پدر و مادر با تشويق هر گام كوچك كودك ، كمك بزرگي به خلاقيتهاي بزرگتر وي در آينده خواهند كرد. اكنون محققان معتقدند كه تحريكات ذهني كودكان از سوي والدين نقشي بسيار مهم در تقويت هوش آنان دارد.
شايد به عنوان والدين كودكان پنج تا نـُه ساله فكر كنيد، تمام تلاش خود را براي رشد ذهني فرزندانتان انجام داده‌ايد.از هنگام نوزادي برايشان كتاب خوانده‌ايد، سرگرميهاي فكري و اسباب بازيهاي ذهني برايشان تهيه كرده‌ايد، آنها را با كتابخانه آشنا كرده‌ايد و اكنون هم در يك مدرسه خوب درس مي‌خوانند. اما آيا بايد از اين پس خيالتان راحت باشد؟ جالب است بدانيم كه كه پدر و مادر با تشويق هر گام كوچك كودك ، كمك بزرگي به خلاقيتهاي بزرگتر وي در آينده خواهند كرد. اكنون محققان معتقدند كه تحريكات ذهني كودكان از سوي والدين نقشي بسيار مهم در تقويت هوش آنان دارد.
نقش پدر و مادر تنها به دوران كودكي و نوجواني محدود نمي‌شود، زيرا فرزندان در جواني و بزرگسالي هم به پشتيبان و راهنما نيازدارند.بنابراين به نظر مي‌رسد به منظور برنامه ريزي كمك به ذهن فرزندان ، محدوديت زماني داريم. دانشمندان معتقدند نيازي نيست براي دستيابي به اين هدف ، آموزشهاي رسمي خاصي را براي كودك در پيش بگيريم. آنچه ضروري است ايجاد فضاي مناسب و تحريك كننده براي تعليم روزمره است و براي اين منظور ، متخصصان رعايت توصيه‌هاي زير را از ابتداي كودكي پيشنهاد مي‌كنند.
عناصر افزايش هوش كودك
مطالعات نشان مي‌دهند ژن و محيط هر دو سهم فراواني در افزايش هوش كودك دارند و در اين راستا عوامل محيطي را سلامت ، تغذيه و تربيت خانوادگي معرفي كرده‌اند. براساس يافته‌هاي اخير ، حتي اگر ژنها نقش اصلي در ميزان ضريب هوشي افراد داشته باشند، هرگز نمي‌‌توان تأثير والدين را بر ذهن كودك منكر شد. بخصوص در سالهاي اول زندگي كودك ، وقتي مغز هنوز در حال شكل‌گيري و تكامل است، توجهات والدين حتي اگر شركت در بازي ساده‌اي چون دالي موشك باشد، به ايجاد مداربنديهاي مغزي پيچيده و ضروري و تقويت آن براي ارتقاي هوش كودك كمك ميكند.
اهميت تعاليم دوران كودكي
كريگ رمي (CRAIG RAMEY) پروفسور روانشناسي كودك مي‌‌گويد: «واقعا لازم است والدين بدانند كه چقدر داده‌هايشان به فرزندان مهم و سرنوشت‌ساز است و كودك از سنين بسيار پايين و بدو تولد تحت تأثير تربيت والدين قرار مي گيرد.»تحقيقات دانشمندان روي دو گروه شاهد و آزمايشي از كودكان نشان داده است كه تجارب و تعاليم دوران كودكي روند رشد و تكامل فكري را تسريع و تقويت ميكند. دو سال اول زندگي به نوعي دوره طلايي رشد مغزي كودك است و اين زمان دوران ايجاد ارتباطاط مغزي به حساب مي‌آيد. در اين سن در مغز بيش از 300 تريليون ارتباط وجود دارد و در همين زمان سلولهايي كه هنوز مرتبط نشده‌اند و مورد استفاده قرار نگرفته‌اند غير قابل استفاده مي‌شوند.
به چشمان كودك نگاه كنيد
چشمان نوزاد در شش هفتگي تا فاصله 17.5 سانتيمتري متمركز مي‌شود و اين دقيقا به اندازه فاصله‌‌اي است كه شما كودك را جلوي خود نگه مي‌داريد و به صورت او نگاه مي‌كنيد. اين عمل ارتباطات مغزي را به الگويي تشخيصي كه با هر بار ديدن تقويت مي‌شود تبديل ميكند. و به كودك كمك ميكند در شناخت مفاهيم مشابه و نامتشابه مهارت بهتري كسب كند.
