در حال حاضر بین ۴۵۰ تا ۵۰۰ هزار نفر در ایران به آلزایمر مبتلا هستند. براساس آمار سازمان بهداشت جهانی در حال حاضر ۳۵ میلیون نفر در سراسر جهان از بیماری آلزایمر یا زوال عقل رنج می برند که تا سال ۲۰۵۰ این آمار به ۱۱۵ میلیون نفرخواهد رسید. همه اینها باعث شد به بررسی نشانه های دقیق آلزایمر، تاثیر تغذیه در مهار یا پیشرفت بیماری و راهکارهای تغذیه ای برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری بپردازیم.
ابتلا به بعضی بیماری ها اتفاق بسیار ناخوشایندی است، اما می توان ضمن دریافت درمان دارویی مناسب با تغذیه اصولی جلوی پیشرفت بیماری را گرفت. آلزایمر نیز از این قاعده مستثنا نیست. بنابراین هم باید روش تغذیه درست برای کمک به فرد مبتلا به آلزایمر را بدانیم و هم با تغذیه مناسب برای جلوگیری از ابتلا به آن آشنا شویم. بنابراین ابتدا به بررسی تغذیه مناسب برای کمک به فرد مبتلا به آلزایمر می پردازیم و سپس با چند ترکیب کلیدی برای جلوگیری از ابتلا به آلزایمر آشنا می شوید.
از آسان ترین شروع کنید
۱ ـ تنوع غذایی: نخستین نکته، رعایت تنوع غذایی است. به این ترتیب انواع مواد معدنی و ویتامین ها در اختیار بدن فرد مبتلا به بیماری قرار می گیرد و همین مانع پیشرفت سریع بیماری می شود. در این برنامه غذایی باید حتما غلات کامل، پروتئین، انواع میوه و سبزی وجود داشته باشد.
2ـ محدودیت روغن: رژیم غذایی افراد مبتلا به آلزایمر باید عاری از منابع چربی اشباع شده و منابع حاوی کلسترول بالا باشد. بنابراین باید کره، چربی حیوانی مانند دنبه و روغن اشباع در برنامه غذایی این افراد نباشد، اما مصرف اسیدهای چرب حاوی امگا سه مناسب است.
۳ ـ خوراکی های شکری: مصرف موادغذایی تهیه شده با شکر برای افراد مبتلا به آلزایمر مناسب نیست. این خوراکی ها کالری بالایی دارند، اما از نظر ارزش غذایی یعنی وجود انواع ویتامین ها، موادمعدنی و فیبر کیفیت بسیار پایینی دارند. برای تامین طعم شیرینی بهترین روش استفاده از شیرینی ها با منابع طبیعی مانند میوه هایی چون سیب، موز، خرما، توت، کشمش و... است.
۴ ـ خوراکی های نمکی: مصرف بیش از حد سدیم برای افراد مبتلا به آلزایمر مناسب نیست. مصرف نمک باعث افزایش فشار خون می شود. برای طعم دار کردن موادغذایی می توانید به جای نمک از انواع ادویه، گیاهان معطر و دیگر طعم دهنده های طبیعی استفاده کنید.
اشتها خاموش می شود
یکی از تبعات این بیماری، کاهش اشتها و وزن است. در واقع با پیشرفت بیماری این عارضه نیز مشاهده خواهد شد. در این شرایط معمولا مصرف انواع مکمل برای کنترل وزن بیماری، بازگشت اشتهای او در حد مناسب و تامین بخشی از منابع معدنی و ویتامین های بیماری تجویز می شود. برای کنترل این شرایط به این نکته ها دقت کنید:
۱ ـ مایعات در اولویت: در شرایطی که بیمار دچار بی اشتهایی شده است، مصرف موادغذایی که به شرایط مایع نزدیک تر است، می تواند نیاز بدن بیمار را تامین کند. مصرف انواع سوپ، آبمیوه، انواع میوه همراه با شیر، انواع میوه آبدار و یخ نوش (smoothie)از گزینه های مناسب است.
۲ ـ انتخاب ویژه: سعی کنید خوراکی ها و غذاهایی که فرد مبتلا به بیماری آنها را بیشتر دوست دارد، انتخاب کنید. به این ترتیب می توانید تا حد زیادی به بازگشت اشتهای بیمار مطمئن باشید.
