مقدمه
نیاز به محبت و تکریم نیازی فطری ، روحی و روانی است که در همه انسان‌ها بویژه در کودکان وجود دارد. برخورد توام با کرامت و محبت موجب سلامت روان و تقویت عزم نفس می‌گردد. دو ویژگی مهم محبت و تکریم همواره از خصوصیات اخلاقی انسان‌های بزرگ چون نبی مکرم ، حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم بوده است. آن حضرت در این زمینه با تاکید فراوان فرموده‌اند: محیط خانه را محل رد و بدل کردن محبت قرار دهید و والدین اجازه دهند که فرزندان با ، محبت بزرگ شوند و خود الگوی مناسبی برای فرزندان باشند. اگر این توصیه حکیمانه را به کار گیریم در آینده‌ای نه چندان دور شاهد جامعه‌ای سالم و بدون تنش خواهیم بود.
محبت و تکریم
محبت به معنی دوست داشتن کسی و تکریم به معنی حب ذات و دوست داشتن خود است، بطوری که اگر محبت از جانب دیگران به فرد ابراز شود، موجب احساس رضایت و خشنودی او می‌گردد. ویژگی‌های انسان با کرامت و با محبت: بخشنده و قدردان محبت‌های دیگران است، به عهد خود وفا می‌کند، جواب بدی را با خوبی می‌دهد، از دیگران چیزی درخواست نمی‌کند و ارزش‌های انسانی خود را محترم می‌شمارد.
اصول تکریم و محبت
- تکریم و محبت به کودک در آغاز ورود به مدرسه باید به اندازه‌ای باشد که وابستگی کودک را به مادر قطع و او را به مدرسه علاقمند کند.
- تکریم و محبت محدود به افراد خاصی نیست، بنابراین تمامی افرادی که با کودک سرو کار دارند، باید با محبت و کرامت رفتار کنند.
- تکریم و محبت باید منطقی و به دور از تبعیض باشد.
- تکریم و محبت باید قلبی و به دور از تصنع باشد.
- علت تحریم و محبت باید برای کودک قابل فهم باشد.
- تکریم و محبت به اندازه‌ای باشد که مانع تربیت صحیح نشود ( کودک بداند که در مقابل رفتار شایسته مورد محبت واقع می‌شود).
- از آنجا که محبت و تکریم از نیازهای اساسی انسان است، نباید ابراز آن مشروط باشد (این کار را انجام بده تا دوستت داشته باشم).
- در ابراز محبت و تکریم ، سن توانایی و درک کودک را در نظر بگیریم و افراط نکنیم.
- تکریم و محبت به گونه‌ای ابراز شود که برای کودکان قابل درک باشد.
- تکریم و محبت مختص به کودکان نیست. لذا لازم است با توجه به موقعیت و جایگاه افراد (همسر ، خویشان ، بزرگترها و...) آنان را تکریم کنیم.
- ابراز محبت به فرزندان به گونه‌ای باشد که در صورت مواجه شدن با محرومیت بتواند مشکل را حل کند. اجازه دهیم محرومیت را در بعضی از مراحل زندگی‌اش تجربه کند.
اثرات تربیتی ابراز محبت و تکریم
کودکی که از تکریم و محبت والدین بخصوص مادر به اندازه لازم برخوردار شده باشد:
- احساس امنیت می‌کند.
- روانی شاد و دلی با نشاط دارد (متعادل است).
- احساس محرومیت نمی‌کند پیوسته امیدورار است.
- خوش بین و خوش قلب است.
- خیرخواه و انسان دوست است و به فضایل انسانی احترام می‌گذارد.
- دارای سازگاری و سلامت روان است.
- اجتماعی‌تر و دارای اعتماد به نفس است.
- رشد تحصیلی بالاتری دارد.
- از هوش عاطفی و خلاقیت بیشتری برخوردار است.
- چون طعم شیرین محبت و تکریم را چشیده، قادر است این آب حیات را به دیگران نیز هدیه کند.
