از جمله لوازم بهداشتي كه در هر خانه و خانواده‌اي يافت مي‌شود مسواك است، اما اين‌كه چقدر از اين وسيله بهداشتي درست استفاده مي‌شود، بحث‌هاي زيادي به همراه دارد، چرا كه با وجود آموزش‌هاي فراوان بهداشت دهان و دندان بيش از نيمي از مردم هنوز روش مسواكزدن صحيح را نمي‌دانند.
برخي افراد با شدت بسيار مسواك را روي دندان و لثه‌هاي خود مي‌كشند كه منجر به خونريزي مي‌شود و باعث صدمات سطحي به لثه مي‌شود كه اين امر كاملا اشتباه است.
بسياري از افراد تنها به تميز كردن دندان‌هاي جلويي و در نهايت دندان‌هايي كه در رديف مقابل دهان وجود دارد اكتفا مي‌كنند و در بسياري از مواقع دندان‌هاي آسياب و عقب دهان خود را تميز نمي‌كنند.
تميز كردن و جرم‌گيري دندان‌هاي آسياب بسيار پر اهميت‌تر از دندان‌هاي جلويي هستند، زيرا بيشترين عملكرد و وظايف جويدن مواد غذايي به عهده اين گروه از دندان‌هاست و متعاقبا مواد غذايي و جرم بيشتري در سطح و بين اين دندان‌ها رسوخ مي‌كند.
بيشترين ترميم‌ها نيز روي دندان‌هاي آسياب صورت مي‌پذيرد كه يكي از عوامل اصلي پوسيدگي‌هاي اين دندان‌ها عدم آگاهي صحيح افراد در روش و استفاده كردن از مسواك براي تميز كردن دندان‌هاست.
در مسواكزدن، افراد بايد توجه بيشتري براي تميز كردن دندان‌هاي آسياب و عقبي دندان‌هاي خود صورت دهند و بدون هيچ‌گونه عجله و شدتي به صورت بسيار آرام و طبق آموزش‌هاي صحيح مسواكزدن، دندان‌هاي خود را تميز و عاري از ميكروب كنند و آگاه باشند كه فشار روي مسواك و در نهايت خونريزي‌هاي لثه به هيچ وجه روش صحيح مسواكزدن دندان‌ها نيست.
افراد در صورتي كه عمل مكانيكي مسواكزدن را درست انجام دهند مي‌توانند حتي بدون خميردندان پلاك دندان‌هاي خود را از بين ببرند و شرط اصلي بهداشت دهان و دندان از بين بردن پلاك‌هاي دنداني است.
بعضي افراد نيز تنها از خمير دندان فراوان روي مسواك خود استفاده مي‌كنند و عمل مكانيكي مسواكزدن را با عدم رعايت اصول استاندارد بهداشت دهان و دندان انجام مي‌دهند كه منجر به پاك نشدن دندان‌ها مي‌شود.
روش مسواكزدن همانند روش پاكيزگي دست و صورت است و در اين راستا تنها بهره‌گيري از صابون و كف فراوان براي تميزي دست‌ها كافي نيست بلكه بايد دست‌ها را با عمل مكانيكي و به هم ماليدن كه با استفاده از مواد شوينده از جمله صابون صورت مي‌پذيرد تميز كرد و بهداشت دندان‌ها نيز در وهله نخست بايد با عمل مكانيكي صحيح مسواكزدن براي از بين بردن پلاك دنداني صورت پذيرد.
در مراحل بعدي بايد ماده فلورايد كه براي تقويت و مقاوم‌سازي دندان‌ها و لثه‌ها صورت مي‌پذيرد مورد توجه قرار گيرد كه در اين زمينه نيز در صورت استفاده نكردن از خميردندان افراد مي‌توانند از آب نمك استفاده كنند، زيرا آب داراي فلورايد است و نمك نيز عمل ضدعفوني كردن دندان‌ها را انجام مي‌‌دهد.
مسواك خوب
همه اعضاي خانواده بايد بدانند كه اولين راه براي حفظ بهداشت دهان و دندان داشتن يك مسواك خوب است. در وهله نخست بايد مسواك مناسبي كه از جنس مرغوب باشد تهيه كنند و در گام بعد يك مسواك بايد نرمي خاصي داشته باشد تا حتي با شدت عمل دست‌ها روي مسواك، لثه‌ها صدمه نبيند و در نهايت نيز بتواند جرم‌هاي دندان را بخوبي پاك كند.
موهاي نايلوني در قسمت‌هاي مختلف سر مسواك با زاويه‌هاي متفاوت بايد قرار گرفته باشد تا توانايي بهتري در تميز كردن نواحي مختلف دندان داشته باشد، همچنين برش‌هاي متفاوتي به دسته موهاي نايلوني بايد داده شود تا بهتر روي سطوح دنداني قرار گيرد.
بلندي و كوتاهي دسته‌هاي مو در قسمت‌هاي مختلف سر مسواك نيز مي‌تواند در بهتر تميز كردن دندان‌ها موثر واقع شود.
همچنين در يك مسواكزدن صحيح بايد حداقل 3 دقيقه زمان صرف شود، زيرا در غير اين صورت فلورايد خمير دندان تاثير واقعي خود را روي دندان و لثه‌ها بر جا نخواهد گذاشت.
مسواك هنگام استفاده بايد كاملا خشك باشد، زيرا رطوبت موجب كاهش كارايي مسواك در برداشتن پلاك‌هاي ميكروبي دندان مي‌شود. قراردادن مسواك‌هاي اعضاي مختلف خانواده در يك ليوان نيز توصيه نمي‌شود، زيرا اين كار مي‌تواند ارتباط آلودگي ميكروبي را برقرار كند و هر چه اين مساله كمتر باشد شانس تميز ماندن مسواك بيشتر است.
