در وسط يك نشست پر شور و سريع ايده يابي قرار داريد. گروه تان قوانين يورش فكري را دقيقا" رعايت مي كند. هيچ كسي انتقاد نمي كند. نوعي سهميه جهت ايجاد 80 ايده براي گروه تعيين كرده ايد. تعدادي ايده بسيار خوب دور از ذهن در شرف ايجاد شدن است. ديگران با استفاده از ايده هاي حاصل با سرعتي شبيه مسابقات اتومبيل راني ايده ارايه مي كنند. ولي ناگهان همه چيز متوقف مي شود. چاه خشك شده است. در خندقي افتاده ايد و شما و اعضاي گروهتان دور ميز كنفرانس نشسته و به يكديگر خيره می شويد. آن چه غير قابل تصور مي نمود اتفاق مي افتد. ايده هايتان ته كشيده است! با يك مخمصه روبرو شده ايد. چه خواهيد كرد؟ نگران نباشيد، راهي وجود دارد.
يكي از ابزار هايي كه مي تواند به شما كمك كند از اين مخمصه رها شويد تكنيك تحميل روابط است. تحميل روابط اين گونه عمل مي كند: مسأله أي را كه براي حل آن مي كوشيد در نظر بگيريد. شيء يا وضعيتي را از يك زمينه كاملا" غير مرتبط انتخاب كنيد ويك اتصال برقراركنيد يا رابطه أي بين دو موضوع ـ مسأله مورد نظر و شيء يا وضعيت غير مرتبط ـ بيابيد. نتيجه اين ايجاد اتصال يك ايده جديد است.
فرض كنيد در تلاشيد شيوه اي را كه اطلاعات در مؤسسه تان جريان مي يابد بهبود بخشيد. در كسب و كار شما اتفاقات چنان باسرعت به وقوع مي پيوندند كه كاركنانتان فرصت نمي يابند بفهمند چه می گذرد. بنابراين تصميم گرفته ايد در مورد اين مسأله يك نشست ايده يابي برگزار كنيد. اين بار وقتي كار ايده يابي به كندي مي گرايد به جاي آن كه كار مختل گردد، به اطراف اطاق كنفرانس نگاهي مي اندازيد و چشمتان به تكه اي پنير كه قرار است براي نهار صرف كنيد مي افتد. مي كوشيد اتصالي بين پنير و مسأله ارتباط در محل كارتان بيابيد.
در اين كوشش براي تحميل روابط، ممكن است ايده هاي زير به ذهنتان خطور كند:
« اطلاعات به روز شده مؤسسه را در كپسول هاي كوچك قرار مي دهيد كه افراد با قهوه اول صبح خود ميل كنند،» يا «اطلاعات را به اندازه تكه هاي به سهولت خواندني كه افراد در موقع نهار بتوانند بخوانند تقسيم مي كنيد،» يا « اطلاعات مؤسسه را بر روي دستمال هاي كاغذي چاپ كرده آن را با قهوه اول صبح بين افراد تقسيم مي كنيد،» يا « يك نوار ويديوئي در دسترس داشته باشيد كه اطلاعات به روز شده مؤسسه را در زمان هاي نهار و تنفس نشان دهيد.»
كار را تمام كرده ايد. از مخمصه نجات يافته ايد. دوباره راه افتاده ايد.
تحميل روابط بر پايه اين اصل قرار دارد كه يكي از بهترين راه هاي خلق ايده هاي جديد تركيب ايده هاي قديم به شيوه هايي جديد است. بعضي از جالب ترين و با ارزش ترين ايده هايي كه داريم نتيجه اين فرايند اتصال است. اختراع دستگاه چاپ توسط گوتنبرگ نمونه زيبايي از تحميل روابط است.
در آغاز قرن پانزدهم، در اروپا فرايند چاپ ديگر چيز تازه اي نبود. بلوك هاي چوبي با نوشتجات يا تصاوير حك مي شدند سپس اين بلوك ها كاملا" با يك ماده رنگي قهوه اي خيس مي شدند. يك صفحه مرطوب كاغذ برروي بلوك قرار داده مي شد و پشت آن با ماده جلادهنده مالش داده مي شد تا نوشتجات به آن منتقل شود. هر ورقه كاغذ را فقط مي شد بر يك روي آن چاپ كرد. اين يك فرايند خسته كننده بود. هدف گوتنبرگ چاپ انجيل بود ولي فكر حك كردن كل 1300 صفحه برروي تكه هاي كاغذ فكري بيهوده بود.
در آن زمان گوتنبرگ شكل خامي از دستگاه تحرير متحركي داشت بدين ترتيب كه مي توانست حروف جداگانه را به شكل سكه ها يا مهرهايي بسازد. مهرها شبيه مهرهايي بود كه بر روي موم پشت پاكت ها اثر مي گذارند، اما اگر گوتنبرگ حروف جداگانه اش را به شكل مهر، به جاي حك كردن برروي چوب مي ساخت، مهرها وقتي آنها را روي كاغذ مي ماليد تغيير مكان مي دادند و در نتيجه چاپ واضح و روشني به دست نمي آورد.
