمان به بعد فرا مي گيرند تحت تاثير مستقيم پدر و مادرشان است. نزديک به ۲ سالگي، کودکان مي توانند جملاتي شامل ۲ يا ۳ کلمه بگويند و خود را با عنوان من خطاب کنند. تا ۳ سالگي تعداد کلماتي که کودکان فرا مي گيرند به عدد تقريبي ۳۰۰ مي رسد. تا ۴ سالگي مهارت زباني کودکان رشد چشمگيري مي کند. در اين زمان او مي تواند داستان بگويد، تا عدد ۱۰ بشمارد و حتي بخواند.
هنگام حرف زدن، بازي کنيد
سعي کنيد فرآيند آموزش حرف زدن به کودک خود را تا آن جا که ممکن است لذت بخش کنيد. در اين زمان نه تنها سعي کنيد حرف بزنيد و صدا بسازيد بلکه دائما او را لمس کنيد، در آغوش بگيريد، با او بازي کرده و در تمام موارد ارتباط چشمي خود را با کودک حفظ کنيد.
بلند حرف بزنيد
هم زمان که در حال انجام کارهاي مربوط به کودک تان هستيد، سعي کنيد با او حرف بزنيد. مثلا هنگامي که به او لباس مي پوشانيد، اسم لباس ها را بياوريد يا آرام آرام و به زبان بسيار ساده مراحل اين کار را برايش توضيح دهيد.
آهنگ دار و پرجنب وجوش باشيد
هنگام حرف زدن با کودک سعي کنيد اداي جملات با يک ريتم يا آهنگ باشد. تحقيقات نشان مي دهد، کودکان کلماتي را که به صورت شعرگونه براي شان گفته مي شود بهتر به خاطر مي سپارند و هم چنين بهتر مي توانند آن ها را در جملات به کار ببرند. هنگام حرف زدن سعي کنيد از حرکت هم استفاده کنيد، زيرا به کار گرفتن هم زمان چشم و گوش کودکان تاثير کلمات را بيشتر مي کند. براي مثال زماني که درباره يک پرنده حرف مي زنيد سعي کنيد با حرکت دست خود پرواز يک پرنده را هم براي کودک خود شبيه سازي کنيد.
با کودک تمرين کنيد
سعي کنيد از هر فرصتي براي به سخن درآوردن کودک خود استفاده کنيد، براي مثال زماني که او تشنه است از او بپرسيد چه مي خواهد. اگر پاسخ نداد به او بگوييد که تو الان آب مي خواهي.زماني که کودک تان تلاش مي کند کلمه را به زبان بياورد صبور باشيد. به او اجازه بدهيد از ذهن و حافظه خودش استفاده کند و مرتب او را براي اين کار تشويق کنيد.
با او درست حرف بزنيد
بعضي از والدين پاسخ کودک خود را به درستي نمي دهند و سعي مي کنند با همان زبان کودکانه کلمات نامفهوم را بيان کنند اما اين کار کاملا اشتباه است. شما نه تنها بايد کلمات را درست تلفظ کنيد بلکه سعي کنيد پاسخ جملات نامفهوم کودک تان را هم به شيوه صحيح بدهيد.
نوبت را رعايت کنيد
زماني که کودک حرف مي زند با تمام وجود به او گوش بدهيد و منتظر باشيد تا او سخنش را تمام کند، سپس شما حرف بزنيد، سوال بپرسيد و سعي کنيد منتظر جواب بمانيد. به او کمک کنيد اسباب بازي هاي مورد علاقه اش را انتخاب کند و نظر و احساسش را در مورد هر کدام بگويد. همين کار را مي توانيد با وسايل بي خطر که در محيط خانه قرار گرفته اند، انجام دهيد.