استعدادیابی کودکان و بزرگسالان، کارآفرینی و استارت آپی دانش آموزی و دانشجویی

ادم (edema) یا خیز – تورم ناشی از تجمع مایع در بافت‌های بدن شما- بیشتر از همه در پنجه پاها، قوزک پاها و ساق پاها روی می‌دهد. …

علل شایع ادم یا خیز اینها هستند:
مصرف بیش از حد نمک.
آفتاب سوختگی.
دچار بودن به بیماری های مانند نارسایی کبد (سیروز)، بیماری کلیوی یا نارسایی قلب.
باردار بودن.
اختلالات مربوط به گره های لنفاوی و مجاری لنفاوی.
واکنش نابه جا به برخی از داروها.
برای مدت طولانی ایستادن به خصوص در هوای گرم.

آیا وقتی برای مدتی روی مبل یا پشت میز كارتان می‌ نشینید، احساس می ‌كنید پاهای تان سنگین شده و ورم كرده است؟ ممكن است آن را چندان جدی نگیرید اما در نهایت این مشكل شما را مجبور می ‌كند با پزشك مشورت كنید.
پزشكان مختلف ممكن است نظرات مختلفی در این خصوص داشته باشند و در رابطه با لیپودرم یا حتی نارسایی عروق لمفتیك با شما صحبت كنند. با این حال آن چه خانم‌ ها را آزار می ‌دهد، در واقع حبس آب است كه در نهایت ورم پا ایجاد می ‌كند. ورم ناراحتی خیلی حادی نیست اما می ‌تواند هر از چند گاهی مشكل ‌ساز شود. دلیل آن هر چه باشد در نهایت درمان مشخص است. یا باید از جوراب‌ های مخصوص كمك گرفت یا به كمك درمان ‌های دارویی آب را خشكاند.

آیا وقتی برای مدتی روی مبل یا پشت میز كارتان می‌ نشینید، احساس می ‌كنید پاهای تان سنگین شده و ورم كرده است؟ ممكن است آن را چندان جدی نگیرید اما در نهایت این مشكل شما را مجبور می ‌كند با پزشك مشورت كنید. پزشكان مختلف ممكن است نظرات مختلفی در این خصوص داشته باشند و در رابطه با لیپودرم یا حتی نارسایی عروق لمفتیك با شما صحبت كنند. با این حال آن چه خانم‌ ها را آزار می ‌دهد، در واقع حبس آب است كه در نهایت ورم پا ایجاد می ‌كند.

بدن ما از 60 درصد آب تشكیل شده است و این آب قسمتی از فواصل داخل سلولی و خارج سلولی را فرا گرفته است. به عبارتی خانمی كه 55 كیلو گرم وزن دارد در بدنش 30 لیتر آب جمع شده كه 8 تا 10 لیتر آن خارج سلولی و متحرك است. وقتی كه عروق بیش از اندازه آب را به سمت خود بكشند، این امر در ابتدا سبب حبس آب در عروق و بعد از آن ورم می ‌شود. یكی از نشانه‌ های ابتلا به ورم، باقی‌ ماندن جای فرو رفتگی با فشار دادن انگشت روی موضع یا بزرگ شدن پا در روزهای گرم یا ساعات پایانی روز است.

ورم ناراحتی خیلی حادی نیست اما می ‌تواند هر از چند گاهی مشكل ‌ساز شود. دلیل آن هر چه باشد در نهایت درمان مشخص است. یا باید از جوراب‌ های مخصوص كمك گرفت یا به كمك درمان ‌های دارویی آب را خشكاند.

در این میان نوع تغذیه و فعالیت بدنی هم اهمیت ویژه‌ای دارد. جالب است بدانید راه رفتن با پای برهنه روی شن‌ های خشك ساحل، ماساژ دادن و كشیدن آرام ماهیچه‌ های داخلی، ریختن آب خنك و پوشیدن جوراب ‌های كشی فشرده در صورتی كه كارتان ایستاده است، می ‌تواند سبب كاهش میزان ورم شود، در حالی كه زندگی در نواحی خیلی گرم، استفاده از سیستم ‌های گرمایشی از كف، پوشیدن كفش‌ های تنگ یا پاشنه بلند، داشتن اضافه وزن و مصرف برخی داروها مانند استروژن، كورتیكویید و... می‌ تواند این مشكل را شدیدتر كند. در صورتی كه شما مبتلا به ورم پا هستید، پیشنهاد می ‌كنیم به پزشك مراجعه كنید تا ابتدا آزمایشات لازم را تجویز و درمان‌ های دارویی را آغاز كند. در كنار آن لازم است تحت نظر یك متخصص تغذیه و متخصص طب ورزشی هم باشید تا رژیم غذایی و حركات ورزشی لازم را به شما یادآوری كنند.

