استعدادیابی کودکان و بزرگسالان، کارآفرینی و استارت آپی دانش آموزی و دانشجویی

توصيه‌هاي پيشنهادي درباره تشويق و تنبيه كودك:

الف)‌ به رفتار مشكل‌ساز كودك خرده بگيريد نه به خود كودك.

 ب)‌ آن رفتار يا مشكل بخصوص را براي كودك توضيح دهيد.

 ج)‌ راه‌حل‌هاي گوناگوني را براي حل مشكل به كودك پيشنهاد كنيد.

 د)‌ به كودك بياموزيد كه مسوول رفتار خويش است و تنبيه نتيجه مستقيم رفتار بد وي مي‌باشد.

ه)‌ پاداش دادن به رفتارهاي مثبت كودك، از طريق علاقه نشان دادن، همكاري و همياري، ستايش موارد خوب، ابراز صميميت و لبخند، نوازش و در آغوش كشيدن از روش‌هاي تشويق مي‌باشد.

 و)‌ در مورد تحسين كردن، حتما رفتار كودك را تحسين كنيد نه شخصيت خود بچه را، زيرا در اين صورت كودك تصور مي‌كند كه هميشه خوب و كامل است و اين با عصبانيت‌هاي بعدي شما جور درنمي‌آيد.

ي)‌ پيشرفت‌هاي كوچك او را نيز ستايش كنيد. اين كار در پرورش اعتماد به نفس و خلاقيت كودك بسيار موثر خواهد بود.

ن)‌ در مورد عبارات تحسين‌برانگيز، خلاق باشيد. عبارات مشابه تاثير خود را از دست مي‌دهند و تكراري و خسته‌كننده مي‌شوند.

ك)‌ تحسين بايد بلافاصله انجام گيرد بخصوص در مورد كودكان خردسال.

گ)‌ هنگام تحسين، عشق و علاقه بي‌قيد و شرط خود را نشان دهيد.

 ف)‌ براي پاداش دادن، به پاداش‌ها تنوع دهيد و انواع گوناگوني ازجمله كادو، تماشاي فيلم يا كارتون مورد علاقه، بردن به پارك، بازي و... را در نظر بگيريد.

 ق)‌ راه ديگر، استفاده از جداول خاصي است كه به صورت روزانه به كار برده مي‌شود و هر رفتار مثبتي كه مي‌خواهيد تقويت شود و كودك نيز آن رفتار را انجام داد، يك ستاره يا برچسب رنگي در جدول برايش نصب كنيد و در پايان هفته، تعداد كل برچسب‌ها را شمرده و به ازاي هر يك از آنها پاداشي را در نظر بگيريد.

ط)‌ در كنار تنبيه، روش صحيح و درست عمل و رفتار موردنظر را نيز آموزش دهيد.

ظ)‌ تنبيه بايد در زمان خودش انجام شود و به تعويق نيفتد، زيرا به تاخير انداختن آن، باعث بي‌اثر بودن تنبيه مي‌گردد و حتي مي‌تواند اثر معكوس و مخرب نيز داشته باشد زيرا كودك فراموش مي‌كند كه اين تنبيه به خاطر كدام عمل اوست.

ص)‌ نتايج تنبيه را بررسي كنيد، اگر رفتار مورد نظر كاهش يافته بود، ادامه دهيد در غير اين صورت تكرار آن سودي ندارد و بايد روش ديگري را انتخاب كنيد.

ض)‌ اگر بيش از حد از تنبيه استفاده كنيد، كودك شما به آن عادت مي‌كند و تنبيه براي او امري عادي تلقي خواهد شد و ديگر اثري نخواهد داشت.

ح)‌ قبل از تنبيه، به كودك توضيح دهيد چه رفتاري شما را ناراحت يا عصباني كرده و در صورت تكرار آن عمل، چه تنبيهي خواهد داشت.

چ)‌ كودك را به تنبيهي كه در آن ثابت‌قدم نيستيد و آن را انجام نخواهيد داد، تهديد نكنيد.

پ)‌ براي محروميت موقت، اخراج كردن كودك را طوري انتخاب كنيد كه كودك متوجه شود كه اين عمل تنبيه مي‌باشد. براي مثال، بردن كودك به اتاقي كه در آن وسايل بازي، كامپيوتر و... وجود دارد، تنبيه مناسبي به حساب نمي‌آيد.

ت)‌ زمان محروميت، بر حسب سن كودك متفاوت است. اين زمان نبايد آنقدر زياد باشد كه فرصت جبران را از كودك بگيرد. در ازاي هر سال از سن كودك، يك دقيقه اخراج يا محروميت انجام مي‌شود. بر اين اساس، براي يك كودك 4 ساله، 4 دقيقه، براي يك كودك 5 ساله، 5 دقيقه و براي كودك 2 ساله 2 دقيقه تنبيه يا محروميت كافي است.