هركاري كه ممكن مي نمود انجام داد ولي هيچ يك به نتيجه نرسيد تا آن كه روزي از او دعوت شد به كارخانه شراب سازي براي مشاوره درباره يك مشكل فني برود. وي چنين مي گويد، »جريان شراب را ملاحظه كردم و با بازگشت از معلول به علت، قدرت ماشين پرس شراب را مطالعه كردم و به اين نتيجه رسيدم كه هيچ چيز در مقابل آن تاب مقاومت ندارد. «
در آن لحظه، به خاطرش چنين خطور مي كند كه همان فشار پيوسته اي را كه دستگاه پرس شراب بر روي انگور ها وارد مي كند، مي توان با مهرها برروي كاغذ وارد آورد ـ يافتم، يافتم! با قدري تغيير و تعديل، پرس چاپ متولد شد. اين دو موضوع ـ دستگاه پرس شراب و پرس چاپ ـ از يكديگر بسيار بيگانه به نظر مي رسند. ولي اگر به تاريخچه خلاقيت و ايده هاي نو بنگريم، جريان مرتبط ساختن ايده هايي از حوزه هاي كاملا" مختلف به شكل هايي جديد است كه مفاهيمي بسيار پرتوان به وجود مي آورد.
اختراعي جديدتر كه اين گسترش از يك حوزه به حوزه اي ديگر را به نمايش مي گذارد فر مايكروويو ـ ميكروفر ـ است. امواج مايكروويو براي انتقال مكالمه هاي تلفني، داده هاي رايانه اي، و ساير شكل هاي انتقال اطلاعات به كار مي رود. اما به علت ويژگي خاصي از امواج مايكروويو، در شرايط معيني مقدار زيادي گرما در مدت زمان كوتاه توليد مي كند. همان تكنولوژي كه مي تواند براي انتقال اطلاعات به نقاطي دور دست به كار رود، براي پخت غذاي شما مورد استفاده قرار مي گيرد. از مخابرات به پخت و پز . . . جهش بزرگ ديگري بين مفاهيم.
بنابراين روش خلق روابط تحميلي چيست؟ اگر در يك نشست ايده يابي با كندي روبرو مي شويد، صرفا" به اطراف اتاقي كه در آن به كار مشغوليد بنگريد و بين مسأله مورد نظرتان و هر چيزی كه بر آن متمركز مي شويد رابطه أي تدبير كنيد. ايده أي كه از تحميل روابط به دست مي آيد ممكن است ايده سد شكني كه به دنبال آن بوده ايد نباشد. ممكن است حتي مسخره به نظر رسد ولي با استفاده از روش تحميل روابط، جريان يافتن ايده ها را دوباره آغاز مي كنيد.
كاتالوگ هاي داراي عكس هاي متعدد، منابعي عالي براي ايجاد روابط تحميلي اند. وقتي در مي يابيد كه نشست ايده يابي به كندي گراييده، به طور بختايي يك قلم از كاتالوگ انتخاب نموده ببينيد آيا مي توانيد آن را با مسأله تان مرتبط سازيد. اگر چند ايده اولي كه ايجاد مي كنيد بي معني است نگران نشويد ـ ساير ايده هايي كه در پي خواهند آمد ممكن است سد شكني أي باشد كه در جست و جوي آن بوده ايد.
صفحات آگهي هاي تجارتي در روزنامه ها، دفتر هاي تلفن، و نظاير آن نيز در يافتن ايده هايي براي تحميل روابط مفيد قرار مي گيرند. صرفا" يك صفحه را بازكنيد و موضوعاتي را كه در طبقه بندي هاي مختلف قرار دارند و مي توانيد با استفاده از آنها رابطه اي با مسأله تان تحميل كنيد مورد بررسي قرار دهيد. در جست و جوي موضوعي برويد كه با مسأله تان هرچه بيگانه تر باشد. بنابراين، اگر برروي مسأله اي درباره دفتر كار ايده يابي مي كنيد، در طبقه بندي وسايل دفتری به جست و جو نپردازيد.
روابط تحميلي فقط يك تكنيك گروهي نيست بلكه مي توانيد آن را وقتي به تنهايي مشغول ايده يابي هستيد نيز به كار بريد. به خاطر داشته باشيد كه هرچه فاصله بين حوزه ها بيشتر باشد، ايده هايي كه ايجاد خواهيد كرد بديع تر و منحصر به فرد تر خواهند بود.
خود را رها كنيد و ببينيد چه روابط زيبا و جديدي مي توانيد خلق كنيد.