مي دانيم که نام روزهاي هفته در ايران کهن بدين گونه بوده است:
کيوان شيد = شنبه
مهرشيد = يکشنبه
مه شيد = دوشنبه
بهرام شيد = سه‌شنبه
تيرشيد = چهارشنبه
هرمزشيد = پنجشنبه
ناهيدشيد يا آدينه = جمعه
اينک با بررسي ريشه‌هاي اين واژگان به اين بر‌آيند ساده مي‌رسيم:
کيوان شيد = شنبه
Saturday = Satur + day
Saturn = کيوان
------------------------------------------------------------------------------
مهرشيد = يکشنبه
Sunday = Sun + day
Sun = خور (خورشيد) = مهر
------------------------------------------------------------------------------
مه شيد = دوشنبه
Monday = Mon + day
Moon = ماه
--------------------------------------------------------------------------------
بهرام شيد = سه‌شنبه
Tuesday = Tues + day
* Tues = god of war = Mars = بهرام
*
O.E. Tiwesdæg, from Tiwes, gen. of Tiw "Tiu," from P.Gmc. *Tiwaz "god of the sky," differentiated specifically as Tiu, ancient Germanic god of war, from PIE base *dyeu- "to shine" (see diurnal). Cf. O.N. tysdagr, Swed. tisdag, O.H.G.ziestag. The day name (second element dæg, see day) is a translation of L. dies Martis (cf. It. martedi, Fr. Mardi) "Day of Mars," from the Roman god of war, who was identified with Germanic Tiw (though etymologically Tiw is related to Zeus), itself a loan-translation of Gk. Areos hemera. In cognate Ger. Dienstag and Du. Dinsdag, the first element would appear to be Gmc. ding, þing "public assembly," but it is now thought to be from Thinxus, one of the names of the war-god in Latin inscriptions.
---------------------------------------------------------------------------
تيرشيد = چهارشنبه
Wednesday = Wednes + day
* Wednes = day of Mercury = Mercury = تير
*
O.E. Wodnesdæg "Woden's day," a Gmc. loan-translation of L. dies Mercurii "day of Mercury" (cf. O.N. Oðinsdagr, Swed.Onsdag, O.Fris. Wonsdei, M.Du. Wudensdach). For Woden, see Odin. Contracted pronunciation is recorded from 15c. The Odin-based name is missing in German (mittwoch, from O.H.G. mittwocha, lit. "mid-week"), probably by influence of Gothic, which seems to have adopted a pure ecclesiastical (i.e. non-astrological) week from Greek missionaries. The Gothic model also seems to be the source of Pol. sroda, Rus. sreda "Wednesday," lit. "middle."
--------------------------------------------------------------------------
هرمزشيد = پنجشنبه
Thursday = Thurs + day
* Thurs = Thor = day of Jupiter = Jupiter = هرمز
*
O.E. Þurresdæg, perhaps a contraction (influenced by O.N. Þorsdagr) of Þunresdæg, lit. "Thor's day," from Þunre, gen. ofÞunor "Thor" (see Thor); from P.Gmc. *thonaras daga- (cf. O.Fris. thunresdei, M.Du. donresdach, Du. donderdag, O.H.G.Donares tag, Ger. Donnerstag "Thursday"), a loan-translation of L. Jovis dies "day of Jupiter," identified with the Gmc. Thor (cf. It. giovedi, O.Fr. juesdi, Fr. jeudi, Sp. jueves), itself a loan-translation of Gk. dios hemera "the day of Zeus."
-------------------------------------------------------------------------
ناهيدشيد يا آدينه = جمعه
Friday = Fri + day
* Fri = Frig = day of Venues = Venues = ناهيد
*
O.E. frigedæg "Frigga's day," from Frige, gen. of Frig (see Frigg), Germanic goddess of married love, a West Germanic translation of L. dies Veneris "day of (the planet) Venus," which itself translated Gk. Aphrodites hemera. Cf. O.N. frijadagr, O.Fris. frigendei, M.Du. vridach, Du. vrijdag, Ger. Freitag "Friday," and the Latin-derived cognates O.Fr. vendresdi, Fr.vendredi, Sp. viernes. In the Germanic pantheon, Freya (q.v.) corresponds more closely in character to Venus than Frigg does, and some early Icelandic writers used Freyjudagr for "Friday." Black Friday as the name for the busy shopping day after U.S. Thanksgiving holiday is said to date from 1960s and perhaps was coined by those who had the job of controlling the crowds, not by the merchants; earlier it was used principally of days when financial markets crashed.