با كودك حرف بزنيد
دكتر هوتنلوچر (HUTTENLOCHER) پروفسور روانشناسي معتقد است: «فرمانهاي اوليه زباني براي كودك بسيار مهم‌اند. زيرا زبان در موفقيت عملكرد ذهني بسيار اهميت دارد و هر درك و استنباطي از زبان به ايجاد توانايي كلامي و بيان صحيح لغات كمك ميكند. دامنه لغات كودك بستگي مستقيم به ميزان صحبت والدين طي دو سال اول زندگي اودارد.»
موسيقي در رشد ذهن كودك مؤثر است
موسيقي دنيايي فراتر از ريتم و ملودي به كودك مي‌آموزد. دانشمندان معتقدند تعليم سرودهاي گروهي و نواختن پيانو براي كودكان سه ساله به تدريج باعث تقويت قدرت استدلال فرا زماني آنان مي‌شود. اين كودكان در تركيب و ساخت پازل در مقايسه با بچه‌هايي كه تمرين موسيقي نداشته‌اند، دقيق‌تر و سريع‌تر و در درك مفاهيم رياضي موفق‌‌ترند.
با تشويق ، كنجكاوي كودك را تحريك كنيد
همگام با رشد جسماني كودك ، قدرت تفكر و انديشه او نيز در حال رشد و شكوفايي است. او از طريق تجربه وقايع جديد در زندگي دنيا را مي‌شناسد و آن را كشف ميكند. نيازي نيست كنجكاوي را به بچه‌ها آموزش دهيم، بلكه بايد وجود سرشار از كنجكاوي‌شان را به صورت هدفمند ارضا كنيم. پدر و مادر با تشويق هر گام كوچك كودك ، كمك بزرگي به خلاقيتهاي بزرگتر وي در آينده خواهند كرد.
براي اشيا اسم بگذاريد
كودكان حتي پيش از آنكه بتوانند صحبت كنند، قادرند بسياري چيزها (براي مثال اجسام مختلف و رنگها) را درك كنند. در اين سن اگر به او بگوييد: «عروسك خرسي سفيدت را بياور»، او دقيقا مي‌داند اين اسم متعلق به كدام اسباب بازي‌اش است. بنابراين يكي ديگر از وظايف والدين نامگذاري انواع رنگها ، اندازه‌ها و شكلها براي تقويت درك كودك است.
بايستيد و هورا بكشيد
وقتي كودكتان موفق مي‌شود براي اولين بار از فنجان آب بخورد و شما فرياد شادي سر مي‌دهيد، اين عمل شما نه تنها او را خوشحال ميكند، بلكه ارتباطات قشر جلويي مغز و بخش دروني مغز او را كه جايگاه احساسات است، تقويت مي‌نمايد. بين ده تا هجده ماهگي اين ارتباطات مغزي شكل مي‌گيرد. براي مثال وقتي اولين گامهاي او را تشويق مي‌كنيد، اين عمل باعث خوشحالي او مي‌شود و در پي آن جرياني از مواد شيميايي در مغز او آزاد مي‌گردد كه اين چرخه را تقويت ميكند.
در مقابل ، هرگونه بي‌توجهي والدين به رفتارهاي كودك موجب تقويت نشدن چرخه ارتباطات مغزي او مي‌شود و كودك نسبت به انجام كارهاي جديد دلسرد مي‌گردد. دامنه لغات كودك بستگي مستقيم به ميزان صحبت والدين طي دو سال اول زندگي او دارد.
به توجه خود نسبت به فرزند ادامه دهيد
هرگز توجهات خود را از فرزندانتان دريغ نكنيد. گرچه توجه والدين درسنين پايين براي كودك بسيار مهم است، اما پيشرفت ذهني و هوشي اودر اين سنين به پايان نمي‌‌رسد. شبكه‌هاي عصبي ، بخصوص آنها كه به احساسات مربوط مي‌شوند تا سنين نوجواني در حال توسعه‌اند. بنابراين با افزايش سن مي‌توانيد به كتاب خواندن فرزندتان اهميت بيشتري بدهيد، او را در گفت و گوهاي خانوادگي سهيم كنيد، از وي نظر بخواهيد، به او موسيقي بياموزيد و نيز مشوقي مهربان برايش باشيد.
علاوه بر اينها ، نقش ما به عنوان پدر و مادر تنها به دوران كودكي و نوجواني محدود نمي‌شود، زيرا فرزندان در جواني و بزرگسالي هم به پشتيبان و راهنما نياز دارند.