 ث)‌ در صورت موثر نبودن يا مقاومت كودك، مي‌توان زمان را كمي، فقط در حدود چند دقيقه افزايش داد. - نوزاد پس از تولد به ارتباط جسمي و فيزيكي با مادر نياز فراوان دارد، از اين رو نبايد ساعات طولاني از مادر جدا بماند. تحقيقات نشان داده است كه از 6 ماهگي تا 3 سالگي، حضور مادر نه‌تنها در رشد عاطفي كودك، بلكه در رشد بدني و عقلي او نيز تاثير بسزايي دارد. - در مقايسه بين فرزندان، كودكي كه امتياز نمي‌آورد دچار احساس خودكم‌بيني مي‌شود و اعتمادش را نسبت به پدر و مادر از دست مي‌دهد.

گاهي والدين با گفتن خاطرات يا داستان‌هاي ساختگي درباره حسادت كه به نظرشان خنده‌دار مي‌آيد، باعث بروز احساسات منفي و حسادت بيشتر در كودك مي‌شوند بهتر است به جاي اين كار با داستان‌ها و حرف‌هاي خوب درباره مهرباني و خوش‌رفتاري با فرزند دوم، نظر كودك را نسبت به او تغيير دهيد. كودكان را با هم مقايسه نكنيد، درباره تفاوت‌ها و اختلافات بچه‌ها با هم صحبت كنيد و توضيح دهيد كه تفاوت به معني اختلاف نيست. تا آنجا كه مي‌توانيد با فرزندانتان به عدالت رفتار كنيد. البته رعايت مساوات صددرصد بين فرزندان تقريبا غيرممكن است، زيرا كودكان با سنين مختلف نيازهاي متفاوتي دارند. سعي كنيد با رفتار خود ارزش و اهميت عدالت را بيان كنيد و نشان دهيد كه فرزندان براي شما باارزشند. ولي در مواقعي كه مجبور بوديد تفاوتي قائل شويد، برايشان علت اين تفاوت‌ها را توضيح دهيد. هرگز به يك كودك لقب آرام و ساكت و به كودك ديگر لقب شيطان و شلوغ را ندهيد. - اگر بيش از حد، سرعت فراگيري را در فرزندانمان تقويت كنيم امكان باروري و تحكيم مفاهيم را در مراحل بعدي كاهش خواهد داد. سرعت اوليه و تشديد آهنگ رشد، منجر به تاثير قابل ملاحظه‌اي در مراحل بعدي مي‌شود. به جاي افزايش سرعت فراگيري و آموزش‌هاي بيشتر از حد توانايي‌هاي فكري‌ كودك مي‌توان به پرورش خلاقيت او و شناسايي زمينه‌هاي استعداديش پرداخت. خلاقيت به اين معنا نيست كه شما از هيچ، همه چيز خلق كنيد.

خلاقيت توانايي براي يافتن چيزي جديد از ترتيب يا تغيير و ايجاد تنوع در ايده‌ها و رفتارهاي موجود مي‌باشد راهنمايي‌هاي موثر جهت پرورش خلاقيت كودكان عبارتند از: - ‌ به تفكر خلاق اهميت دهيد. - ‌ ايجاد جو خلاق در محيط منزل و محيط آموزش مانند مهد، مدرسه و... - ‌ حساس نمودن كودك به محرك‌هاي محيطي و توجه بيشتر به آنها. - ‌ قابليت پذيرش مفاهيم جديد را در كودكان پرورش دهيد. - خود يادگيري و خودگرداني كودكان را تشويق كنيد. - اوقات خود را به فعاليت‌هاي متناوب فعال و آرام تقسيم كنيد. - ‌ انتقاد سازنده را پرورش دهيد. - سوالات بحث برانگيز از كودك خود بپرسيد. - براي كودكان خود، آموزگاراني با روح حادثه جو باشيد. - ‌ قدرت ابراز وجود را در كودك پرورش دهيد. - انگيزه بالا، اشتياق و احساس سرشار و پشتكار فراوان را در كودك برانگيزيد. - ‌ او را به نظم و ترتيب در حد معقول، تشويق نماييد. - مشاهده و توجه بيش از حد در حين كار، خلاقيت كودك را از بين مي‌برد. - ‌ اجازه دهيد كودكتان همواره سوال كند. - ‌ در صورتي كه كودك احساس كند كه كار وي با كار ديگران مقايسه شده و مورد ارزيابي و تشويق و پاداش قرار مي‌گيرد، از خلاقيت كودك كاسته مي‌شود. - سعي كنيد كودكتان چالش را تجربه كند و با آنها روبه‌رو شود. اين كار بايد به منظور رشد و تكامل كودك از سنين پايين صورت گيرد. - در مورد داستان‌هايي كه برايش مي‌خوانيد سوال كنيد. از او بپرسيد كه چطور مي‌توان پايان داستان را تغيير داد؟ -