- مشکلات و تغییرات دوران بلوغ را بهتر می‌پذیرد و با آنها کنار می‌آید.
- در نوجوانی فریب هوسبازان و رانده‌شدگان اجتماعی را نمی‌خورد، (به حیثیت خانوادگی مقید است).
- در سنین جوانی احساس محرومیت ، بی‌پناهی و سردرگمی نمی‌کند، بنابراین به کانون‌های فساد ( اعتیاد، میگساری و ... ) پناه نمی‌برد.
راه‌های ابراز محبت و تکریم به فرزندان
- در هفت سالگی اول زندگی همبازی آنها باشیم.
- به فرزندانمان سلام کنیم.
- به عهد و پیمانی که با آنها بسته‌ایم وفادار باشیم.
- در مقابل خطاهایشان صبورانه رفتار کنیم.
- برای سخنان آنها ارزش قائل شده ، شنونده خوبی باشیم.
- مقابل دیگران (حتی افراد خانواده) به شخصیت آنها احترام بگذاریم.
- کودکان را به مجالس و میهمانی‌ها دعوت کنیم.
- از توجه کردن به آنها حتی در موقع غذا خوردن غفلت نکنیم.
- به دور از چشم دیگران خطاهای فرزندانمان را به آنها گوشزد کنیم.
- نکات مثبت رفتار آنها را در نزد دیگران بازگو کنیم.
- به شخصیت آنها احترام بگذاریم و مانند یک بزرگسال با آنها رفتار کنیم (بزرگی بدهیم تا احساس بزرگی کند).
- با فزندانمان به ویژه در دوران نوجوانی مشورت کنیم.
- نامهای زیبا و با معنا برای فرزندان انتخاب کنیم تا در بزرگی نزد همسالانشان شرمنده نشوند.
- بجای انتقاد، فرزندانمان را تشویق کنیم.
- برای ابراز محبت به کودکان خردسال، آنان را در آغوش بگیریم، ببوسیم و با آنها ارتباط فیزیکی برقرار کنیم.
- در حضور آنان تاکید کنیم که بسیار عزیز و دوست داشتنی هستند.
- کودکان را تشویق کنیم تا دوستان خود را در صورت امکان به منزل دعوت کنند.
- هنگامی که عمل ناپسندی از فرزندمان سر می‌زند، به جای سرزنش کودک ، عمل او را نکوهش کنیم، نه شخصیت او را.
- هنگام خواب فرزندانمان را ببوسیم و حتما به آنها شب بخیر بگوییم.
- در صورت مخالفت با درخواست نابجای فرزندان ، گفتن «نه» را با پیامی محبت‌آمیز همراه کنیم : (بخاطر علاقه‌ای که به تو دارم اجازه نمی‌دهم در خیابان دوچرخه بازی کنی، چون ممکن است صدمه ببینی).
- وقتی فرزندمان کار درستی انجام داد، احساس رضایت و خرسندی خود را با تایید و تشویق به او نشان دهیم.
- گذراندن اوقات والدین با فرزندان مانند رفتن به پارک ، کوه ، مسافرت و یا بازی کردن و درس خواندن با آنان نوعی ابراز محبت و تکریم آنهاست.
- به مناسبت روز تولد ، رسیدن به تکلیف ، اتمام دوره تحصیلی و قبولی دانشگاه و ... با دعوت از دوستان صمیمی فرزندمان جشن کوچکی برای او بگیریم و به او هدیه بدهیم.
- از منحصر به فرد بودن فرزندمان ابراز خوشحالی و خوشبختی کنیم و با بیان جمله‌هایی مانند «چقدر خوشحال و خوشبخت هستیم که خدا تو را به ما داد» ، احساس محبت و دوست داشتن خود را به او منتقل کنیم.
- عکس فرزندمان را در منزل و کیف پول و دفتر کارمان قرار دهیم.