نام روزهاي هفته در ايران باستان
کيوان شيد ( شنبه ) :نخستين روز هفته به نام کيوان شيد نامگذاري شده است که تشکيل شده است از کيوان + شيد . کيوان بعد از مشتري بزرگترين سياره شمرده ميشود . که 700 برابر زمين است . آنرا زحل نيز ناميده اند. شيد نيز به چم ( معني ) نور و روشنايي است . از اين روروز نخست ايراني حکايت از سياره روشن و نوراني را دارد .
مهر شيد ( يکشنبه ) :
روز دوم از هفته مهر شيد است که مهر آن به چم ( معني) دوستي و مهرباني است . در پهلوي ميتراست . مهربرگرفته شده از آئين هفت هزار ساله ميترايي است . مهر همچنين ايزد عهد و پيمان است و در اوستا آمده است که هيچ چيز بر ايزد مهر پوشيده نخواهد بود . نامگذاري اين روز به مهرشيد حکايت از تعهدي است که بين مردمان بايد برقرار باشد زيرا در ايران باستان پيمان شکني و دروغ بزرگترين گناهان به حساب مي آمده است . شيد نيز به چم ( معني ) روشنايي و نور مي باشد .
مه شيد ( دوشنبه ):مه بر گرفته شده از ماه است که اين نيز از آيين ميترايي کهن ايراني آمده است . خورشيد و ماه از تنديس هاي آئين ميترايي بوده است که نشان از قدرت و پويايي جهان آفرينش داشته است . سومين روز هفته در ايران باستان به نام اين نماد خداوند نامگذاري شد و آنرا مه شيد به چم (معني ) ماه روشن و نوراني نامگذاشتند .
بهرام شيد ( سه شنبه ):
بهرام برگفته شده از ورهرام زبان پهلوي باستان است و از يکسو نام ستاره مريخ است . بهرام ايزد پيروزي در ايران باستان شمرده مي شده است و انديشه نياکان ما بر اين بوده است که خداوند يکتا ( اهورامزدا ) نيروي هايش را براي اجرا در بين افراد بشر بين ايزدان ( فرشتگان ) خود تقسيم نموده است تا آنان آنرا براي مردمان پياده کنند . از اين رو بهرام ايزد پيروزي ناميده شده بوده است و چهارمين روز هفته به نام روزپيروزي روشنايي بر تاريکي و غلبه انسان بر بدي ها و اهريمن نامگذاري شده است .
تير شيد ( چهارشنبه ):
تير برگرفته شده از تيشتر پهلوي است . نياکان ما تير را ايزدان و نگهبان باران نامگذاري نموده اند و اينگونه مي پنداشته اند که اهورامزدا براي ياري رساني به کشاورزان و جلوگيري از خشکسالي و باروري زمين و سبز و سالم و پاکيزه ماندن جهان به ايزد باران فرمان ميداده است که به ياري مردمان برسد . در کل اين روز به نام روز روشنايي باران و خواست پروردگار براي حفظ طبيعت نامگذاري شده است .
اورمزد شيد ( پنجشنبه ) :
اورمزد نام ديگري از دهها نام اهورامزدا است که همه حاکي از قدرت و توانايي پروردگار است . اين نام از واژه هاي پهلوي ارمزد - هرمزد - اورمزد - هورمزد - اهورامزدا - مزدا گرفته شده است . از اين رو پنجمين روز هفته به نام روز روشنايي خداوند نامگذاري شده است. از اين رو اين واژه هنوز به گونه اي ديگر در شبهاي جمعه برقرار است و هنوز تصور مردمان ما بر اين است که شبهاي جمعه روز ارتباط با خداوند و فوت شدگان است.
ناهيد شيد ( آدينه ) :
ناهيد همان آنهيته يا آناهيتا است که ايزد آب قرار گرفته است . در اوستا آناهيتا به صورت دوشيزه اي بسيار زيبا - قدي بلند و اندامي تراشيده نام نهاده شده است و نام ديگر ستاره ونوس نيز آناهيتا يا ناهيد است . در کل روز جمعه روز روشنايي آب و مظهر بخشندگي و عنايت پروردگار نامگذاري شده است