 هرگز عيب فرزندتان را در رفتارها، بزرگ‌تر از آنچه هست جلوه ندهيد و هرگز عيب‌هايش را نزد ديگران بازگو نكنيد. - همبازي شدن با كودك علاوه بر اين كه او را غرق لذت و شادي مي‌كند و صميميت را افزايش مي‌دهد، اعتماد به نفس و احساس ارزشمندي را در كودك تقويت مي‌كند. تحقيقات نشان مي‌دهد كه كودكان پرورش يافته در منزل نسبت به كودكان مهد كودك، ماهانه از رشد قدي بيشتري برخوردارند. - تربيتي كه آزادي را به كلي در كودك ناديده بگيرد و انتخاب و ميل قلبي را از وي سلب كند و تنها مبتني بر ترس و‌ آداب خشك و بي‌روح ظاهري باشد، نه‌تنها دوام نمي‌يابد بلكه در نهايت به ركود و عصيان كودك مي‌انجامد. يك كارشناس مسائل رواني كودكان در اتريش مي‌گويد: چنانچه در روابط نوزاد با پدر ممنوعيتي ايجاد شود، نوزاد در حس وفاداري و دوستي دچار نقيصه مي‌شود و در سال‌هاي آينده توانايي ارتباط سالم را نخواهد داشت.

راهكارهايي براي بهبود ارتباط كلامي و جلب اعتماد كودك و فرمانبري:

- براي گوش دادن به حرف‌هاي كودك خود، وقت بگذاريد. - با زبان رفتار، گوش دهيد. - انواع احساسات را به كودك آموزش دهيد و بشناسانيد تا بداند در هنگام بروز هر كدام از اين احساسات مانند خشم، ناراحتي،‌ ناتواني، شادي، تعجب و هيجان، بايد چه رفتاري داشته باشد. - به طور مرتب، هر روز زماني را براي گفتگو با كودك اختصاص دهيد و به بقيه افراد خانواده بگوييد كه مزاحم گفتگوي شما نشوند. - گاهي شروع كردن صحبت، براي كودك مشكل است و بهتر است كه شما سر صحبت را باز كنيد. - به او آموزش دهيد هنگام صحبت كردن، به صورت يكديگر نگاه كنيد. - آرام و ساده صحبت كنيد. از جملات پرسشي كمتر استفاده كنيد. - صريح و دقيق باشيد و خيلي روشن و واضح،‌ معناي دستورات خود را برايش توضيح دهيد. مثلا شايد كودك معناي «اتاقت را تميز كن»‌ را متوجه نشود و برداشت او از اتاق تميز، با انتظارات شما كاملا متفاوت باشد. پس بهتر است بگوييد لباس‌هايت را داخل كمد بگذار، اسباب‌بازي‌هايت را سر جايش بگذار و... - حتما دستورات را يك به يك به كودك صادر كنيد، زيرا ممكن است قادر نباشد همه آنها را به خاطر بسپارد.

- مطمئن باشيد وقتي با كودك صحبت مي‌كنيد، به شما نگاه مي‌كند و توجه‌اش به چيز ديگري معطوف نيست.

- هر بار كه دستوري صادر مي‌كنيد، حتما آن را پيگيري كنيد.

 - دستورات خود را حتما با عبارت (خواهش مي‌كنم، لطفا و از اين قبيل)‌ آغاز كنيد.

 - دستورات را به صورت بازي در آوريد تا برايش جالب باشد.

 - به سوالات كودك، هر چند مختصر، حتما پاسخ دهيد.

 - در قبال انجام كارهايش او را تحسين و تشويق كنيد.

- ‌ اگر كودك تحت هيچ شرايطي فرمان نبرد، از محروميت موقت استفاده كنيد و از او بخواهيد چيزي را كه از او خواسته‌ايد اجرا كند، تا جريمه برداشته شود.

- كودكان بايد با رنج‌ها و مشكلات طبيعي زندگي آشنا شوند تا افرادي شكننده، رفاه زده و پرتوقع بار نيايند.

- اگر چه جنبه‌هاي تخيلي داستان براي كودك لذت‌بخش و مفيد است لكن نبايد در آن افراط كرد. داستان نبايد ترس‌آور باشد، داستان بايد الگوي صحيح و متناسب با سن كودك را ارائه كند، بيان زيبايي‌ها و نيكي‌ها، با روح لطيف كودك سازگار است.