(Separation Anxiety) اضطراب جدایی در کودکان
نوعی ترس شدید برای جداشدن یا از دست دادن یک عزیز معرفی می‌شود. این نوع اضطراب معمولا در نوزادان و کودکان نوپا وقتی که مادر یا سایر مراقبان آن‌ها را ترک می‌کنند، شایع است.اضطراب جدایی یک احساس طبیعی در نوزادان و کودکان نوپا است که برخی مواقع بزرگسالان هم درگیر آن خواهند بود. وقتی اضطراب با رفتار مناسب سن تداخل پیدا کند، به اختلال تبدیل می‌شود که نیاز به درمان دارد.
ترس از غریبه‌ها و اضطراب جدایی بین سنین 6 ماه تا 3 سال بسیار رایج است. این وضعیت را باید بخش طبیعی از رشد کودک دانست که معمولا خودبه‌خود از آن عبور می‌کند. اما شدت اضطراب هنگام ترک والدین می‌تواند در بزرگسالی اثرات منفی زیادی به‌جا بگذارد. نوزادان و کودکان نوپا اگر احساس کنند یکی از والدین ترکشان می‌کند یا حتی احتمال جدایی برای آن‌ها وجود داشته باشد، مضطرب خواهند شد و حالت بی‌قراری شدیدی پیدا می‌کنند.به این آشفتگی و نگرانی اضطراب جدایی از مادر در نوزادان گفته می‌شود که کاملا طبیعی است و یک مرحله از رشد عاطفی نوزادان خواهد بود. این اضطراب در کودکان نوپا مخصوصا زیر 3 سال نرمال است. آن‌ها معمولا به مادر خود می‌چسبند، گریه می‌کنند و هنگام ترک والدین برای رفتن به مهدکودک یا نزد مراقب دیگر مقاومت خواهند کرد.
اختلال اضطراب جدایی چه زمانی ایجاد می‌شود؟
اضطراب جدایی روند طبیعی رشد نوزاد است. اما زمانی‌که شدت مضطرب شدن بسیار شدیدتر از رفتار مناسب با سن باشد (مثلا اضطراب جدایی در کودکان 5 ساله طبیعی نیست) به اختلال تبدیل خواهد شد.
از طرفی روانشناسان معتقدند رفتارها و احساسات هیجانی مرتبط با مضطرب شدن باید حدود چهار هفته تداوم داشته باشند و باعث تضعیف عملکرد طبیعی کودک شود تا بتوان آن را اختلال دانست و شروع به درمان پزشکی کرد.
علت بروز اضطراب جدایی چیست؟
مهمترین عوامل اثرگذار عبارتند از:
- ترک والدین
- مرگ عزیزان
- جدایی یا طلاق والدین
- اعتیاد به الکل والدین
- تغییر مدرسه
- جابه‌جایی از مکانی به مکان دیگر
- تشخیص اضطراب شدید در والدین
- سرپرستی و به فرزندخواندگی گرفتن کودک
علائم اضطراب جدایی را بشناسید!
نشانه‌های اختلال اضطراب جدایی در کودکان پیش دبستانی، مهد کودک یا هنگام بازی بیشتر دیده می‌شود. کودک مبتلا به این اختلال معمولا از رفتن به مهدکودک یا پیش دبستانی امتناع می‌کند. همچنین برخی از کودکان به شدت از ترک والدین خود عصبانی می‌شوند.
سایر علائم اضطراب ترک والدین در کودکان عبارتند از:
- کابوس شبانه
- شب ادراری کودک
- ترس از تنها ماندن
- ترس از ربوده یا گم شدن
- گشتن مداوم دنبال والدین یا مراقب خود
- ترس از افتادن اتفاقات بد برای والدین پس از جدایی
- روش مقابله با اضطراب جدایی در نوزادان و کودکان نوپا چگونه است؟
- روتین خداحافظی داشته باشید و ثابت قدم بمانید، در همان ساعتی که به کودک گفتید بازگردید تا به شما اعتماد کند، کودک را نزد یکی از نزدیکان یا مربی قابل اعتماد بگذارید و دور شدن از او را تمرین کنید.
- یکی از نزدیکان یا مربی قابل اعتماد بگذارید و دور شدن از او را تمرین کنید.
چگونه اضطراب جدایی کودک از مادر را کاهش دهیم؟
کاهش اضطراب جدایی کودک از مادر می‌تواند با استفاده از روش‌هایی که به کودک کمک می‌کنند تا احساس امنیت بیشتری کند و به تدریج به دوری از مادر عادت کند، انجام شود. در اینجا چند توصیه برای کمک به کاهش این نوع از اضطراب آورده شده است:
تمرین‌های کوتاه مدت جدایی: شروع با دوره‌های کوتاه جدایی و به تدریج افزایش مدت زمان دوری می‌تواند به کودک کمک کند تا با احساس جدایی از مادر راحت‌تر شود. مثلاً می‌توانید کودک را برای مدت کوتاهی در اتاقی دیگر قرار دهید در حالی که شما در نزدیکی هستید.
ایجاد یک خداحافظی ثابت: استفاده از یک الگوی خداحافظی ثابت و مثبت هنگام جدایی می‌تواند به کودک کمک کند تا بداند شما باز خواهید گشت. به عنوان مثال، می‌توانید قبل از رفتن او را ببوسید و بگویید که “به زودی برمی‌گردم”.
پیش‌بینی پذیر بودن: سعی کنید برنامه‌ای منظم و پیش‌بینی‌پذیر برای کودک ایجاد کنید. کودکان از داشتن یک برنامه منظم و آگاهی از آنچه بعدی رخ می‌دهد، احساس امنیت می‌کنند.
کاهش نشانه‌های اضطراب: هنگام خداحافظی، سعی کنید آرام و مثبت باشید. کودکان می‌توانند احساسات والدین را درک کنند، بنابراین اگر شما نیز هنگام جدایی آرام باشید، به کودک کمک می‌کند تا او نیز آرام‌تر باشد.
مقابله با کابوس‌ها و ترس‌های شبانه: برای کودکانی که شب‌ها از جدایی رنج می‌برند، می‌توانید با ایجاد یک محیط خواب آرام و امن، به آن‌ها کمک کنید. استفاده از یک چراغ خواب یا دادن یک عروسک نرم مورد علاقه می‌تواند مفید باشد.
چه زمانی برای اضطراب‌جدایی کودکان به روانشناس نیاز داریم؟
این اضطراب بخشی از روند طبیی رشد عاطفی نوزاد است. اما اگر بعد از 3 سالگی همچنان ادامه داشت با یک روانشناس کودک مشورت کنید.