چرا نخ‌دندان ؟
آغاز بيشتر پوسيدگي‌هاي دندان‌ها از داخل شيارها و ما بين 2 دندان است، در حالي كه نخ‌دندان در تميز كردن اين نواحي از مواد غذايي نقش بسياري را به عهده دارد.
بهترين زمان استفاده از نخ‌دندان، بعد از مسواكزدن است، زيرا استفاده از آن قبل از مسواكزدن، موجب نرسيدن فلورايد خمير دندان به داخل شيارهاي دندان مي‌شود.
نخ‌دندان در فرآيند رعايت بهداشت دندان‌هاي افراد بايد جايگاه اصلي خود را پيدا كند كه اين امر مستلزم آموزش مستمر و پايه‌اي است.
متأسفانه افراد در خصوص طريقه صحيح استفاده از نخ‌دندان به طور كامل آگاهي ندارند و در اغلب موارد با به كارگيري شديد نخ‌دندان باعث جراحت لثه‌ها مي‌شوند كه اين امر به هيچ وجه توصيه نمي‌شود. بهره‌گيري مستمر از نخ‌دندان مي‌تواند عامل بسيار مهمي در جلوگيري از پوسيدگي دندان افراد باشد كه اين امر بايد از سنين پايين به كودكان آموزش داده شود.
صبح‌ها مسواك كنيد
بزاق دهان در شب به دليل عدم حركت، غليظ و اسيدي‌تر شده و ميناي دندان را خراب مي‌كند. لذا بايد صبح‌ها قبل از خوردن صبحانه حتما مسواك زد.
بزاق دهان هم مي‌تواند تميزكننده و هم تخريب‌كننده باشد. در زماني كه حرف مي‌زنيم و دهان باز و بسته مي‌شود بزاق حركت مي‌كند و رقيق مي‌شود كه در نتيجه قدرت تميزكنندگي دارد.
در شب‌ها به علت بسته‌بودن دهان و ساكن‌بودن بزاق حالت اسيدي بزاق بيشتر مي‌شود و حالت تخريبي پيدا مي‌كند كه در نتيجه ميناي دندان كه سخت‌ترين بافت بدن است نرم مي‌شود و پس از آن در صورت خوردن صبحانه كه معمولا چاي شيرين در اين هنگام مصرف مي‌شود شيريني به قسمت‌هاي نرم ميناي دندان نفوذ مي‌كند و موجب تخريب آن مي‌شود.
در صورتي كه قبل از صبحانه مسواك‌زده شود بزاق ساكن تميز شده و ميناي دندان براي مصرف صبحانه آماده مي‌شود. اگر بخواهيم پس از مصرف صبحانه مسواك بزنيم بايد نيم ساعت از خوردن، گذشته باشد تا ميناي دندان قوام خود را به دست آورد.
تغذيه نيز در سلامت دهان و دندان تاثير زيادي دارد و استفاده زياد از مواد قندي مي‌تواند براي دندان بسيار مضر باشد.
واي به روزي كه بگندد نمك
شايد تا به حال كسي به شما نگفته باشد كه مسواكتان مي‌تواند بستري مناسب براي رشد و تكثير باكتري‌ها و ميكروب‌ها باشد.
ميكروب‌ها و باكتري‌ها مي‌توانند براحتي از مسواك به دهان راه پيدا كنند. عدم نگهداري صحيح مسواك مي‌تواند اين وسيله ضروري را به سوپرماركتي از بيماري‌ها تبديل كند. براي مصون ماندن در برابر بيماري‌ها بايد مسواك خود را در شرايط تميز و شسته قرار دهيد. البته نيازي نيست كه دستگاه گرانقيمت استريل‌كننده براي اين كار تهيه كنيد، بلكه كافيست چند دستورالعمل ساده را كه در زير به آنها اشاره شده براي تميز نگهداشتن مسواك خود به كار ببنديد:
1ـ پس از مسواكزدن هرگز مسواك خود را در وضعيت افقي قرار ندهيد، بلكه آن را به حالت ايستاده بگذاريد تا آب براحتي از روي آن عبور كند. بعلاوه در حالت ايستاده رطوبت برس‌هاي مسواك نيز براحتي تبخير مي‌شوند. همچنين مسواكتان را در جا مسواكي‌هايي كه براي همين‌كار طراحي شده‌اند، بگذاريد و مطمئن شويد كه با مسواك افراد ديگر تماس پيدا نكند.
2ـ پس از هر بار مسواكزدن حداقل يك يا 2 دقيقه مسواكتان را زير شير آب نگه داشته و آبكشي كنيد. سپس آن را با محلول دهانشويه قوي بشوييد. اما مطمئن شويد كه پس از خارج كردن مسواك از محلول دهانشويه آن را بخوبي آبكشي كرده باشيد تا چيزي از محلول روي آن نماند.
3ـ مسواك خود را هفته‌اي يك نوبت در آب جوش قرار دهيد. هر چند اين كار بتدريج موجب نرم شدن برس مسواك مي‌شود، اما روشي بسيار موثر براي كشتن ميكروب‌هاست. براي جلوگيري از آسيب ديدن مسواك، فقط هفته‌اي يكبار از اين روش استفاده كنيد.
4ـ مسواك خود را براي چند دقيقه در كاسه‌اي پر از سركه قرار دهيد و سپس با آب داغ آبكشي كنيد و مراقب باشيد دست‌هاي خود را نسوزانيد.