وقتی عطر و بو دیگر حس نمی شود
در شرایطی که بیمار حس بویایی مناسب ندارد و توان حس بوها را از دست می دهد، اشتهای او از پیش هم کمتر می شود و نمی تواند براحتی غذا میل کند. اغلب غذا را پس می زند و از خوردن غذاها اکراه دارد. بنابراین باید غذاها را به شکلی مناسب در اختیار او قرار دهید.
۱ ـ تزئین: غذاهایی که ظاهر خوبی دارند فرد را به خوردن تشویق می کنند. برای مثال تهیه ساندویچ های کوچک با تزئین خاص، تزئین بشقاب غذا به شکل ساده اما ویژه و آراستن میز ممکن است باعث تشویق فرد به خوردن شود.
۲ ـ همراهی با بیمار: برنامه غذا خوردن را طوری تنظیم کنید که همراه فرد مبتلا به بیماری غذا بخورید. به این ترتیب فرد را به خوردن تحریک خواهید کرد. درحین غذا خوردن با او حرف بزنید تا غذا خوردن به وظیفه و اجبار تبدیل نشود.
۳ ـ مانع خوردنش نشوید: زمانی که فرد اشتها به خوردن غذا یا نوشیدنی خاصی دارد، مانع او نشوید. به این ترتیب نخوردن بعضی روزها جبران خواهد شد.
نکته های طلایی
با پیشرفت بیماری شاهد این تغییرات ناخوشایند خواهید بود. آنها را بشناسید تا بتوانید به بیماری کمک کنید. در این اوضاع خاص باید حتما از متخصصی که بیماری تحت نظر اوست مشورت بخواهید تا بتوانید مشکل را برطرف کنید. به این نکته ها دقت کنید.
ـ دیگر نمی شناسد: از مقطعی به بعد بیمار هیچ حسی به هیچ نوشیدنی یا غذایی ندارد و نمی تواند خوراکی ها را شناسایی کند.
ـ خوردن دردناک است: غذا خوردن برای بیمار سخت و دردناک می شود و به همین دلیل از غذا خوردن امتناع می کند؛ اما نمی تواند به شما بگوید. در صورت مشاهده بی اشتهایی شدید در فرد حتما با متخصص گوارش و مغز و اعصاب مشورت کنید.
ـ داروها اثر می گذارند: تغییر نوع یا دوز داروها ممکن است باعث خاموشی اشتهای فرد شود. در این شرایط باید با متخصص مشورت کنید تا برای این مشکل شما را راهنمایی کند.
ـ تحرک کم، اشتهای خاموش: زمانی فرد به خوردن غذا اشتها دارد که غذاهای دریافتی هضم و جذب شود و موقع تحرک بدنی و... به کار برود، اما وقتی تحرک بدنی فرد بشدت کاهش می یابد، غذا و خوراکی ها با وجود هضم و جذب، آن طور که باید مورد استفاده قرار نمی گیرند و همین امر مانع گرسنگی بیمار می شود.
ـ عطر و طعم را نمی شناسد: سخت ترین مرحله بیماری عدم درک درست از عطر و طعم غذاست. این مساله فرد را بشدت بی اشتها می کند. برای کنترل این شرایط با متخصص مشورت کنید.
این مواد را فراموش نکنید
برای این که خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش دهید، حتما به وجود این ترکیب ها در برنامه غذایی تان دقت کنید:
ـ ویتامین B۱۲: ویتامین های خانواده B بویژه B۱۲ باعث کاهش و کنترل میزان «هموسیستئین» خون می شوند.
منبع غذایی: نان سبوس دار، گوشت ماکیان، تخم مرغ، ماست، شیر و غلات غنی شده با ویتامین B۱۲
ـ ویتامینE: این ویتامین حاوی دو خاصیت آنتی اکسیدانی و ضدالتهاب است. بنابراین روند پیری سلول های مغز، آسیب و التهاب آنها را کند می کند و مانع ابتلا به آلزایمر می شود.
منبع غذایی: تخمه آفتابگردان و روغن آن، برگ ترب، کلم بروکلی، برگ شلغم، اسفناج، انواع آجیل خام، گوجه فرنگی، انواع فلفل دلمه ای، غلات کامل، کره بادام زمینی.
ـ اسیدچرب امگا ۳ و ۶: این دو اسید چرب ضمن تامین چربی مورد نیاز غشای مغز روند پیری سلول های مغز را کند می کنند. خاصیت ضدالتهاب نیز دارند.
منبع غذایی: انواع آجیل های خام و ماهی های چرب که به صورت آب پز تهیه و میل شوند.