● امروزه دختران نوجوان علاقه زیادی به لاغر بودن از خود نشان می دهند، حتی گاهی به صورت خودسرانه رژیم می گیرند، آیا این مسئله مشكل ساز نخواهد شد.
▪ دختران در این دوره باید روزانه ۲۲۰۰ تا ۲۴۰۰ كالری دریافت كنند. اضافه وزن نتیجه مصرف بیش از حد نشاسته، نمك و احتباس آب در بدن است. گرفتن رژیم غذایی در این سنین اصلاً صحیح نیست زیرا نوجوان باید از تمام گروه های غذایی استفاده كند. ما یك هرم غذایی متشكل از پنج گروه اصلی داریم كه سبزیجات پایه این هرم و غذاهای چرب و شیرین كه باعث افزایش وزن می شوند، رأس هرم را تشكیل می دهند. اگر این مواد در این دوران به میزان كافی به بدن نرسیده و بدن كمبود پیدا كند، ممكن است در بزرگسالی باعث بروز بیماری های حاد و مزمن در فرد شود، زیرا این عارضه ها لحظه ای نیستند، بلكه ثمره كمبودهای دوران كودكی و نوجوانی فرد است.
● ارتباطی بین تغذیه و رفتار نوجوان وجود دارد؟ ▪ بچه ها در این سنین، بسیار حساس و درون گرا می شوند و از آنجایی كه مسائل تغذیه ای با مسائل روانی ارتباط تنگاتنگ و دو طرفه ای دارند، تغذیه دختران و توجه به آن در این سنین بسیار مهم است و حتی گاهی اختلالات تغذیه ای كه نتیجه اختلالات هورمونی است با تغییر خلق و خو بروز پیدا می كند.
● مصرف كلسیم كافی در این دوران چه اهمیتی دارد؟ ▪ نوجوانان به دلیل افزایش قد، نیاز به دریافت كلسیم دارند كه این میزان برای افراد زیر ۴۰ سال، هزار میلی گرم در روز و برای افراد بالای چهل سال ۱۲۰۰ میلی گرم در روز است. به دلیل این كه كلسیم به مرور جذب بدن می شود و بدن نمی تواند درهر بار مصرف كلسیم، بیش از ۵۰۰ میلی گرم از آن را دریافت كند، در برخی موارد نیاز به مصرف دارو های مكمل مانند قرص های كلسیم یا كمپلكس های حاوی مولتی كلسیم بنا به تجویز پزشك احساس می شود كه گاهی به دلیل مشكلات كلیوی ناشی از مصرف این داروها، تجویز آنها صورت نمی گیرد، اما باید در برنامه غذایی نوجوانان به میزان كافی نیز پنیر، تخم مرغ، ماست، شیر، میوه و مواد غذایی كنسانتره شده حاوی كلسیم را مورد توجه قرار داد. در مورد افرادی هم كه با مصرف شیر دچار اختلالات گوارشی می شوند، جایگزین كردن پنیر و ماست توصیه می شود. باید گفت كلسیم موجود در مواد طبیعی بسیار بهتر از مكمل های كلسیم جذب می شود. برای جذب بهتر كلسیم، بدن به ویتامین D و منیزیم نیاز دارد. ویتامین D از طریق قرار گرفتن در معرض نور آفتاب و نیز مصرف غذاهایی مانند زرده تخم مرغ، جگر و... تأمین شده و منیزیم نیز در سبزیجات با برگ های سبز، مغزها و بنشن ها وجود دارد و باید روزانه ۳۲۰ میلی گرم آن توسط بدن دریافت شود. در اینجا توجه به تركیب مواد معدنی جهت افزایش جذب آنها ضروری است. برای مثال كاهو را باید همزمان با آهن مصرف كرد و یا این كه باید ویتامین آ و ای را همراه با هم مورد مصرف قرار داد. گاهی اوقات افراد نسبت به نحوه مصرف انواع ویتامین ب كه باید به صورت محلول در آب مورد مصرف قرار گیرند، بی توجهی می كنند و یا حتی گاهی آنها را همراه داروهای مسكن مصرف می كنند كه این امر تأثیر این ویتامین را از بین می برد. ویتامین ب باید همراه با ویتامین ث مصرف شود تا جذب آن دو برابر شود. ویتامین ث هم عمدتاً در میوه جات و سبزیجات خام وجود دارد.
● نیاز به آهن در این دوران چقدر است؟ ▪ این میزان برای دختران حدود ۱۵ میلی گرم در روز است. متأسفانه اكثر دختران به دلیل كمبود مصرف مواد لبنی و سبزیجات مشكل آهن دارند. در برخی از مواد كه حاوی ستیات بالایی است، جذب آهن با مشكل روبه رو می شود. امروزه آهن را درون مولكو لهای لیپوزون (Lipozone) تزریق می كنند. لیپوزون ها به شكل توپهایی تو خالی هستند كه دورشان را چربی فرا گرفته است. توصیه می شود مواد غذایی به شكل صحیح پخت شوند تا آهن و ویتامین آنها در تركیب با مواد از بین نرود. برای افرادی كه كمبود آهن دارند، مصرف گوشت و تخم مرغ توصیه می شود. زیرا این گروه غذایی علاوه بر پروتئین، حاوی ویتامین ها و مواد معدنی مانند ویتامین ب، آهن و روی نیز هستند.