در اینجا به خلاصه ‌ای از آن چه برای شما تجویز می‌ شود اشاره می ‌كنیم:
به رژیم غذایی خود توجه كنید
این اشتباه بزرگی است كه فكر كنید نوع رژیم غذایی در بروز یا بهبود ورم پا بی ‌تاثیر است. به طور معمول افرادی كه به ورم پا دچار هستند، تغذیه درست و خوبی ندارند. به عنوان مثال چربی ‌های اشباع و مواد غذایی تصفیه شده زیادی مصرف كرده و در مقابل علاقه ‌ای به مصرف میوه و سبزیجات تازه ندارند. این در حالی است كه بسیاری از رژیم ‌های غذایی می ‌تواند از حبس آب و در نتیجه ورم پیشگیری كند.

1- هر روز به قدر كافی پروتئین بخورید.
بهترین مقدار مصرف روزانه پروتئین 5/7 تا یك گرم پروتئین برای هر كیلوگرم از وزن است. مثلا اگر وزن شما 55 كیلوگرم است، شما روزانه به 38/5 تا 55 گرم پروتئین نیاز دارید. 100 گرم گوشت مرغ حاوی 25 گرم و 100 گرم گوشت ماهی پخته حاوی 20 گرم پروتئین است.

زمانی آب درون پاها و عروق حبس می ‌شود كه خون به اندازه كافی پروتئین نداشته باشد.

2- از منابع غنی ویتامین E و D استفاده كنید.
گردو، بادام، دانه انگور و ماهی‌ های آب‌ های سرد منابع غنی ویتامین E بوده و همان ‌طور كه ویتامین D محافظ استخوان ‌ها است می ‌تواند محافظ عروق خونی و كاهش نفوذ پذیری سلولی نیز باشد.

3- مصرف مواد غذایی اسفنجی را كاهش دهید.
برخی از مواد غذایی مانند گلوتن، كازئین و برخی افزودنی ‌ها مانند امولیاست و امولزیفیانت می ‌توانند حبس آب را افزایش دهند؛ به همین علت مصرف آن ها توصیه نمی ‌شود.

زیاد سرپا نایستید
در صورتی كه دچار ورم پا هستید مسلما اولین توصیه پزشك به شما پوشیدن جوراب‌ های مخصوص واریس است. این جوراب‌ ها چندان زیبا و راحت نیستند اما پوشیدن آن ها ضروری است. می ‌توانید این نوع جوراب ‌ها را از داروخانه تهیه كنید.

در ضمن بهتر است بدانید زیاد ایستادن می ‌تواند ورم را شدیدتر كند، پس سعی كنید از ایستادن‌ های طولانی ‌مدت در طول روز خودداری كنید.

پنج ورزش مناسب برای ورم پا
هر روز این تمرین ‌ها را باید مرتب و پشت هم انجام دهید:
1- روی یك صندلی بنشینید و یك توپ تنیس را زیر كف پا گذاشته و بدون آن كه به آن فشار بیاورید آن را حركت دهید و بچرخانید. این حركت را برای هر پا به مدت یك دقیقه در روز انجام دهید.

2- سرپا جلوی یك پنجره یا هوای آزاد بایستید و در حالی كه به دور دست نگاه می‌ كنید، دست‌ ها را به عقب برده تا قفسه سینه باز شود و برای یك دقیقه نفس عمیق بكشید.

3- سرپا بایستید. یك پا را لبه پله قرار دهید، به طوری كه فقط پنجه روی پله باشد و پاشنه بالاتر قرار گیرد. پای دیگر را پشت پایی كه روی پله است قفل كنید و خود را تا جای ممكن بالا بكشید. بعد به حالت طبیعی اول برگشته و این بار پاشنه را كه زیر آن چیزی نیست پایین ‌تر از بلندی پله بیاورید. این كار را روی هر پا 20 مرتبه تكرار كنید.

4- سرپا بایستید. دست ها را از هم باز كنید. یكی از زانوها را تا جایی كه می ‌توانید بالا آورده و به سینه نزدیك كنید و یك دقیقه در این حالت بمانید. برای پای دیگر هم همین كار را تكرار كنید.

5- روی زمین بنشینید. پاها را بكشید. دست ‌ها را دو طرف خود، روی زمین بگذارید. بعد به مدت یك دقیقه سرپنجه‌ ها را تا جای ممكن به سمت خود بكشید. این تمرین را برای یك دقیقه در روز انجام دهید.

ورم پاها در اثر انسداد سیاهرگ‌ها
انسداد وریدها یا سیاهرگ‌ها می‌تواند در هر کدام از قسمت‌های بدن رخ دهد، ولی شایع‌ترین سیاهرگ‌هایی که انسداد پیدا می‌کنند، سیاهرگ‌های پاها هستند.