● آیا مصرف كافئین در این دوران ضرر دارد؟ ▪ مصرف كافئین در این دوران اصلاً توصیه نمی شود، زیرا نوجوانان ما دچار كمبود آهن هستند و كافئین نیز جذب آهن مواد غذایی را كاهش می دهد. توصیه می شود حداقل تا یك ساعت پس از صرف غذا، كافئین مصرف نشود.
● مصرف ویتامین آ برای درمان جوش های پوستی در دوران نوجوانی چه تأثیری دارد؟ ▪ یكی از دلایل بروز جوش های پوستی كمبود ویتامین آ است، به همین دلیل گاهی توسط پزشكان تجویز می شود. البته باید توجه داشت كه ویتامین آ و ای مكمل هم هستند و ویتامین ای جذب ویتامین آ را تا دو برابر افزایش می دهد اما این امر درمان قطعی جوش ها به حساب نمی آید، زیرا گاهی اختلالات هورمونی و روش تغذیه در بروز این جوش ها نقش دارند. بطور كلی به دختران نوجوان توصیه می شود، از مصرف غذاهای حاوی قندهای ساده مانند قند و شكر كه در دهان جذب شده و به صورت لحظه ای قند خون را بالا می برند، خودداری كرده و به جای آن از قندهای مركب مانند قند میوه و قند نشاسته مثل انگور، انجیر، خربزه، عسل و خرما استفاده كنند زیرا قند های مركب دارای تجزیه تدریجی بوده و در معده پس از گذشت یك ساعت تجزیه می شوند.
● كمبود ویتامین ها چه تأثیری بر نوجوان دارد؟ ▪ در این سنین والدین باید نسبت به گنجاندن انواع ویتامین در برنامه غذایی نوجوان، بسیار دقیق باشند. زیرا كمبود ویتامین می تواند باعث اختلال در رشد قدی، رفتارهای روحی- روانی و جسمی مانند كاهش دید، تاری دید (خصوصاً در شب)، سایه دار شدن دید، خطای دید (درهم دیدن خطوط)، نازك شدن مو و ناخن و ... شود، كه این امر در موارد بسیار حاد حتی باعث تغییر شكل گلبولهای قرمز و كاهش میزان هموگلوبین نیز می شود. افسردگی كه امری رایج در دوران نوجوانی است، به دلیل كمبود ویتامین ب و ث رخ می دهد. البته باید توجه داشت كه همانطور كه گفته شد، ویتامین ث جذب ویتامین ب را تا ۵۰ درصد افزایش می دهد.
● علائم كم خونی در دوره نوجوانی چیست؟ ▪ سرگیجه یا سیاهی رفتن چشم، بی رنگ شدن ناخن ها، تعرق زیاد، عصبانیت، خشكی پوست، ترك خوردن گوشه ناخن و لب از علائم كم خونی است.
● برای رفع كم خونی باید چه موادی را بیشتر مصرف كرد؟ ▪ در برنامه غذایی فرد باید پروتئین بیشتری گنجانده شود. برای مثال میزان دریافت پروتئین (مقدار گوشت) برای ناهار حدود یك الی یك ونیم گرم به ازای هر كیلوگرم وزن بدن است. بقیه نیاز پروتئینی بدن نیز باید با مصرف پنیر، ماست، نان، برنج و... تأمین شود. در این میان نقش عمده را مصرف گوشت بازی می كند. زیرا پروتئین های گیاهی مانند نخود، لوبیا، عدس و ... به دلیل نداشتن ارزش بیولوژیكی بالا چندان اهمیت ندارند. از این رو به افرادی كه كم خونی و كمبود آهن دارند مصرف گوشت اعم از گوشت سفید یا قرمز توصیه می شود. در كل باید هفته ای دو الی سه بار گوشت قرمز مصرف شود.
● در مورد میزان مصرف مایعات توضیح دهید؟ ▪ بدن انسان در صورت عدم دریافت آب و مایعات به میزان كافی دی هیدراته می شود كه عمدتاً افراد خودشان از آن مطلع نیستند. خستگی مفرط، ضعف در تمركز، سردرد و ... از علائم آن است. از این روتوصیه می شود روزانه هشت لیوان آب نوشیده شود.
● در زمینه تغذیه نوجوانان چه توصیه ای به والدین آنها دارید؟ ▪ از آنجایی كه تغذیه نقش عمده ای در پیشرفت و عملكرد نوجوانان دارد، به والدین توصیه می شود كه به تغذیه نوجوانان توجه بیشتری داشته باشند. از مصرف غذاهای فرآوری شده مانند سوسیس، كالباس و ... كه ارزش غذایی ندارند، خودداری كنند. سعی كنند مواد را حتی الامكان به شكل طبیعی مورد مصرف قرار دهند. مواد را به شكل صحیح طبخ كرده و از سرخ كردن بیش از حد غذاها پرهیز كنند. برای صبحانه اهمیت زیادی قائل شوند. تدابیری اتخاذ كنند تا نوجوان حتماً صبحانه كامل بخورد. بخصوص مصرف نان، پنیر، گردو، تخم مرغ و گوجه فرنگی توصیه می شود.