ورم پا
وقتی به دلایلی سیاهرگ‌های یکی از پاها دچار انسداد می‌شود پا ورم شدیدی می‌کند، دردناک می‌شود و حرکات پا مختل می‌شود. در این هنگام بر خلاف ادم‌های ناشی از بیماری های قلبی، با فشاردادن انگشت روی ساق پا، به راحتی انگشت فرو نمی‌رود، و به عبارتی ورم پا سفت است.

از دیگر سیاهرگ‌هایی که ممکن است دچار انسداد شوند، سیاهرگ‌های شکم هستند. در این حالت چون هر دو پا خونشان به سیاهرگ‌های شکم می‌ریزد، ممکن است هر دو پا دچار چنین ورم سفتی شوند.

البته سیاهرگ‌های دست و گردن هم ممکن است دچار انسداد شوند، ولی کمتر شایع است.

علت بسته شدن سیاهرگ‌ها
مهم‌ترین دلیل این بیماری، بی‌حرکتی طولانی به خصوص در سنین بالاست. وقتی یک فرد مسن به دلیل بیماری، بخصوص شکستگی لگن و ران، به مدت طولانی بستری می‌شود، احتمال لخته شدن خون در سیاهرگ‌های پاهایش وجود دارد.

در این حالت برای پیشگیری دو کار انجام می‌شود:
اول این‌که هر چه سریع‌تر بیمار باید حرکت کند و دوم این که داروی ضد لخته شدن خون شامل هپارین و وارفارین توسط پزشک به او داده شود.
در مسافرت‌های‌ طولانی‌ با اتومبیل‌ یا هواپیما، حداقل‌ هر یک تا دو ساعت‌، پاهای‌ خود را حركت‌ دهید تا خون در رگ ها لخته نشود

از عوامل دیگر لخته شدن خون در سیاهرگ‌ها، حاملگی است. در خانم‌های حامله به خاطر فشار جنین روی سیاهرگ‌های شکم و زیاد بودن هورمون‌های زنانه، خون در این رگ‌ها استعداد لخته شدن دارد. در این حال به طور معمول نیاز به دادن دارو برای پیشگیری از این بیماری نیست، ولی حتما باید از بی‌تحرکی خانم‌های باردار جلوگیری شود.

از عوامل دیگر این بیماری، بی‌تحرکی در مسافت‌های طولانی است. وقتی یک فرد مسن یا فردی که به دلایلی، استعداد لخته شدن خون را دارد، به مدت طولانی در سفرهای هوایی و زمینی به طور ساکن در یک جا می‌نشیند، احتمال لخته شدن خون در پاهایش وجود دارد، بنابراین توصیه اکید این است که در این حالت حتما هر دو ساعت یک بار پیاده‌روی صورت گیرد.

البته برخی بیماران به خاطر بیماری نمی‌توانند به راحتی پیاده‌روی کنند. در این حالت توصیه می‌شود با حرکت دادن متناوب پاها و باز و بسته کردن آنها مانع از لخته شدن خون شد.

عوارض‌ انسداد سیاهرگ
آمبولی‌ ریه‌ که‌ طی‌ آن‌ لخته‌ خون از محل اصلی خود در رگ رها می‌شود و به‌ ریه‌ می‌رود. لذا جلوی جریان‌ خون‌ ریه‌ گرفته می شود . باعث‌ مرگ‌ بافت‌ ریه‌ می‌گردد.
تعداد قابل‌ ملاحظه‌ای‌ از بیماران‌ دچار آمبولی‌ ریه‌، به‌ خاطر این بیماری‌ می‌میرند.

درمان انسداد سیاهرگ
وقتی خون در قسمتی از بدن لخته شود درمان آن، مصرف داروهای ضد لخته به مدت طولانی و بی‌حرکت کردن عضو به صورت مقطعی تا باز شدن مسیر رگ است.

در اکثر موارد این بیماران باید مدتی بستری شوند و درمان در بیمارستان برایشان انجام شود.

توصیه به این بیماران
- رفع‌ تمام‌ علایم‌ التهاب‌ در بستر استراحت کنید. در هنگام‌ استراحت‌، حرکت‌ دادن‌ عضلات‌ پا، خم‌کردن‌ مچ‌ پا و تکان‌ دادن‌ انگشتان‌ پا را به طور متناوب انجام دهید.

- از جوراب‌های‌ کشی‌ مناسب‌ یا بانداژهای‌ کشی‌ استفاده‌ کنید، ولی‌ از بند جوراب‌ یا جوراب‌ کشباف‌ بلند استفاده‌ نکنید.

- در هنگام‌ نشستن‌ به‌ مدت‌طولانی،‌ پاها را بالاتر از باسن‌ قرار دهید.

- پاها را از بستر بلند کنید.